یادمانده

عصر پاییزی اول آذر؛ همایش یادبود نخستین زن مربی کوهنوردی ایران نرگس حکیمی‌ در شهر کلن آلمان. انبوه جمعیت و مراسمی‌ صمیمی‌ و بی‌تکلف برای غزال تیزپایی که از عاشق‌ترین زندگان بود و اوج قله‌ها جایگاهش. درون سالن چند شمع و شاخه‌های سبز بر روی میزها با عکس‌هایی از نرگس حکیمی‌ بر دیوار آن و جمله‌ای که تصویر اندیشه و زندگی او در آن نقش بسته است: زنی که از زمان خود جلوتر بود.

(تولد: شانزده خرداد ۱۳۱۹ ـ مرگ: سوم شهریور ۱۳۹۳)

بروکسل، شهریور ۱۳۹۳

 در میان رفقای خوب ما، رفیق محمد‌‌رضا دلیلی جای ویژه‌ای داشت. من با او و برادرش، احمد‌رضا دلیلی در بند ۲۰ زندان گوهردشت هم اطاق بودیم. پیش از انتقال به بند ۲۰ نیز در اتاق‌های بند ۲ گوهردشت در کنار هم روزهای زندان را می‌گذراندیم.

محمد‌رضا بدنی ورزیده و قدی بلند داشت. پرگو نبود و خاموشی را اغلب ترجیح می‌داد. ساده و بی غل‌وغش بود.

پیش از دستگیری به‌عنوان کارشناس اقتصادی در شرکت ماشین آلات «اطلس کوپکو» کار می‌کرد.

بارش برف از دیشب شروع شده. همین‌طور دارد می‌بارد و کف حیاط زندان را به‌ارتفاع یک وجب پوشانده است. پا روی برف‌ها که می‌گذاری، خِش و خِش ملایم درهم فشرده شدن آن، صدای راه رفتن روی برگ‌های پاییزی را تداعی می‌کند.

رفیق مریم فیروز در سال ۱۲۹۲ در کرمانشاه متولد شد. تحصیلات ابتدایی، متوسطه و عالی را در تهران بهپایان رساند و در مهاجرت اجباری سیاسی به دریافت درجهٔ دکترا در ادبیات و زبان فرانسه نائل گردید.

رفیق مریم فیروز از سال ۱۳۲۰ در نهضت آزادیخواهی ایران شرکت فعال و پرثمر داشت. وی از سال ۱۳۲۳ در تشکیلات دموکراتیک زنان ایران به فعالیت خستگیناپذیر پرداخت و در همان سال بهعضویت حزب تودهٔ ایران در آمد.