ترکیه در آستانه یک جنگ داخلی
اندکی پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئن، کادرهای حزب اسلامگرای عدالت و توسعه ترکیه ابراز تمایل کردند که این حزب را به یک نیروی جنگی تبدیل کنند. اکنون این طرح با پخش اسلحه میان وفاداران به حزب به مرحله اجرا وارد شده است.
اشاره:
«یاووز بایدار» روزنامهنگار و وبلاگنویس ترک، از بنیادگذاران پلاتفرم مطبوعاتی ناوابسته «پی ۲۴» در استانبول و برنده جایزه مطبوعات اروپا در سال ۲۰۱۴ است. او اکنون مدتی است در خارج از ترکیه بهسر میبرد. بایدار گهگاه بهعنوان «نویسنده میهمان» برای روزنامه معتبر «زود دویچه» مقاله مینویسد.
تازهترین مقاله روزنامهنگار ترک بسیار تکاندهنده است. او میکوشد با استناد به مواردی کاملاً مستند، نشان بدهد که حزب اسلامگرای عدالت و توسعه ترکیه در تلاش است تا کادرهای خود را مسلح کند و از آنها یک نیروی نظامی تمام عیار برای سرکوب مخالفان خود بسازد.
یاووز بایدار بر این باور است که با این سیاست، ترکیه به سمت یک جنگ داخلی گام برمیدارد.
این نگرانی در شرایطی مطرح میشود که رجب طیب اردوغان از یک سو با به زیر پرسش کشیدن پیمان سال ۱۹۲۳ لوزان، و از سوی دیگر اصرار بر مداخله در امور داخلی عراق، به بحران با دو همسایه خود یونان و عراق دامن میزند. او از سوی دیگر با تهدید سازمان شیعی حشد الشعبی که بخش عمدهای از ۱۲۰هزار نیروی مسلح آن از سوی جمهوری اسلامی تجهیز شده و آموزش دیدهاند، مناسبات خود را با ایران بحرانی میکند. همه این بحرانهای خارجی میتواند بهانهای برای سرکوب مخالفان بهدست او بدهد.
مقاله تازه یاووز بایدار نکاتی را درباره تلاش حزب اسلامگرای عدالت و توسعه برملا میکند که تاکنون افکار عمومی جهانی را به خود جلب نکردهاند. رشد نوعی فاشیسم متکی بر ناسیونالیسم ترک و واپسگرایی دینی همراه با پخش اسلحه در میان ارتجاعیترین نیروهای ترکیه، از جمله این نکات مهم هستند.
برگردان فارسی مقاله نویسنده ترک را که با عنوان «ترکیه در آستانه یک جنگ داخلی» در «زوددویچه تسایتونگ» روز ۲۸ اکتبر ۲۰۱۶ منتشر شده است میخوانید:
روسای کشورهای اروپایی و کمیسیون اتحادیه اروپا نمیخواهند اعتراف کنند که بسیاری از آنها را خیال سیاست واقعگرایانه خیره کرده است. اما واقعیت در ترکیه سرشار از نشانههای تأملبرانگیزی است که روزبهروز بیشتر تلنبار میشوند.
ایردنتیسمی (۱) که رویای امپراطوری بزرگ یک ملت را فراتر از مرزهای فعلیاش در سر میپرورد ممکن است روندی آهسته و تدریجی باشد، اما روند تازه دیگری هست که باید مورد توجه بسیار قرار گیرد: اعلام تجهیز نظامی انبوه حزب دولتی عدالت و توسعه ترکیه.
چند روز پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئن (۲) نقشه تبدیل حزب به یک نیروی نظامی زاده شد. با شعار «دیگر هرگز» بعضی از کادرهای حزب توضیح دادند که مسلح کردن شهروندان برای جلوگیری از یک کودتای دیگر ضروری است. «شرف مالکوش» یکی از مشاوران مهم اردوغان در شمار این افراد بود. او اعلام کرد که اسلحههای ثبت شده میان مردم توزیع خواهد شد.
سازمان شبهنظامی موسوم به «واحد عثمانی ۱۴۵۳» که نام خود را از اشغال قسطنطنیه میگیرد بلافاصله پس از این که سروکله هشتک AK- Selahlenma (تسلیح حزب عدالت و توسعه) در شبکههای اجتماعی پیدا شد، استقبال خود از این موضوع را اعلام کرد. رهبر این جریان «امین کانپولات» نوشت: «این فراخوانی است برای همه برادران. برای سرزمین پدری مسلح شوید. برای پرچم و برای اردوغان». وی افزود: «ما برای اردوغان میمیریم و میکشیم». هشتک به سرعت جا باز کرد. در این شبکه آمده است: «ما آمادهایم تا آخرین قطره خون خود بجنگیم. هدف مقدس ما شهادت است».
توزیع جنگ افزار در همه جا
واحد عثمانی یک سازمان کاملاً تازه است. این سازمان که در سال ۲۰۰۹ میلادی بنیاد نهاده شده، زمانی شناخته شد که در پی انتخابات هفتم ژوئن (۳) به تحریریه روزنامه جمهوریت، حمله برد و آن را ویران کرد. (۴)
واحد عثمانی اهداف خود را چنین توضیح داده است: «جذب نسلهای مذهبی، زنده کردن یک روش زندگی متکی بر قرآن، تلاش برای تجدید حیات خلافت اسلامی و تبدیل کلیسای تاریخی حاج صوفیا به مسجد».
روزنامهنگاران طرفدار دولت از این چشمانداز پشتیبانی میکنند. «عبدالله شانلیداغ» مقالهنویس روزنامه یهودیستیز و ضدغربی «ینی اکتی» مینویسد: «از این حکومت نترسید. زیرا او دقیقاً میداند چه کسی باید کشته شود!»
این نفرتپراکنی تنها مربوط به مهاجمانی نیست که در پی یک «هولیگانیسم» (۵) سیاسی هستند. این افکار چند روز پیش به لحن رسمی در تعهدات حزب عدالت و توسعه تبدیل شد. در یک همایش بزرگ حزب دولتی در شهر «آفیون» منطقه آناتولی «سلیمان سویلو» وزیر کشور جدید گفت: «ما همه کادرهای حزب خودمان را نجات خواهیم داد. ما گارد شخصی در اختیار آنها قرار میدهیم و تضمین خواهیم کرد که از آنها با سلاحهای دوربرد حفاظت شوندي».
این سخنان در واقع واکنشی بود به تعداد زیادی حمله علیه سیاستمداران محلی حزب عدالت و توسعه در استانهای شرقی و جنوب شرقی ترکیه، که بیشتر ساکنان آنها را کردها تشکیل میدهند. در این حملهها به تازگی چند عضو بلندپایه محلی حزب مجروح شده یا به قتل رسیدهاند.
مسلح شدن دوجانبه در یک منطقه بحرانی
این مسلح شدن دوجانبه در یک منطقه بحرانی به کجا خواهد انجامید؟ اطلاعیههای رسمی درهر حال تأیید میکنند که این چشمانداز ایجاد شده از سوی حزب عدالت و توسعه در حال گسترش است.
«اردوغان بکتاش» فرماندار شهر «رایتس» در شمال شرقی دریای سیاه اعلام کرده است که تعداد زیادی سلاح به ثبت رسیده در اختیار پشتیبانان مالی حزب گذاشته خواهد شد. او در مقایسه دوران خدمت خود در این شهر با دوران فرمانداری شهر مانیسه در کنار دریای اژه، گفت: «من اینجا ظرف سه ماه پنج برابر دو سال کار خود در مانیسه اسلحه وارد کردهام». فرماندار وابسته به حزب عدالت و توسعه اضافه کرد: «اگر تلاش تازهای برای کودتا صورت بگیرد، شخصاً میان مردم شهر اسلحه توزیع خواهم کرد».
چنین اظهاراتی از یک نمونه سراسری در ترکیه پرده برمیدارند. روزنامه جمهوریت بهتازگی گزارش داده است که دولت در تدارک یک قانون شرایط اضطراری جدید است که ثبت اسلحه در سطوح منطقهای را نیز ممکن میسازد.
اما خبر تشکیل واحدهای جوانان (۶) در مساجد زیر پوشش سازمان «دیانت» ترکیه از این هم مهمتر است. این سازمان که در اصل «سازمان مسائل مذهبی» نام دارد و در دوران اردوغان به بودجه هنگفت و قدرت زیاد دست یافته، رسماً اعلام کرده که واحدهای جوانان را در ۴۵ هزار مسجد از مجموع ۸۵ هزار مسجد ترکیه برپا خواهد کرد.
سازمان دیانت ابراز اطمینان کرده که این واحدها تا سال ۲۰۲۱ دست کم در ۲۰ هزار مسجد تأسیس خواهند شد.
فارغ از این که چطور ببینیم، نمونه روشن است. روزنامههای ناوابستهای مثل جمهوریت گزارش میدهند که بزرگترین شرکتهای امنیتی خصوصی در حزب عدالت و توسعه ریشه دارند. آمادگی برای مسلح کردن شهروندان وفادار به حزب عدالت و توسعه و سیاسی کردن شبکه مساجد تا کوچکترین سطح، بسیار نگرانکننده است. بالاتر از همه اینها، اردوغان کدخداهای روستاها را تحت کنترل دارد و از آنها خواسته است که هر حرکت مشکوکی را اعلام کنند. او چندی پیش خطاب به صدها کدخدا گفت: «من حالا کدخدای بزرگ هستم و همه چیز را کنترل میکنم».
نتایج یک کودتای احتمالاً تقلبی
دو قطبی کردن ترکیه و شکاف اجتماعی در این کشور از ۱۵ ژوئن شدیدتر شده و ترکیه در آستانه یک جنگ داخلی قرار گرفته است. بهتازگی همکاری در روزنامه جمهوریت محترمانه پرسیده است: «آیا این تصور نادرست است که حزب عدالت و توسعه ارتش مخصوص به خودش را تشکیل میدهد؟» او در این ترس تنها نیست. یک وکیل سرشناس گفته است: «چه میشود اگر کسی خواستار مسلح کردن کمال خلیجداروغلو رهبر اپوزیسیون شود؟ این خواسته به کجا خواهد انجامید؟
فراخوان به مسلح شدن فراخوان به یک جنگ داخلی است. دزدان در روز روشن به خیابان میآیند. آیا اگر یک انتخابات به نتیجه دلخواه نرسد، این آدمها کشور را تحت کنترل خواهند گرفت؟». (۷)
و آخرین آگاهی: تازهترین نظرسنجی سازمان همکاری اقتصادی و امنیت اروپا (OECD) نشان میدهد که۳۵5 درصد جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله ترکیه آموزش خوبی ندیدهاند و بیکار هستند. یک سقوط تاریخی.
* یاووز بایدار برنده جایزه مطبوعات اروپا
توضیحات مترجم:
۱ـ Irrdentinism
۲ـ شامگاه ۱۵ ژوئن ۲۰۱۶ چند تانک در خیابانهای استانبول و فرودگاه آتاتورک مستقر شدند و در آنکارا چند موشک بهسوی ساختمانهای دولتی شلیک شد. نیمه شب همان روز، رجب طیب اردوغان در یک پیام ویدئویی که از یک شبکه تلویزیونی پخش شد، مردم ترکیه را به حضور در فرودگاه آتاتورک و مقابله با کودتاچیان فراخواند. او، ساعتی بعد، در حالی که ادعا میشد نیروی هوایی در کنترل کودتاچیان است، بدون هیچ مزاحمتی از محل استراحت خود به استانبول پرواز کرد، در جمع هزاران نفری که آنجا جمع شده بودند حضور یافت و گفت: «کودتا یک هدیه الهی بود تا ما بتوانیم ارتش را تصفیه کنیم». اما این تصفیه به ارتش و پلیس محدود نماند و تاکنون بیش از صدهزار نظامی، پلیس، قاضی، دادستان، استاد دانشگاه، معلم و کارمند دولت را خانهنشین کرده، فراری داده یا به زندان انداخته است. در شرایطی که دولت ادعا میکند قصد تصفیه هواداران جنبش خدمت به رهبری فتحالله گولن را دارد، بخش مهمی از تصفیهشدگان و زندانیان را نیروهای چپ و لیبرالی تشکیل میدهند که بههیچوجه نمیتوانند هوادار یک جنبش مذهبی باشند. بسیاری از ناظران امور ترکیه معتقدند که اردوغان خود شبه کودتا را محرمانه سازمان داده تا بهبهانه آن دموکراسی نیمبند ترکیه را به یک دیکتاتوری تمام عیار تبدیل کند. بسیاری از اقدامات اردوغان نشان میدهد که او حتی سودای گسترش مرزهای جغرافیایی ترکیه را از طریق اشغال بخشی از عراق و جزایر متعلق به یونان در سر میپروراند.
۳ـ در انتخابات روز هفتم ژوئن ۲۰۱۵ حزب عدالت و توسعه ترکیه که از سال ۲۰۰۳ به این سو همواره در انتخابات به اکثریت مطلق میرسید و ترکیه را بینیاز از ائتلاف با احزاب دیگر اداره میکرد، این اکثریت مطلق را از دست داد و مجبور شد برای تشکیل دولت جدید وارد ائتلاف شود. اما احمد داوود اوغلو نخست وزیر که مناسبات بسیار نزدیکی با اردوغان داشت، از این کار خودداری کرد. در نتیجه کار ترکیه بر اساس قانون اساسی به تجدید انتخابات کشیده شد و حزب عدالت و توسعه، با ترفندهائی آشکار توانست بار دیگر اکثریت مطلق را کسب کند. یکی از این ترفندهای آشکار تشدید سرکوب کردها با هدف جذب پشتیبانی دست راستیها و ناسیونالیستهای ترک بود که بهخاطر تلاشهای اردوغان برای آشتی با حزب کارگران کردستان ترکیه از او فاصله گرفته بودند.
۴ـ روزنامه جمهوریت پرشمارترین روزنامه منتقد دولت ترکیه است که سال گذشته سردبیر و یکی از دبیران اصلی آن به دستور شخص اردوغان به زندان انداخته شدند. گناه آنها انتشار ویدئویی بود که نشان میداد دولت ترکیه برای گروههای اسلامگرای حاضر در جنگ داخلی سوریه تجهیزات جنگی میفرستد. دادگاه عالی ترکیه بعداً حکم زندان دو روزنامهنگار را لغو کرد. روزنامه جمهوریت چند روز پیش بار دیگر مورد هجوم نیروهای دولتی قرار گرفت و تعداد زیادی از نویسندگان و خبرنگاران آن بازداشت و روانه زندان شدند.
۵ـ اشاره نویسنده به هولیگانهای آنارشیستی است که در مسابقات ورزشی کشورهای اروپایی همواره آشوب به پا میکنند.
۶ـ واحدهای جوانان مساجد، واحدهای بسیج مساجد ایران را در سالهای نخست انقلاب اسلامی تداعی میکنند که به تدریج به بازوی نظامی رژیم برای کنترل و سرکوب مردم تبدیل شدند.
۷ـ اشاره در اینجا به انتخابات هفتم ژوئن سال ۲۰۱۵ میلادی است که حزب عدالت و توسعه در آن اکثریت مطلق خود را از دست داد. دلیل این شکست پیروزی چشمگیر حزب دموکراتیک خلقها بود که با روشهای مسالمتآمیز از حقوق کردهای ترکیه دفاع میکند. این حزب اکنون بهشدت زیر فشار دولت قرار دارد و از نمایندگان آن در مجلس سلب مصونیت پارلمانی شده است تا هروقت لازم باشد بتوانند تحت تعقیب قضایی قرار گیرند.