امنیت شغلی کارگران و چالش قراردادهای موقت کار
یادداشت تحریریهٔ گروه «۱۰ مهر»: وضعیت کارگران در کشور سالهاست که بحرانی و به معضلی بنیادین بدل شده است. نبود امنیت شغلی، عدم تأمین اجتماعی کافی، و قراردادهای موقت که به ابزاری برای استثمار بیشتر کارگران توسط کارفرمایان و پیمانکاران تبدیل شدهاند، تنها بخشی از این بحران است. قانون کار، که باید حامی حقوق کارگران باشد، نهتنها ضمانت اجرایی برای پایان این بیعدالتیها ندارد، بلکه بهواسطهٔ سهلانگاری و فشار سیستم سرمایهداری نئولیبرال، به ابزاری در دست سودجویان بدل شده است. کارگران بهرغم سالها تلاش مداوم، دائمی نمیشوند و پیش از تکمیل دورهٔ چهار ساله، به بهانههای واهی از کار اخراج میشوند؛ افزون بر آن، پیمانکاران حتی بخشی از دستمزد ناچیز کارگران را نیز به یغما میبرند.
بهرغم هشدارهای رهبر جمهوری اسلامی و وعدههای پیدرپی مسؤولین، اقدامی جدی و ملموس برای اصلاح این وضعیت صورت نگرفته است. تشکیل کارگروههای پژوهشی و تصویب پیشنویسهای پیشنهادی تنها به کاغذ محدود مانده و به عمل نرسیدهاند. این در حالی است که تعلل دولت و مدیران اقتصادی در اجرای اصلاحات لازم، معضل را به مرز خطرناکتری رسانده و تهدیدی جدی برای امنیت ملی به شمار میرود. وقت آن رسیده که مسؤولین بهجای مقاومت در برابر تغییرات اساسی، ارادهای جدی برای حمایت از حقوق کارگران نشان دهند و از نظام اقتصادی نئولیبرال، که منافع یک اقلیت کوچک را بر رفاه اکثریت ارجح میداند، فاصله بگیرند. ما خطرات لحظه را در زمینهٔ گسل های اجتماعی و عدم رسیدگی به مسألهٔ زندگی و معیشت اقشار زحمتکش جامعه بارها، از جمله در بیانیهٔ اخیر گروه «۱۰ مهر»، هشدار دادهایم.
***
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم, امنیت شغلی یکی از دغدغههای اساسی کارگران است که نقش مهمی در کیفیت زندگی و بهرهوری آنها ایفا میکند. با این حال، گسترش قراردادهای موقت کار در سالهای اخیر موجب شده تا این امنیت با چالشهای جدی مواجه شود.
گسترش قراردادهای موقت، که معمولاً برای دورههای زمانی کوتاهمدت منعقد میشوند، در بسیاری از صنایع به یک رویه رایج تبدیل شدهاند. دلایل اصلی کارفرمایان برای استفاده از این نوع قراردادها شامل کاهش هزینههای کارفرمایی، انعطافپذیری در استخدام و اخراج نیروی کار و مقابله با نوسانات اقتصادی است.
اما از دیدگاه کارگران، این نوع قراردادها پیامدهای منفی زیادی از جمله ناامنی شغلی، عدم دسترسی به مزایا و کاهش انگیزه و بهروری را به همراه دارد. اینکه کارگران نمیدانند پس از اتمام قرارداد، شغل خود را حفظ خواهند کرد یا خیر؛ همچنین بسیاری از قراردادهای موقت، مزایای قانونی مانند بیمههای اجتماعی، سنوات، و مرخصیها را شامل نمیشوند. از سوی دیگر نبود امنیت شغلی میتواند موجب کاهش تعهد و انگیزه کارگران شود.
دیدگاه کارشناسان و فعالان کارگری بر این است که گسترش قراردادهای موقت، تعادل بین منافع کارگران و کارفرمایان را به هم میزند. محمدرضا تاجیک, عضو شورای عالی کار میگوید: “کارگران با قراردادهای موقت در شرایطی کار میکنند که هر لحظه احتمال از دست دادن شغل خود را دارند. این وضعیت نهتنها به ضرر کارگران است، بلکه در درازمدت به کاهش بهرهوری و ثبات اقتصادی نیز منجر میشود.”
چالشهای قانونی و نظارتی قانون کار در ایران برای حمایت از کارگران قواعدی را پیشبینی کرده است، اما اجرای این قوانین در عمل با مشکلات زیادی همراه است. کارفرمایان گاهی با انعقاد قراردادهای موقت پیدرپی، عملاً از استخدام دائمی کارگران خودداری میکنند. نظارت ناکافی بر عملکرد کارفرمایان باعث میشود که بسیاری از تخلفات گزارش نشود.
کارگر ماهر هم امنیت شغلی ندارد
فتحالله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی با ابراز اینکه یکی از مشکلات ما بحث عدم اجرای امنیت شغلی است، گفت: براساس پیگیری اتحادیه بحث مطالبه اجرای ماده هفتم قانون کار و امنیت شغلی بوده است. از سالهای دور ما در مجلس و حتی در صحن علنی مجلس موضوع امنیت شغلی کارگران را مطرح کردیم که رای نیاورد.
وی تاکید کرد: اساس و پایه کار تشکیلاتی ما کارگران در حوزه تشکلی و روابط کار وابسته به امنیت شغلی است. بیش از ۹۶ درصد کارگران ما فاقد قرارداد دائمی و دارای قرارداد یکساله یا کمتر هستند. وقتی نماینده کارگری نیروی دائمی نباشد، جسارت لازم برای ایستادن مقابل کارفرما را نداشته و نخواهد داشت.
بیات افزود: در بهمن ۹۸ آقای ربیعی وزیر وقت کار بحث سقف قرارداد موقت برای 4سال را مطرح کرد که این سقف از بهمن سال ۱۴۰۲ با این رای هیات وزیران باید رعایت شود. با استناد به این رای باید ادارات کار حکم به بازگشت به کار کارگران اخراجی بدهند، اما این کافی نیست.
این فعال کارگری تصریح کرد: با کارگر ماهر و تحصیلکرده ما به خاطر فقدان امنیت شغلی مانند کارگر ساده و بدون تحصیل پس از بیست سال برخورد میشود و شأن جامعه کارگری ما به خاطر فقدان امنیت شغلی کاملا زیر سوال است.
رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی با اشاره به دادنامه ۱۷۹ دیوان عدالت گفت: بیش از ۳۰ سال از تصویب قانون کار و دادنامه ۱۷۹ دیوان عدالت میگذرد، ولی میبینیم که کارگران قرارداد دائم ندارند و در کارهای با ماهیت مستمر قرارداد موقت بسته میشود.
رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی با بیان اینکه باید نقدینگیها و سرمایهها به سمت تولید هدایت شوند، اظهار کرد: بانکها باید بخش تولید را در اولویت پرداخت تسهیلات و سرمایهگذاری خود قرار بدهند، زیرا پایه و اساس اقتصاد و رشد اقتصادی هر کشور تولید آن است و اگر حرکت سرمایهها به سمت تولید باشد، موجب شکوفایی و بهرهوری اقتصادی میشود.
به گزارش تسنیم, تقویت نظارت, اصلاح قانون کار, تشویق به قراردادهای دائمی و آگاهی بخشی، راهکاری برای بهبود امنیت شغلی و کاهش اثرات منفی قراردادهای موقت است.
در راستای تقویت نظارت شاهد افزایش نظارت بر قراردادهای کاری و برخورد جدی با کارفرمایان متخلف خواهیم بود. همچنین با اصلاح قانون کار و بازنگری در این قانون می توان شاهد محدود کردن تعداد قراردادهای موقت و الزام به تبدیل آنها به قراردادهای دائمی پس از مدت مشخص شد.
از سوی دیگر تشویق به قراردادهای دائمی با ارائه تسهیلات و مزایای مالیاتی برای کارفرمایانی که نیروی کار خود را بهصورت دائمی استخدام میکنند, می توان انگیزه ای در بازار کار ایجاد کرد.
یکی از مواردی که در بحث قراردادهای موقت ضروری است که به آن توجه شود, افزایش آگاهی کارگران از حقوق قانونی خود و ایجاد سازوکارهای حمایتی برای پیگیری مطالبات آنها است. در مجموع امنیت شغلی، پایهایترین حق کارگران است که تضمین آن باید در اولویت سیاستگذاریها قرار گیرد. کاهش وابستگی به قراردادهای موقت و تقویت سازوکارهای حمایتی، میتواند نقشی کلیدی در بهبود وضعیت معیشتی کارگران و ارتقای بهرهوری اقتصادی کشور ایفا کند.
منبع: خبرگزاری تسنیم، ۱۶ دی ۱۴۰۳
https://tn.ai/3232244
در گذشته می دانستند که کارگر وقت مطالعه ندارد و باید او را هدایت/کمک کرد. کارگر باید بداند که بر روی زمین بدنیا می آید و زندگی می کند و حق زندگی دارد و آنهم مثل همۀ موجودات روی زمین. مثلاً کارگر نمی داند که ماسک تحمیلی پلاستیکی برای سلامتی اش مضر است. برای هر پدیده ای ماسک خاصی وجود دارد که ماسک FFP2 جلوی هیچ چیزی را نمی گیردکه انحصارات بزرگ دارویی آنرا برای پول قاپیدن علم کرده اند. کارگر باید بداند که حق زمین، حق هوا/تنفس، حق آب، حق غذا و حق آزادی دارد و اینکه با دیگر موجودات برابر است. اینکه یک عده در قصرها زندگی کنند و او در فقر، زور، بدبختی و خاری قابل قبول نیست. که باید متحد شد و همبستگی داشت.