ادبی-هنری

شعر بلند و زیبای «اوخوتار» ـ بخوان تار ـ ازسروده‌های ماندگار و فراموش‌نشدنی میکائیل مشفق شاعر بلند آوازه آذربایجان است.

میکائیل مشفق، شاعر خوش ذوق و شناخته شده آذربایجانی، که به همراه دو شاعر بزرگ دیگر آذربایجان یعنی «صمد وورغون» و «رسول رضا» سبک نوین شعر آذربایجان شوروی را بنیان گذاشتند، منظومه «اوخوتار» را در شرایط کاملاً ویژه‌ای سرود و به‌همین دلیل نیز، سیر و سرگذشت این شعر و سرانجامِ غمبار و تراژیک سراینده آن، بسیار شگفت‌انگیز و درس‌آموز است.

میکائیل مشفق که بود؟

تشدید تضاد‌های اجتماعی و طبقاتی در این دوران، بیداری و رشد خود‌آگاهی ملی ترکمن‌ها را موجب می‌شد. حملات غارتگرانه بی‌پایان اربابان فئودال مناطق مجاور، بیرون راندن و تبعید به‌زور و خشونت‌آمیز ترکمن‌ها از زمین‌های محل اسکان و زندگی آنها پدیده‌ای معمولی در این عصر بودند.
 

وجه مشخصه ادبیات ترکمن اواخر سده نوزده و آغاز سده بیست ادامه بهترین سنن «مختومقلی» و جانشینان آن و نزدیکی به سنن شاعران ملی است. برجسته‌ترین نمایندگان سنن اشعار کلاسیک «مسکین قلیچ» و «مُلامورت» و سنن شاعران ملی «دوردی قلیچ»، «بایرام شاعر»، «کؤر مُلا»، «هاللی شاعر» و بقیه بودند. پدیده روشنگری که در همه جای خطه ترکمنستان پا گرفته بود در نیمه دوم سده نوزده و آغاز سده بیست ویژگی‌های نوینی را به‌دست آورد. مهم‌ترین ویژگی روشنگری را سمت‌گیری ضدِ استعماری و ضدِ سرمایه داری تشکیل می‌داد.

رومن رولان، برنده جایزه نوبل ادبیات، نویسنده‌ای متعهد در زمینه صلح بود که در سال‌های ١٩٣٠ یک مقام اخلاقی به‌شمار می‌رفت.

رومن رولان به صلح‌طلبی خود که پس از جنگ جهانی اول در او به‌وجود آمده بود وداع گفت تا خود را کاملاً وقف مبارزه با فاشیسم نماید.

زبان ترکمنی به‌عنوان زبان قبایل اوغوز منطقه دریای آرال که در سده‌های هشتم تا نوزدهم میلادی سکنی گزیده بودند به‌وجود آمد. این زبان در فرایند تکاملی خود برخی ویژگی‌های گروه زبان «قبچاق» را پیدا کرد، یعنی به زبان ترکی ترکیه و ازبکی نزدیک شد. علاوه بر این زبان ترکمنی به‌طور سنتی حاوی شمار قابل‌توجهی واژه‌های فارسی و عربی بود که در دوران شوروی به جایگزین کردن آنها با کلمات و اصطلاحات ترکمنی آغاز کردند، اما پس از اعلام استقلال ترکمنستان این فرایند متوقف شد. امروزه پنچ میلیون نفر به زبان ترکمنی در جمهوری ترکمنستان جایی که زبان دولتی آن است صحبت می‌کنند.