اسناد تاریخی حزب توده ایران

«طرح برنامه نوین حزب توده ایران تحقیقاً‌ مهم‌ترین سند سیاسی است که تاکنون از جانب حزب ما انتشار یافته است.
این طرح نه تنها از آن‌جهت دارای اهمیت است که جهان‌بینی و اصول مرامی حزب توده ایران، مشخصات جامعه کنونی ایران، مرحله انقلاب کشور ما و هدف‌های غايی حزب را تصریح می‌کند، بلکه از آن‌جهت نیز واجد اهمیت است که برای نخستین بار در تاریخ حزب ما وظایف مبرم و شیوه‌های عمل حزب را در شرایط کنونی مبارزه انقلابی علیه امپریالیسم و ارتجاع، در پیوند با هدف‌های دورتر مرحله انقلاب ملی و دمکراتیک یک‌جا مطرح می‌سازد.

یک رشته مسایل عمده سیاسی و سازمانی در دستور کار پلنوم پانزدهم قرار داشت.
مهم‌رین آنها، تصویب نهایی برنامه و اساسنامه جدید حزب بود، که طرح آن از مدت‌ها پیش در میان ارگان‌ها، اعضا و هواداران حزب توده ایران وسیعاً‌ مورد بحث و مشورت قرار گرفته بود.

رفیق شهید جوانشیر در این مقاله‌‌ درباره شعار «سرنگون باد رژیم استبدادی شاه» تصریح می‌کند که بنابه خصوصیت تاکتیکی آن «تحول بنیادی اجتماعی و سیاسی را به‌ناچار درنظر نمی‌گیرد، بلکه تغییراتی را پیشنهاد می‌کند که در چارچوب نظام اقتصادی ـ اجتماعی موجود ایران قابل اجراست.» 
رفیق جوانشیر بر این موضوع تأکید می‌کند که «در فاصله انجام یک مرحله انقلاب»، «از نظر حزب طبقه کارگر به‌هیچوجه یک‌سان نیست که کدام قشر از طبقات حاکمه وزن بیشتری در حکومت کسب کند.»

حزب طبقه کارگر ايران، حزب تودۀ ايران، نمی‌تواند و نبايد در انتظار آن بنشيند که طبقات و قشرهای غيرپرولتری سازمان‌های سياسی خود را به وجود آورند و يا سازمان‌ها و گروه‌های سياسی موجود قوی و بانفوذ شوند و آن وقت شعار اتحاد در جبهه ضدديکتاتوری را مطرح سازد. وظيفه حزب طبقه کارگر آنست که در هر لحظه نيارهای واقعی جنبش را به موقع و به درستی تشخيص دهد و در شعارهای خود منعکس سازد و برای تحقق آن‌ها با تمام نيروی خود مبارزه کند.

شانزدهمین پلنوم کمیته مرکزی حزب توده ایران در اسفند ماه ۱۳۵۷ برگزار شد. یک رشته مسایل عمده سیاسی و سازمانی که برای فعالیت حزب پس از پیروزی انقلاب بهمن دارای اهمیت درجه اول بود، در دستور کار پلنوم قرار گرفت. عمده‌ترین آنها به قرار زیر است:

۱ــ گزارش هیأت اجرائیه کمیته مرکزی حزب توده ایران به شانزدهمین پلنوم توسط رفیق کیانوری دبیر اول حزب؛
۲ــ پیشنهادهای پلنوم کمیته مرکزی حزب توده ایران به همه نیروهای ملی و مترقی درباره تحول بنیادی جامعه ما و ضرورت ایجاد جبهه متحد خلق؛
۳ــ اتخاذ یک رشته تصمیم در جهت تکمیل رهبری حزب.