در انتظار نشست پراهمیت و مخاطره آمیز سران چین و آمریکا

نویسندگان :چن چینگ کینگ، بای یونی، شن ویدو، و کیان جیایین ــ

ناظران با احتیاط نسبت به دیدار شی ـ بایدن خوشبین هستند، دیداری که در آستانه انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا به تثبیت روابط دوجانبه کمک می‌کند.

در حالی که رؤسای جمهور چین و آمریکا قرار است این هفته در حاشیه سی‌امین اجلاس سران اقتصادی APEC در سانفرانسیسکو با یکدیگر دیدار کنند، جهان در انتظار مهم‌‌‌ترین رویداد دیپلماتیک در روزهای آینده است. از نظر تحلیلگران، تعامل بین این دو اقتصاد بزرگ برای صلح و توسعهٔ جهانی، و همچنین برای آینده و سرنوشت مشترک جمعی، اهمیتی حیاتی دارد.



دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای اقتصادی و تجاری پیش از این اجلاس با اهمیت بین دو طرف، منجر به برخی نشانه‌های مثبت، به‌ویژه اجماع علیه دوری گزیدن و نیاز به تشدید ارتباطات شد.



هم کارشناسان چینی و هم کارشناسان آمریکایی نسبت به دیدار شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین، و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، محتاطانه خوش‌بین هستند. از یک سو، آنها بر این باورند که نشست حضوری ـــ اولین نشست بعد از یک سال ـــ به هر دو طرف کمک می‌کند تا درک واقع‌بینانه‌تری در مورد اهداف استراتژیک یکدیگر پیدا کنند و از تبدیل اختلافات به درگیری‌های خارج از کنترل جلوگیری نمایند. از سوی دیگر، این نشست ممکن است در کوتاه‌مدت به تثبیت روابط دوجانبه کمک کند. امّا با ورود آمریکا به چرخهٔ انتخاباتی خود در سال آینده، عدم اطمینان بیشتر خواهد شد.



وزارت امور خارجهٔ چین در بیانیهٔ مطبوعاتی قبلی خود اعلام کرد که دو رهبر، در شکل دادن به روابط چین و ایالات متحده، در مورد موضوعات استراتژیک، فراگیر، و اساسی، و موضوعات مهم مربوط به صلح و توسعهٔ جهانی، ارتباطات جامع و عمیقی خواهند داشت. کارشناسان چینی به گلوبال تایمز گفتند که مسألهٔ تایوان یکی از موضوعات مورد توجه طرف چینی خواهد بود، و چین امیدوار است ارتباطات و هماهنگی را افزایش دهد و به طرف آمریکایی کمک کند تا دیدگاه و قضاوت عینی‌تری نسبت به روابط آمریکا و چین داشته باشد.  

برخی کارشناسان پیش‌بینی کردند که انتظارات زیادی برای نتایج مثبت، از جمله در مبادلات مردمی از طریق پروازهای بیشتر و ارتقای تبادل دانشجویان، وجود دارد. آنها خاطرنشان کردند که از سرگیری ارتباطات نظامی، که مورد انتظار طرف آمریکایی است، نیز می‌تواند در این لیست باشد.

فضای مثبت و مساعد


هی لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین، در طول سفر خود به ایالات متحده از ۸ تا ۱۲ نوامبر، چندین بار با جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا، دیدار کرد. گفت‌وگوها تا ده ساعت به‌طول انجامید. بر اساس بیانیه‌ای که روز شنبه وزارت خزانه‌داری منتشر کرد، این دو در مورد تقویت ارتباطات و مخالفت با «دوری‌گزینی» به‌توافق رسیدند. هر دو طرف بر تقویت ارتباطات، تلاش برای اجماع، مدیریت اختلافات و اجتناب از سوء‌تفاهم‌ها و حوادثی که می‌تواند منجر به تشدید تنش‌ها شود، توافق دارند. آنها همچنین با «جدا سازی» اقتصادی مخالفت و برای همکاری با یکدیگر به‌منظور مقابله با چالش‌های مشترک، مانند رشد اقتصادی، ثبات مالی، و مقررات، توافق کردند.



گائو لینگیون، کارشناس آکادمی علوم اجتماعی چین در پکن، روز یکشنبه به گلوبال تایمز گفت: اجماع بر ضد «جدا سازی» در دور تازه مذاکرات اقتصادی و تجاری بدون شک نشانه‌های مثبتی را به جوامع تجاری در چین و ایالات متحده ارسال کرده است، زیرا نشان‌دهندهٔ تقویت تعامل در سطح بالا بین دو اقتصاد بزرگ جهان است. با وجود این، طبق گفتهٔ گائو، بر اساس نتایج به‌دست آمده، مناطق بسیاری نیز وجود دارند که چندان رضایت‌بخش نیستند. هیچ پیشرفتی در طرف چینی در مورد مسائل عمده‌ای مانند تحریم شرکت‌های چینی و لغو تعرفه‌های تنبیهی وجود ندارد. هرگونه نتیجهٔ اساسی بسیار دشوار خواهد بود و آزمونی برای خرد سیاسی هر دو رهبر است.



برخی رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که انتظار می‌رود شی در ضیافت شام پس از نشست دوجانبه با مدیران ارشد تجاری آمریکایی صحبتی کند که نشانه‌ای از آمادگی چین برای سرمایه‌گذاری خارجی است.



جوزف نای، رئیس سابق دانشکدهٔ کندی هاروارد، در آخر هفته به گلوبال تایمز گفت: «امیدوارم این دیدار هر دو کشور را به تصویر واقعی‌تری از روابط هدایت کند. آمریکا بدون این‌که آسیب زیادی به خود و اقتصاد جهانی وارد کند، نمی‌تواند تجارت و سرمایه‌گذاری خود را به‌طور کامل از چین جدا کند.» نای گفت که جداسازی جزئی یا «کاهش ریسک» در مورد مسائل امنیتی ادامه خواهد داشت، اما جدا سازی کامل اقتصادی بسیار پرهزینه خواهد بود، و اشاره کرد که جنبه‌های زیست محیطی وابستگی متقابل نیز وجود دارد که جداسازی را غیرممکن می‌کند. 

«هیچ کشوری نمی‌تواند به‌تنهایی با تغییرات آب و هوایی، تهدید بیماری‌های همه‌گیر، یا دیگر مشکلات فراملی مقابله کند. خوب یا بد، ما گرفتار یک “رقابت تعاونی” هستیم…. وضعیت چیزی شبیه به مهار جنگ سرد نیست. امیدوارم رهبران این واقعیت را مجدداً تأیید کنند.»



مسائل روی میز 


برخی از رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که انتظار نمی رود دیدار بایدن و شی به بیانیه‌های زیاد و مهمی منجر شود. به عنوان مثال، آسوشیتدپرس گفت که اختلافات بین دو قدرت قطعاً حل نخواهد شد. بر اساس گزارش رسانه‌ها به‌نقل از یک مقام دولت بایدن، بایدن در عوض به‌دنبال «مدیریت رقابت، جلوگیری از خطر منفی درگیری، و اطمینان از باز بودن کانال‌های ارتباطی است.»



برخی از موضوعات اصلی روی میز برای دو طرف مربوط به چگونگی دستیابی به تفسیر مناسب و صحیح از رقابت استراتژیک و نحوهٔ مدیریت اختلافات است. ژو فنگ، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه نانجینگ، به گلوبال تایمز گفت که ایالات متحده نمی‌تواند به برخی افراد اجازه دهد تا به تحریکات خود در مورد مسألهٔ تایوان ادامه دهند و رویارویی تازه‌ای را در سراسر تنگه ایجاد کنند. 

موضوع احتمالی دیگری که باید مورد بحث قرار گیرد، قضاوت در مورد اهداف و نیات استراتژیک یکدیگر است. ژو گفت که ایالات متحده نمی‌تواند به‌سادگی چین را به‌عنوان «عامل اصلی بی‌ثباتی در منطقه» معرفی کند و باید قضاوت و درکی عینی‌تر در مورد نیات استراتژیک چین داشته باشد. 

به گزارش فایننشال تایمز، مقامات آمریکایی گفتند که دو رهبر در مورد چشم‌انداز بازگشایی کانال‌های ارتباطی نظامی، که چین سال گذشته پس از بازدید نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از منطقهٔ تایوان آن را بست، نیز گفتگو خواهند کرد. 

رئیس ستاد مشترک ارتش، ژنرال چارلز کیو براون جونیور، روز جمعه به خبرنگاران گفت که در مورد برقراری مجدد گفتگوهای نظامی نامه‌ای به طرف چینی ارسال کرده است. نیویورک تایمز گفت که او معتقد است این مهم برای جلوگیری از سوء‌تفاهم‌هایی‌است که می‌تواند تبدیل به بحران شود.



دا وی (Da Wei)، مدیر مرکز امنیت و استراتژی بین‌المللی در دانشگاه شین‌هوا، روز یکشنبه به گلوبال تایمز گفت: «این احتمال وجود دارد که گفت‌وگوهای نظامی از سر گرفته شود….  اما باید منتظر ماند و دید که گفت‌گوها تا کجا و تا چه حد از سر گرفته خواهد شد.» 

دا (Da) معتقد است نشست سران، در سایر زمینه‌ها مانند تبادلات مردمی و تغییرات آب و هوایی، نتایج مثبت بیشتری را به‌همراه خواهد داشت: «به‌عنوان مثال، با افزایش پروازهای بیشتر بین دو کشور، اندیشیدن اقدامات تشویقی برای دانشجویان، و غیره.»



سوراب گوپتا، یکی از همکاران ارشد در مؤسسهٔ مطالعات چین و آمریکا مستقر در واشنگتن، به گلوبال تایمز گفت، نشست «گروه ۲۰» در بالی در نوامبر ۲۰۲۲، روند تنظیم یک «زمینه» و ایجاد «حفاظی» برای آن را آغاز کرد. در نتیجه، خطوط ارتباطی دوباره برقرار شد و گروه‌های کاری در طیف وسیعی از حوزه‌های موضوعی شکل گرفت. گوپتا گفت: «با نگاهی به آینده، مهم‌ترین نکته از نشست سانفرانسیسکو در کوتاه‌مدت می‌تواند تحکیم بیشتر روابط و توانایی حل هر عامل تحریک‌کنندهٔ مهمی باشد که ممکن است در سال ۲۰۲۴ ایجاد شود، درست زمانی که ایالات متحده وارد یک فصل انتخاباتی دشوار می‌شود.»

منبع: گلوبال تایمز، ۱۲ نوامبر ۲۰۲۳
https://www.globaltimes.cn/page/۲۰۲۳۱۱/۱۳۰۱۶۸۸.shtml