بازی بزرگ برای سود بزرگ
از این‌رو «توکایف» از «لاوروف» برای شرکت در این جلسه، برای پیشبرد کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا و برای نقش مسکو در حل مناقشه افغانستان تشکر کرد. و «لاوروف» در این نشست از مسئولیت ناتو برای«شعله‌ور شدن منطقه» سخن گفت. آیا این یک بازی نیست: در یک عرصه حمایت از مسکو و در عرصه دیگر دیدار با ناتو، و در عرصه سوم صف آرایی رابطه با کابل جدید؟
در ۱۲ اکتبر گذشته در «نورسلطان» ( نام پیشین «آستانه» پایتخت کشور قزاقستان. مترجم) در نشست شورای وزیران امور خارجه برای کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا، رئیس‌جمهور قزاقستان «قاسم ژورمات توکایف» چندین اظهارنظر مهم کرد که می‌توان آنها را به‌عنوان درخواستی برای تلاش در جهت بازگشت مواضع رهبری در منطقه، از‌جمله در مورد موضوع حل‌و‌فصل اوضاع در افغانستان در نظر گرفت. به‌یاد بیاوریم که کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا به ابتکار قزاقستان در سال ۱۹۹۲ در ۴۷ـمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد با هدف تأمین صلح و ثبات در آسیا ایجاد شده بود. اساس سیاست کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا اصل حاکمیت قانون، عدم دخالت در امور داخلی کشورهای عضو، تعامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هدف استراتژیک کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا گسترش همکاری با هدف تقویت صلح، امنیت و ثبات در آسیا است. امروزه ۲۷ کشور منطقه عضو این مجمع هستند، ۹ کشور دیگر و ۵ سازمان بین‌المللی به‌عنوان ناظر در این کار شرکت می‌کنند. در آخرین جلسه وزیران خارجه بحرین، بلاروس، هند، قطر، قرقیزستان، مغولستان، روسیه، ترکمنستان، ازبکستان، وزیر گردشگری اسرائیل و همچنین معاونان وزارتخانه‌های خارجه شماری از کشورها، روسای سازمان‌های بین‌المللی و نمایندگی‌های دیپلماتیک حضور داشتند. در این مجمع مسائل اقتصادی، تغیرات آب‌و‌هوایی، پاندمی، آب و امنیت غذایی مورد بحث قرار گرفتند. «توکایف» بر چندین موقعیت کلیدی تمرکز و تکیه کرد. پیش از همه او توجه خود را به ثبات کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا و لزوم «دستیابی به اهداف استراتژیک ــ تغییر و تبدیل ساختارها به یک سازمان بین‌المللی کامل» جلب کرد که وی «بر نقش جدید آسیا در امور جهانی تأکید می‌کند». رئیس‌جمهور قزاقستان به نقش ویژه اجلاس مالی کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا اشاره و یادآوری کرد که قزاقستان به یک بازیگر مهم در بازار مالی تبدیل می‌شود و «مرکز مالی بین‌المللی آستانه» تبدیل شده است به یک پلاتفرم مالی پُرتحرک، که بهترین تجربیات موسسات جهانی را تلفیق و از جدیدترین ابزار‌ها بر‌اساس قوانین انگلیسی استفاده می‌کند». بیانیه‌ها با اقدامات عملی تثبیت می‌شوند:
دفتر جدیدی از دبیرخانه کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا افتتاح شد که در رأس آن سفیر «ک. ساری بای» قرار دارد، با توجه به نتایج جلسه بیانیه ، کاتالوگ به‌روز‌شده اقدامات و مقررات اعتمادسازی مربوط به شورای حکما ــ یک ارگان مشورتی کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا تصویب شد. رئیس‌جمهور قزاقستان به ششمین اجلاس آینده کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا که سال آینده در قزاقستان برگزار می‌شود و طبق گفته «قاسم ژومارت توکایف» برای تعیین مسیر «آسیای جدید در دنیای جدید» طراحی شده است، توجه ویژه‌ای دارد.
بر نقش آسیا در مناسبات بین‌المللی آینده و نقش فزاینده کنفرانس تعامل و اعتمادسازی تأکید شده است. « منطقه ما است مرکز ثقل جهانی. رئیس‌جمهور قزاقستان، ضمن یادآوری اینکه در آسیا فعالیت می‌کنند «تشکیلات قدرتمندی مانند “اتحادیه اقتصادی اوراسیا”، “انجمن ملل آسیای جنوب شرقی”، “سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا ــ پاسفیک” و مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای» که با آنها کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا باید همکاری کند، اظهار داشت که «در اینجا ۶۰ درصد جمعیت جهان و حدود ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان از نظر موازنه قدرت خرید متمرکز شده است». «توکایف» اظهار داشت که «سده ۲۱ واقعاً به آسیا تعلق خواهد داشت، چنانچه ما بتوانیم رویکرد واحد و سازنده‌ای را تدوین کنیم و مسئولیت‌ها و تعهدات بزرگی را به‌عهده بگیریم. در این رابطه ما مانند سابق به کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا به‌عنوان تنها مجمعی که قادر است پیکربندی جدید امنیت و همکاری و رفاه مشترک آسیایی را شکل دهد امید می‌بندیم». نظربایف از «توکایف» حمایت کرد. او همچنین اشاره کرد که آسیا «اکنون یک مرکز مهم سیاسی کره زمین است که برخلاف طرح و ایده سلطه جهانی و جنگ سرد به‌طور فعال اصول مشارکت، حقوق کامل و همبستگی متقابل را مطرح می‌کند». رئیس‌جمهور قزاقستان با ابتکاری که انتظار می‌رفت، عمل کرد. وی از درخواست قزاقستان برای تمدید ریاست کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا برای سال‌های ۲۴ـ۲۰۲۲ خبر داد و پیشنهاد «نامزدی بنیان‌گذار کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا و نخستین رئیس‌جمهور قزاقستان «نورسلطان نظربایف» را به پست رئیس شورای حکما را داد. «توکایف» گفت مهمترین وظیفه‌ای که باید حل شود، وضعیت کنونی در افغانستان و پیرامون آن است. بحث «مسئله افغانستان» هر چند با غیبت وزرای خارجه ترکیه، چین، پاکستان، ایران و تاجیکستان که عضو کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا و شرکت‌کنندگان «بازی افغانستان» هستند، توجه را به‌خود جلب کرده است. قزاقستان در واقع مدت‌ها با اطمینان حل‌و‌فصل مسئله افغانستان را در دست خود داشت. سپس ازبکستان به میدان آمد. خروج ناگهانی آمریکا کارت‌ها را درهم ریخت. «عشق آباد» و به‌ویژه دوشنبه بازی‌های خود را با کابل آغاز کردند. و در آن زمان قزاقستان یادآوری کرد که پنج کشور آسیای مرکزی علاقمند به «بازگشت افغانستان به روند سابق هستند»: «فراخوان قزاقستان ساده و روشن هستند ــ ما برای سود و منفعت بزرگ تلاش می‌کردیم، و نه برای بازی بزرگ در قلب آسیا».
در این میان قزاقستان در بازی بزرگ شرکت کرده و می‌کند. «نورسلطان » مذاکرات مستقل با ترکیه را در دوره «امیدهای افغان‌ها به اردوغان» انجام و با آمریکا در مورد استقرار پناهندگان مشورت کرد. در سپتامبر دیپلمات‌های قزاقستان با نمایندگان طالبان ملاقات کردند. ۱۴ سپتامبر در «نورسلطان» نشست روسای ستاد کشورهای آسیای مرکزی و جنوبی (قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، آمریکا، تاجیکستان و ازبکستان) برگزار شد که در آن رئیس ستاد مرکزی نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا (سنتکوم) ژنرال «کنت مک کنزی» شرکت کرد و با مقامات جمهوری قزاقستان نیز دیدار داشت. مخصوصاً «مک کنزی» اظهار داشت که آنها: «در حال کارهای جدی برای یافتن و ارزیابی مکان‌هایی هستند که ما می‌خواستیم نیروهای احتمالی ضد تروریسم را در آنجا مستقر کنیم»، یعنی پایگاه‌های جدید. این دیدار گویا با توافق بر سر مبادله محدود فعالیت‌های تروریستی شناسایی شده، پایان یافت. بازی بزرگ برای قزاقستان راهی برای سود بزرگ است. از این‌رو «توکایف» از «لاوروف» برای شرکت در این جلسه، برای پیشبرد کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا و برای نقش مسکو در حل مناقشه افغانستان تشکر کرد. و «لاوروف» در این نشست از مسئولیت ناتو برای«شعله‌ور شدن منطقه» سخن گفت. آیا این یک بازی نیست: در یک عرصه حمایت از مسکو و در عرصه دیگر دیدار با ناتو، و در عرصه سوم صف آرایی رابطه با کابل جدید؟