یادمانده

سال‌ها پس از این نخستین دیدار، هنگامی ‌که به‌عنوان مسئول حزب در بلژیک برگزیده شده بودم و با وجود ۸ ساعت کار به‌عنوان مهندس در شرکت‌های مهندسی بلژیکی، تمام وقت باقی‌مانده‌ام را صرف فعالیت‌های حزبی می‌کردم، متوجه شدم که سخنان آن زمان رفیق کیانوری تا چه اندازه درست بوده است. 

هنوز ۱۸ سالم نشده بود. 

این مسئله برایم همیشه مبهم بود و تا دو ماه پس از دستگیریم نمی‌توانستم دلیل آن را بفهمم. او خودش شب قبل به پاسبان گفته بود پول‌ها را به خودش بدهید که در فرمانداری از او بگیرند و صبح فردایش از فقدان آن مبلغ هنگفت در آن زمان چیزی به‌ روی خودش نیاورد. 

برخوردش بی‌تکلف بود و بسیار خودمانی. چون جویباری آرام و بهاری آرامبخش روح و جان اطرافیانش را می‌نواخت. در غمگین‌ترین لحظه زندگی هم اگر با او روبرو می‌شدی او تو را چون برکه‌ای آرام و نوازشگر به خود می‌خواند و در آغوش چشمان آرام و مهربانش، کدورت و خستگی را از تن و جانت می‌زدود. آرامش، روح لطیف، عشق و دوستی، این آن چیزهایی بود که او می‌توانست به‌وفور ارزانی آن‌هایی سازد که به دیدارش می‌رفتند. 

پس از این که ارنستو چه‌ گوارا را به قتل رساندند، به دستور سرهنگ روبرتو کواینتانییا (۱) دو دست او را بریدند. 

این توهین وحشتناکی بود که او در روز ۹ اکتبر ۱۹۶۹ انجام داد و با این عمل خود، تبدیل به نفرت‌انگیز‌ترین مرد نزد تمام چپ‌گراها در دنیا گشت.(*) 

دو سال پس از آن، کواینتانییا با ضربه‌های ته تفنگ ستون فقرات یک زندانی به‌نام گوئیدو اینتی پاردو (۲) را خُرد کرد و سپس او را کشت. اینتی رهبر چریک‌ها و یکی از پنج چریک باقی‌مانده از جنبش چریکی «چه» در بولیوی بود. 

تابستان ۶۷ بود. ما در بند ۶ بودیم، بند زندانیان چپ دارای حکم بالای ۱۰ سال. با زندانیان بهایی در یک جا بودیم. تعداد زندانیان سیاسی چپ از اکثر گروه‌ها در حدود ۳۰ نفر و بهایی‌ها هم در همین حدود بود، که از بهمن ماه ۶۶ ما را از بندهای مختلف به بند ۶ آورده بودند.