بازی فوتبال تمام دنیا را گرد هم می‌آورد
اکنون جام جهانی به قطر آمده است و بار دیگر «اولین»های زیادی ایجاد کرده است: اولین بار است که جام جهانی در زمستان در نیمکره شمالی برگزار می‌شود؛ اولین بار است که در یک کشور خاورمیانه سازماندهی و اجرا می‌شود؛ اولین بار است که مسابقات جام جهانی مردان را داوران زن داوری می‌کنند؛ و اولین بار است که از فناوری آفساید نیمه خودکار استفاده خواهد شد. هریک و تک تک این «اولین‌ها» نشانگر پیشرفت تکنولوژی و تمدن بشری است. تاریخ جام جهانی در تاریخ تمدن بشری ادغام شده است و فوتبال، توپ کوچک، توپ بزرگ جهان را هدایت می‌کند.
جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر با توجه به انتظارات شدید هواداران در سراسر جهان، از روز یکشنبه به‌طور رسمی آغاز شد. هر کدام از ۳۲ تیمی که از سراسر جهان در جام جهانی شرکت کرده‌اند، در ماه آینده و در نهایت پیروز جام جهانی فوتبال شوند، روی روحیه هواداران فوتبال تأثیر می‌گذارد. همچنین جذابیت فوتبال باز هم بیشتر از مرزهای ملی، نژادها و مذاهب فراتر خواهد رفت تا جرقه‌های احساسات و ارزش‌های مشترک جهان را در زمین‌های بازی روشن سازد.
در چهار سال گذشته از آخرین جام جهانی، تغییرات بزرگی در جهان رخ داده است. تحت تأثیر همه‌گیری کووید ۱۹، رویدادهای ورزشی بین‌المللی به‌شدت کاهش یافته و تبادلات بین کشورها و مناطق با مشکل مواجه بوده است. در عین حال، در گیری‌های ژئوپلیتیک و ایدئولوژی‌ها در مناطقی که در وهله اول نمی‌بایست و نباید اتفاق افتد، بیداد می‌کند. هرچه بیشتر چنین وضعیتی تداوم داشته باشد، جهان به جام جهانی و روحیه ورزشی که در جام جهانی تجسم یافته است، بیشتر نیاز دارد. از این منظر، منظور از جام جهانی، قبل از هر چیز و اول از همه خود«جهان» ماست، و سپس «جام». همانطور که جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا گفت، فوتبال فقط یک ورزش نیست، ارزش و نفوذ فرهنگی آن می‌تواند جهان را متحد کند.
فوتبال مدرن از اروپا سرچشمه گرفت، به‌تدریج به سایر نقاط جهان گسترش یافت و امروز به بزرگترین ورزش جهان تبدیل شده است. این خود دلیلی بر موفقیت جهانی شدن است. جام جهانی، معتبرترین تورنمنت فوتبال جهان، این نکته را خیلی خوب نشان می‌دهد. از آغاز قرن بیست و یکم، جام جهانی به‌طور متوالی وارد ژاپن، کره جنوبی، آفریقای جنوبی و روسیه شد و به دستاوردهای تاریخی متعددی دست یافت. اکنون جام جهانی به قطر آمده است و بار دیگر «اولین»های زیادی ایجاد کرده است: اولین بار است که جام جهانی در زمستان در نیمکره شمالی برگزار می‌شود؛ اولین بار است که در یک کشور خاورمیانه سازماندهی و اجرا می‌شود؛ اولین بار است که مسابقات جام جهانی مردان را داوران زن داوری می‌کنند؛ و اولین بار است که از فناوری آفساید نیمه خودکار استفاده خواهد شد. هریک و تک تک این «اولین‌ها» نشانگر پیشرفت تکنولوژی و تمدن بشری است. تاریخ جام جهانی در تاریخ تمدن بشری ادغام شده است و فوتبال، توپ کوچک، توپ بزرگ جهان را هدایت می‌کند.
از ۱۲ سال پیش که قطر میزبانی جام جهانی را به‌دست آورد، قطر و کل جهان عرب انتظار زیادی از این مسابقات داشتند. قطر برای میزبانی موفقیت‌آمیز جام جهانی تلاش‌های زیادی انجام داده و بیش از ۲۲۰ میلیارد دلار در زیرساخت‌های مربوطه سرمایه‌گذاری کرده است که از تولید ناخالص داخلی ۲۰۲۱ این کشور فراتر رفته است. همچنین چنین هزینه‌ای، جام جهانی را به گران‌ترین جام جهانی تاریخ تبدیل کرده است. خود این نوع علاقه و اخلاص درخور احترام و برکت است. خاورمیانه یک نیروی رو به رشد در فوتبال است. اعتقاد بر این است که قطر به‌عنوان اولین کشور منطقه که میزبان جام جهانی شد، بسیار بیشتر از فوتبال به جهان عرضه خواهد کرد ــ همچنین آداب و رسوم و شکوه بیشتری را به جهانیان نشان خواهد داد که بخشی از تمدن این کشور و منطقه است و خود منجر به ارتقای ارتباطات بیشتر، یادگیری و درک متقابل بین تمدن‌های مختلف می‌شود.
اما متأسفانه برخی از مردم در ایالات متحده و غرب تلاش بی‌دریغ قطر را نادیده گرفته‌اند. در عوض، آنها مجدداً مسائل به اصطلاح حقوق بشر و مسائل دیگری از این دست را برای انتقاد از قطر مطرح می‌کنند و حتی سعی دارند موجی از «بایکوت دیپلماتیک» را به‌راه بیندازند. بنابراین جام جهانی امسال «سیاسی ترین» جام جهانی نیز محسوب می‌شود. حتی سخنان منصفانه امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه مبنی بر اینکه «ورزش را نباید سیاسی کرد» انتقاد برخی از مردم در غرب را برانگیخته است. دوباره بر گردیم به سخنان جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا در برابر این تاکتیک مبتذل گوش دهیم: «کاری که ما اروپایی‌ها در ۳۰۰۰ سال گذشته انجام داده‌ایم، باید قبل از شروع به دادن درس‌های اخلاقی، برای ۳۰۰۰ سال آینده عذرخواهی کنیم.»
بار دیگر جام جهانی به‌عنوان برترین رویداد ورزشی جهانی، به روشنی نشانگر رقابت‌های عادلانه، احترام به حریفان در زمین و دست دادن در خارج از زمین است؛ یک‌بار دیگر به دنیا خواهد گفت که حتی در مسابقات بی‌رحمانه «تو می‌بازی، من برنده می‌شوم»، باز هم امکان احترام، دوستی و پیشرفت متقابل وجود دارد. این دلیل اساسی است که چرا علاقه‌ای به سیاسی کردن و ابزاری کردن رویدادهای ورزشی در همه جا وجود ندارد. جام جهانی و روحیه ورزشی آن بخش مهمی از ارزش‌های مشترک همه بشریت است که باید به‌جای خدشه‌دار شدن، به‌شدت ترویج شود. همانطور که در تم سه آهنگ رویداد امسال، «حیّا حیّا»، «ارهبو» و «آسمان را روشن کن» بیان شده است.
تلویزیون دولتی CCTV ، برای اولین بار در سال ۱۹۷۸ در چین، جام جهانی را پخش کرد و دری را به روی مردم چین باز کرد. پخش جام جهانی از رادیو، تلویزیون‌های سیاه و سفید، تلویزیون‌های رنگی گرفته تا رایانه‌ها و تلفن‌های همراه، نه‌تنها شور آتشین هواداران چینی را به‌همراه داشت، بلکه شاهد گام‌های محکم چین به‌سوی جهان بود. اگرچه تیم چین نتوانست به جام جهانی قطر راه پیدا کند، اما «عناصر چینی» در همه جا دیده می‌شود، از استادیوم لوسیل که میزبان بازی نهایی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ است، تا ۱۵۰۰ اتوبوس با انرژی نو، از تجهیزات ارتباطی و شبکه‌ای استادیوم گرفته تا سوغاتی‌ها و پیراهن‌های فرهنگی جام جهانی در خیابان‌ها و کوچه‌ها…. دو پاندای غول‌پیکر چینی در غرفه پانداهای قطر نیز بهترین آرزوهای مردم چین را برای جام جهانی تقدیم مردم می‌کنند.
توپ فوتبال گرد است. وقتی توپ بازی به نام «سفر» شروع به چرخیدن می‌کند، روحیه افراد بی‌شماری نیز بر این اساس تغییر می‌کند و آنچه مردم نسبت به آن احساس می‌کنند، نه‌تنها سرعت و شدت بازی‌های ورزشی، بلکه عمق و گستردگی ارتباطات انسانی است.