نمایش کارائیبی ترامپ: «ما شما را از هستی ساقط خواهیم کرد»
نویسنده: کارلوس رون ــ
آنچه علیه ونزوئلا در حال انجام است، نه یک عملیات علیه قاچاق مواد مخدر، بلکه یک عملیات تغییر رژیم است.
در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، در یک سخنرانی نمایشی، کسانی را که ادعا میشود در قاچاق مواد مخدر به آمریکا دست دارند، تهدید کرد که «از صفحهٔ وجود محو خواهند شد». این اظهارات، که آشکارا بیاعتنایی به حقوق بینالملل و دادرسی عادلانه تلقی شد، اشاره به تازهترین مرحله از جنگ چنددهسالهٔ ایالات متحده علیه مواد مخدر داشت ــــ کارزاری که از دیرباز برای توجیه مداخلات خارجی آمریکا در آمریکای لاتین استفاده میشده و اکنون بهطوری برجسته ونزوئلا را هدف گرفته است.
در ۲۶ سال گذشته، ونزوئلا شاهد یک دگرگونی سیاسی عمیق بوده است؛ کشوری که با موفقیت حاکمیت خود را بر بزرگترین ذخایر نفت اثباتشدهٔ جهان تثبیت کرده و از درآمدهای نفت برای مبارزه با فقر مزمن و طرد اجتماعی از طریق برنامههای اجتماعی بهره برده است. این کشور همچنین کوشیده است به نفوذ تاریخی واشنگتن در سیاست داخلی خود پایان دهد.
ونزوئلا سیاست خارجی مستقلی را بنیان نهاده که هدف آن ساختن جهانی چندقطبی است. این کشور روابط خود را با کشورهایی چون ایران، روسیه (که بهتازگی با آن توافق مشارکت راهبردی امضا کرده) و چین (که در سال ۲۰۲۳ «شراکت در همهٔ شرایط» با آن امضا شد) تقویت کرده است. همچنین به ترویج اتحادهای منطقهای آزاد از سلطهٔ آمریکا پرداخته، مانند جامعهٔ کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (CELAC) و ائتلاف بولیواری مردم قارهٔ ما (ALBA)؛ همکاری جنوب ـ جنوب را از طریق حضور دوباره در اوپک و جنبش عدم تعهد احیا کرده و در تشکیل گروه دوستان منشور ملل متحد نقش رهبری داشته است.
این تحولات موجب شد ایالات متحده در سال ۲۰۱۵ ونزوئلا را «تهدیدی غیرعادی و فوقالعاده برای امنیت ملی و سیاست خارجی ایالات متحده» اعلام کند. این اقدام راه را برای کارزار جامع تحریمهای یکجانبه ــــ یا بهعبارتی، تدابیر قهری ــــ هموار کرد که در دورههای اوباما، بایدن، و هر دو دولت ترامپ تداوم یافته است. این کارزار اقتصاد ونزوئلا را ویران کرده، به مرگ بسیاری انجامیده و موج مهاجرت به آمریکا و کشورهای همسایه را تشدید کرده است.
در شرایطی که آمریکا برای بازاعمال نفوذ خود در منطقه در چارچوب رقابت جهانی با رقبایی چون چین میکوشد، سیاستش در قبال ونزوئلا دیگر صرفاً ابزاری برای تغییر رفتار نیست، بلکه جزئی از یک عملیات تغییر رژیم بلندمدت و پایدار است ـ هدفی که تاکنون شکست خورده است.
این هدف با فشارهای داخلی نیز تقویت میشود، بهویژه از سوی جناحهای راست افراطی آمریکای لاتین که پیوند نزدیکی با جامعهٔ ونزوئلاییتبار در ایالات متحده دارند. بنا بر گزارش مرکز پژوهشی Pew، حدود ۱۲۰ هزار رأیدهندهٔ ثبتشدهٔ آمریکایی از تبار ونزوئلایی هستند که بزرگترین تمرکز آنها ــــ نزدیک به ۵۷ هزار نفر ــــ در ایالت فلوریدا است. در ایالتی که انتخابات فرمانداری سال ۲۰۱۸ با اختلاف کمتر از ۳۵ هزار رأی تعیین شد، وزن سیاسی این جامعه قابل توجه است.
موضع کنونی نظامی آمریکا ادامهٔ همان کارزار «فشار حداکثری» ترامپ است. در هفتههای اخیر، استقرار قابل توجهی از نیروهای دریایی آمریکا در دریای کارائیب صورت گرفته، از جمله یک زیردریایی هستهای، یک اسکادران هواپیمای F-35، هفت ناو جنگی و دستکم ۴۵۰۰ تفنگدار دریایی. هدف واقعی این استقرار، مهار قاچاق مواد مخدر نیست، بلکه بیثبات کردن دولت ونزوئلا است.
برای توجیه حضور نظامی، آمریکا عملیاتهایی را علیه قاچاق مواد مخدر ادعایی انجام داده است. با این حال، دادههای موجود ــــ از جمله آمار سازمان ملل و حتی آژانس مبارزه با مواد مخدر (DEA) ــــ نشان میدهد حدود ۸۷ درصد از مواد مخدر ورودی به آمریکا از اقیانوس آرام و تنها حدود ۵ درصد از دریای کارائیب عبور میکنند؛ جایی که کل خط ساحلی ونزوئلا قرار دارد.
در دوم سپتامبر، ترامپ بهطور علنی از حملهٔ مرگبار به یک قایق سخن گفت که ادعا میشد حامل مواد مخدر بوده و به باند منقرضشدهٔ ونزوئلایی «ترن دِ آراگوا» تعلق داشته است؛ باندی که دولت آمریکا مدعی است هنوز فعال است. جامعهٔ اطلاعاتی آمریکا اما ارتباط این گروه با رئیسجمهور نیکلاس مادورو را رد کرده است. بااینحال، این ادعاها برای توجیه اجرای قانون بیگانگان دشمن (Alien Enemies Act) مصوب ۱۷۹۸ بهکار رفت ــــ سومین بار در تاریخ پس از جنگ ۱۸۱۲ و جنگ جهانی دوم ـــــ که اکنون ونزوئلاییهای مقیم آمریکا را در زمان صلح هدف گرفته است. این اقدام به اخراج ۲۵۲ ونزوئلایی بدون دادرسی عادلانه و انتقال آنها به یک اردوگاه بازداشت در السالوادور انجامید، جایی که بسیاری تحت شکنجه قرار گرفتند و حتی بعضی از فرزندانشان جدا شدند.
ترامپ در سخنانش مهاجران ونزوئلایی را با جرم و بیماری روانی پیوند داده و آنها را در راستای گفتمان ملیگرایانهٔ پایگاه رأی خود هدف قرار داده است. بر اساس گزارش Pew، در فاصلهٔ ژانویه تا ژوئن ۲۰۲۵ جمعیت مهاجر در آمریکا ۱/۴ میلیون نفر کاهش یافته و سهم مهاجران از کل جمعیت از ۱۵.۸ درصد به ۱۵/۴ درصد رسیده است. پس از آنکه ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ به دلیل بهرسمیتشناختن رئیسجمهور خودخوانده روابط دیپلماتیک و کنسولی را با ونزوئلا قطع کرد، اخراج مستقیم مهاجران متوقف شد تا اینکه در فوریهٔ ۲۰۲۵، مجوز بازگشت هواپیماهای ونزوئلایی صادر شد. ونزوئلا پیشتر از زمان همهگیری کووید، برنامهٔ «بازگشت به وطن» (Vuelta a la Patria) را برای بازگرداندن شهروندان خود اجرا کرده بود، اما خطوط هواییاش تحت تحریم از پرواز به آمریکا منع شده بود. دولت ترامپ همچنین با لغو تدابیر موقتی مهاجرتی دورهٔ بایدن، آزار داخلی علیه ونزوئلاییها را افزایش داد.
در هفتههای منتهی به سخنرانی ترامپ در سازمان ملل، او مدعی شد دو حملهٔ مرگبار دیگر به قایقهای حامل مواد مخدر انجام شده است و ویدیوهایی منتشر کرد که تنها صحنههای بمباران هوایی افراد را نشان میداد، بدون هیچ مدرکی دربارهٔ ماهیت قاچاق یا ملیت قربانیان. دولت ونزوئلا همچنین از آزار و تهدید ماهیگیران ونزوئلایی توسط افسران آمریکایی خبر داده است. ترامپ در سخنرانی خود در سازمان ملل با غرور گفت: «دیگر قایق زیادی نیست که در آبهای اطراف ونزوئلا حرکت کند.» او همچنین آشکارا رئیسجمهور مادورو را متهم کرد که «شبکههای تروریستی و قاچاق» را رهبری میکند، بدون ارائهٔ هیچ مدرکی. در ماه اوت، جایزهٔ بازداشت مادورو به ۵۰ میلیون دلار افزایش یافت، با وجود گزارشهای پیشین نهادهای اطلاعاتی که این ادعا را بیاساس دانسته بودند.
امروز ونزوئلا، دولت و مردمش در معرض تهدید قدرتمندترین نیروی نظامی جهان قرار دارند. با این حال، این کشور همچنان در پی راهحلی مسالمتآمیز است. رئیسجمهور مادورو در هفتهٔ نخست سپتامبر، از طریق میانجی، نامهای برای ترامپ فرستاد و خواستار گفتوگو شد و ادعاهای قاچاق مواد مخدر را رد کرد. پیشینهٔ تاریخی عملیات برادر سام (Operation Brother Sam) در سال ۱۹۶۴ ــــ که در آن استقرار ناوهای جنگی آمریکا در سواحل برزیل به سرنگونی رئیسجمهور منتخب ژوآئو گولارت منجر شد ــــ شباهتی هشداردهنده دارد و حاکی از هدف تغییر رژیم است. تفاوت آن است که این بار، هیچ انشعاب ضددولتی در داخل ونزوئلا رخ نداده است.
پژوهش مؤسسهٔ «سه قاره» با عنوان «معتاد به امپریالیسم» نشان میدهد که طی بیش از ۵۰ سال گذشته، «جنگ علیه مواد مخدر» در واقع سازوکاری برای گسترش نظامی آمریکا، آوارگی اجباری جوامع روستایی، جرمانگاری سازمانهای مردمی و مداخلهگری سیاسی بیشتر بوده است. در مقابل، با وجود هزینههای عظیم نظامی، مصرف مواد در خود آمریکا کاهش نیافته است؛ بلکه برعکس، ایالات متحده همزمان بزرگترین مصرفکنندهٔ مواد مخدر و اصلیترین تأمینکنندهٔ سلاح برای کارتلهای مواد مخدر است.
وزیر دیوسدادو کابیو فاش کرد که ادارهٔ مبارزه با مواد مخدر آمریکا (DEA) یک عملیات «پرچم دروغین» طراحی کرده تا نیروهای مسلح بولیواری ونزوئلا را به درگیری مستقیم با ارتش آمریکا تحریک کند. اما دولت ونزوئلا با تشکیل شورای ملی حاکمیت و صلح توانست نیروهای دولتی و بخشی از مخالفان را متحد سازد تا هرگونه مداخلهٔ خارجی را رد کنند. بسیاری از مردم نیز به شبهنظامیان مردمی پیوستهاند و در صورت تجاوز یا حملهٔ هدفمند آمریکا (همچون آنچه چند ماه پیش علیه ایران انجام شد) آمادهٔ دفاع از کشور هستند.
آنچه علیه ونزوئلا در جریان است، عملیاتی برای تغییر رژیم است، نه مبارزه با مواد مخدر. بااینحال، روحیهٔ مردم ونزوئلا بالا است. مردم زندگی روزمرهٔ خود را با احتیاط ادامه میدهند و با شور از پروژهٔ ملی خود دفاع میکنند و یادآور میشوند که: «ونزوئلا با V نوشته میشود، مثل ویتنام!» و به قول سیمون بولیوار، قهرمان آزادی آمریکای لاتین، خطاب به یک دیپلمات آمریکایی: «خوشبختانه، ما بارها دیدهایم که مشتی مرد آزاد، امپراتوریهای قدرتمند را شکست دادهاند!»
منبع: اورینوکو تریبیون، ۳ اکتبر ۲۰۲۵
‘We Will Blow You Out of Existence:’ Trump’s Caribbean Spectacle
