اسناد تاریخی حزب توده ایران

حزب طبقه کارگر ايران، حزب تودۀ ايران، نمی‌تواند و نبايد در انتظار آن بنشيند که طبقات و قشرهای غيرپرولتری سازمان‌های سياسی خود را به وجود آورند و يا سازمان‌ها و گروه‌های سياسی موجود قوی و بانفوذ شوند و آن وقت شعار اتحاد در جبهه ضدديکتاتوری را مطرح سازد. وظيفه حزب طبقه کارگر آنست که در هر لحظه نيارهای واقعی جنبش را به موقع و به درستی تشخيص دهد و در شعارهای خود منعکس سازد و برای تحقق آن‌ها با تمام نيروی خود مبارزه کند.

شانزدهمین پلنوم کمیته مرکزی حزب توده ایران در اسفند ماه ۱۳۵۷ برگزار شد. یک رشته مسایل عمده سیاسی و سازمانی که برای فعالیت حزب پس از پیروزی انقلاب بهمن دارای اهمیت درجه اول بود، در دستور کار پلنوم قرار گرفت. عمده‌ترین آنها به قرار زیر است:

۱ــ گزارش هیأت اجرائیه کمیته مرکزی حزب توده ایران به شانزدهمین پلنوم توسط رفیق کیانوری دبیر اول حزب؛
۲ــ پیشنهادهای پلنوم کمیته مرکزی حزب توده ایران به همه نیروهای ملی و مترقی درباره تحول بنیادی جامعه ما و ضرورت ایجاد جبهه متحد خلق؛
۳ــ اتخاذ یک رشته تصمیم در جهت تکمیل رهبری حزب.

پلنوم ۱۷ (وسیع) کمیته مرکزی حزب توده ایران از جهات گوناگون دارای اهمیت تاریخی است.

در انقلاب ما، مانند همه انقلاب‌ها، دو مسأله مهم مطرح است که هر دو به هم دارای پیوستگی سرشتی است:
۱ـــ مسأله این‌که در نبرد مابین نمایندگان مختلف طبقات که در انقلاب به‌شکل پیگیر یا ناپیگیر شرکت داشته‌اند، سرانجام کدام نیروی اجتماعی برنده است و رهبری جامعه را به‌دست خواهد گرفت.
این مسأله را، چنان‌که می‌دانیم «که بر که؟» می‌نامند.
۲ـــ مسأله این‌که جامعه انقلابی پس از حل (یا به‌طور عمده حل) که بر که سیاسی، از لحاظ نوسازی اقتصادی ـ اجتماعی به «کدام سو؟» حرکت خواهد کرد. چگونه نظامی را بنیاد خواهد نهاد؟
...

واقعیت اینست که در چهارمین سال انقلاب، نیروهای راستگرا در ‏سیاست داخلی و سیاست خارجی، و در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی حملات همه‌جانبه خود را به ‏دست‌آوردهای انقلاب شدت دادند و مواضع مهمی را از دست نیروهای وفادار به انقلاب، یعنی پیروان راستین خط ‏ضد امپریالیستی و مردمی امام خمینی بیرون کشیدند. ... می‌توان گفت که انقلاب در همه زمینه‌ها دچار بحران درونی شده است و در پی‌آمد این بحران، ‏ناخشنودی توده‌های وسیع زحمتکشان شهر و روستا هر روز شدت پیدا می‌کند.‏