ادبی-هنری

در تاریخ ۹ اوت ۱۹۲۸ از مجسمه یاد‌بود جمهوریت در میدان تقسیم شهر استانبول، پرده‌برداری شد. به سخن دیگر، اکنون از عمر نماد و یا بنای یادبود جمهوریت ترکیه، یا آنچه که امروزه ما آن را به‌عنوان مجسمه میدان تقسیم استانبول می‌شناسیم ۹۲ سال می‌گذرد.

آیا شما از «راز» نهانِ این پیکره معروف و تاریخی چیزی می‌دانید؟ البته، «شاید» بعضی از شما، چیزهایی دراین باره شنیده باشید. می‌گویم شاید، زیرا تا همین دیروز، کسی ازاین «راز» سربه‌مُهر اطلاعی نداشت. خوب، طبیعی است، از کجا باید می‌دانستند؟

شعر بلند و زیبای «اوخوتار» ـ بخوان تار ـ ازسروده‌های ماندگار و فراموش‌نشدنی میکائیل مشفق شاعر بلند آوازه آذربایجان است.

میکائیل مشفق، شاعر خوش ذوق و شناخته شده آذربایجانی، که به همراه دو شاعر بزرگ دیگر آذربایجان یعنی «صمد وورغون» و «رسول رضا» سبک نوین شعر آذربایجان شوروی را بنیان گذاشتند، منظومه «اوخوتار» را در شرایط کاملاً ویژه‌ای سرود و به‌همین دلیل نیز، سیر و سرگذشت این شعر و سرانجامِ غمبار و تراژیک سراینده آن، بسیار شگفت‌انگیز و درس‌آموز است.

میکائیل مشفق که بود؟

تشدید تضاد‌های اجتماعی و طبقاتی در این دوران، بیداری و رشد خود‌آگاهی ملی ترکمن‌ها را موجب می‌شد. حملات غارتگرانه بی‌پایان اربابان فئودال مناطق مجاور، بیرون راندن و تبعید به‌زور و خشونت‌آمیز ترکمن‌ها از زمین‌های محل اسکان و زندگی آنها پدیده‌ای معمولی در این عصر بودند.
 

وجه مشخصه ادبیات ترکمن اواخر سده نوزده و آغاز سده بیست ادامه بهترین سنن «مختومقلی» و جانشینان آن و نزدیکی به سنن شاعران ملی است. برجسته‌ترین نمایندگان سنن اشعار کلاسیک «مسکین قلیچ» و «مُلامورت» و سنن شاعران ملی «دوردی قلیچ»، «بایرام شاعر»، «کؤر مُلا»، «هاللی شاعر» و بقیه بودند. پدیده روشنگری که در همه جای خطه ترکمنستان پا گرفته بود در نیمه دوم سده نوزده و آغاز سده بیست ویژگی‌های نوینی را به‌دست آورد. مهم‌ترین ویژگی روشنگری را سمت‌گیری ضدِ استعماری و ضدِ سرمایه داری تشکیل می‌داد.

رومن رولان، برنده جایزه نوبل ادبیات، نویسنده‌ای متعهد در زمینه صلح بود که در سال‌های ١٩٣٠ یک مقام اخلاقی به‌شمار می‌رفت.

رومن رولان به صلح‌طلبی خود که پس از جنگ جهانی اول در او به‌وجود آمده بود وداع گفت تا خود را کاملاً وقف مبارزه با فاشیسم نماید.