شماره ۲۸۷ ــ یکشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۱
ویژه ۴۰مین سالگرد انقلاب بهمن ۱۳۵۷
۱۹ دی ۱۳۵۶
هزاران نفر در قم برای اعتراض به مقالههای اهانتآميز عليه آيتالله خمينی که در جرايد انتشار يافته بود تظاهرات کردند. در حمله ماموران شاه به تظاهرکنندگان دهها نفر کشته شدند.
در مراسم چهلم شهدای قم در تبريز بيش از ۴۰۰ نفر شهيد شدند.
بهدنبال تظاهرات وسيع در اصفهان، در اين شهر حکومت نظامی اعلام شد.
آيتالله خمينی در نجف کشتار مردم را محکوم و از شهدا تجليل کرد.
رژيم سينما رکس آبادان را آتش زد. صدها نفر در آتش خاکستر شدند.
تظاهرات وسيع در تهران، قم، تبريز و شهرهای ديگر، دولت آموزگار را برکنار کرد.
دولت «آشتی ملی» مهندس شريف امامی روی کار آمد. تاريخ شاهنشاهی لغو شد.
اولين تظاهرات ميليونی در تهران برگزار شد. هزاران زن در راهپيمايی بزرگ اين روز برای اولين بار شعار دادند «ای بیشرف حيا کن سلطنت را رها کن». در شهرهای ديگر هم راهپيمايیهای وسيع برگزار شد.
در تهران و يازده شهر ديگر حکومت نظامی اعلام شد. به دستور اويسی فرماندار نظامی تهران، مردم تهران را به رگبار گلوله بستند. اين روز جمعه سياه نام گرفت.
هويدا از وزارت دربار برکنار شد. شاه از سفر به خارج کشور منصرف شد.
مجلس فرمايشی به دولت شريف امامی رای اعتماد داد.
زلزله طبس را درهمکوبيد.
مدارس باز شد و دانشآموزان به تظاهرات خيابانی پرداختند.
دولت عراق برای اقامت آيتالله خمينی محدوديت قايل شد.
حزب رستاخيز رسما منحل شد.
دکتر عليقلی اردلان وزير دربار شد.
اعتصاب کارگران پالايشگاه جزيره خارک و سازمان آب و راهآهن تهران شروع شد. اعتصابات در شهرها گسترش يافت.
آيتالله خمينی پس از آنکه کويت با اقامتش در آنجا موافقت نکرد، به پاريس رفت.
معلمان سراسر کشور اعتصاب کردند. دانشگاهها باز شد و دانشجويان به تظاهرکنندگان پيوستند.
کارگران ذوب آهن اصفهان، گمرک جلفا و بندر شاهپور اعتصاب کردند.
روزنامههای کشور اعتصاب کردند. کارگران کارخانهها اعتصاب کردند.
تظاهرات خونين در تهران، ساوه و شهرهای ديگر برپاشد.
با اعلاميه رسمی دولت سانسور مطبوعات لغو گرديد و روزنامهها منتشر شدند.
کارگران پالايشگاه شيراز، نظامپزشکی و نساجی يزد اعتصاب کردند.
کارگران پالايشگاه آبادان، نفت اهواز و گروه صنعتی بهشهر و کارکنان نفت آبادان اعتصاب کردند.
در تهران مواد سوختی کمياب شد.
۸۰۰ دانشجو در دانشگاه تهران اعتصاب غذا کردند.
معاون وزير دفاع آمريکا به ايران آمد.
مردم رشت به ساختمانهای ساواک و حزب رستاخيز حمله کردند.
آيتالله طالقانی، آيتالله منتظری، صفر قهرمانی و شش افسر تودهای همراه هزاران زندانی سياسی آزاد شدند.
فرماندار نظامی و رئيس شهربانی شيراز ترور شدند. مردم معاون شهربانی بهبهان را سنگباران کردند.
اولين مصاحبه تلويزيونی آيتالله خمينی از تلويزيون فرانسه پخش شد.
در دانشگاه تهران هفته همبستگی اعلام شد. مردم به دانشگاهيان پيوستند.
در صنايع نفت، بانک سپه، سازمان آب و بسياری از سازمانهای دولتی و بخش خصوصی اعتصاب شد.
پرويز ثابتی از معاونت ساواک برکنار شد.
هزاران نفر از مردم تهران به ديدار آيتالله طالقانی رفتند. کارکنان هواپيمايی ملی اعتصاب کردند و پروازهای هما قطع شد.
کارتر از شاه اعلام پشتيبانی کامل کرد. ماموران به کارمندان وزارت دارايی حمله کردند.
تفنگداران سالارجاف دست به کشتار مردم پاوه زدند.
ماموران حکومت نظامی به دانشگاه تهران حمله کردند.
ساواک بسياری از ساختمانهای مهم تهران را آتش زد.
ماموران به خانههای کارگران نفت حمله کردند و عدهای به شهادت رسيدند.
کابينه شريف امامی سقوط کرد.
شاه در يک نطق راديو و تلويزيونی به اشتباهات خود اعتراف کرد.
ازهاری مامور تشکيل کابينه نظامی شد. پس از روی کار آمدن وی مدارس، دانشگاهها و مطبوعات تعطيل شدند.
چماق بدستان در ساری به مردم حمله کردند.
رهبر دولت شوروی هشدار داد که اتحاد شوروی «با هرگونه مداخله در امور داخلی ايران از جانب هر کس، بهر شکل و تحت هر عنوان که باشد، مخالف است» و بر آن است که «رخدادهای ايران جنبه کاملا داخلی دارد و مسايل مربوط به اين رخدادها را خود مردم ايران بايد حل و فصل کنند.»
آيتالله خمينی گفت: «شاه بهزودی میرود.»
در شيراز ماموران به بيمارستان سعدی حمله کردند.
نزديک به نيم ميليون نفر در مشهد راهپيمايی کردند.
در گرگان، تهران و بابل مردم را کشتار کردند.
خاموشیهای برق در تهران آغاز شد.
صورت اسامی ۱۷۸ نفر که ظرف دو ماه بيشتر از ۵⁄۳ ميليون تومان ارز از کشور خارج کرده بودند، بوسيله کارکنان بانک مرکزی منتشر شد.
مردم به مناسبت ماه محرم به بامها رفتند و صلای اللهاکبر سردادند.
ماموران نظامی دست به کشتار شبانه مردم زدند. دهها نفر در اين شب شهيد شدند.
در تظاهرات خونين تهران دهها نفر شهيد شدند.
آيتالله خمينی گفت: «سربازان پادگانها را ترک کنند و به مردم بپيوندند.»
تظاهرات خونين و گسترده در تهران، آباده، جهرم و زنجان روی داد.
ميليونها نفر در روز تاسوعا راهپيمايی کردند.
ميليونها نفر در سراسر ايران راهپيمايی کردند. در اين روزها همه يک شعار میدادند «مرگ بر شاه»
آيتالله خمينی مردم را به ادامه اعتصابها دعوت کرد.
رژيم در شهرهای يزد، کرمانشاه، خوانسار و همدان دست به کشتار مردم زد.
بهعلت کمبود نفت و سرد شدن هوا، صفهای طويل برای خريد نفت در تهران و شهرستانها تشکيل شد.
استادان برای بازگشايی دانشگاه تحصن کردند.
دانشآموزان به سفارت آمريکا حمله کردند. ماموران دست به کشتار آنها زدند.
کامران نجاتاللهی استاد دانشگاه پلیتکنيک شهيد شد.
در تهران و رضائيه مردم را کشتار کردند.
صدور نفت به خارج از کشور کاملا قطع شد.
تظاهرات خونين در شيراز، نهاوند، شاهرود، مشهد و سنندج روی داد.
تانکها قزوين را درهم کوبيدند. بيشتر از ۱۰۰ نفر شهيد شدند.
آخرين افراد خانواده شاه به آمريکا رفتند.
در تظاهرات مشهد بيش از ۲۰۰ نفر کشته شدند.
تانکها مشهد را به شهر جنگزده تبديل کردند. صدها نفر شهيد شدند.
ماموران در رشت، کرمانشاه، مشهد، تهران، بجنورد، بندرعباس و اراک دست به کشتار زدند.
ارتشبد قرهباغی رئيس ستاد ارتش شد.
گروهی از زندانيان سياسی آزاد شدند.
ارتشبد اويسی از ايران فرار کرد.
بختيار نخستوزير شد. او هنگام معرفی کابينه کفت: «ساواک و چند وزارتخانه منحل میشود». در همين روز اعلام شد شاه برای استراحت به خارج میرود. امام در پيامی از پاريس از مطبوعات خواست به اعتصاب پايان دهند.
امام خمينی از اعتصابکنندگان خواست به اعتصاب ادامه دهند. شاه گفت: «اگر برای استراحت به خارج بروم، شورای سلطنت تشکيل میشود». دولت بختيار اعلام کرد کليه زندانيان سياسی تا يک هفته ديگر آزاد میشوند. تظاهرات وسيع عليه بختيار آغاز شد. در چند شهر مردم راهپيمايی کردند. دهها نفر شهيد شدند. مراسم سالروز تختی با تيراندازی و زدوخورد پايان گرفت.
بهدنبال اعلام قبلی امام خمينی به مناسبت عزای عمومی، در هفته شهدا، سراسر کشور تعطيل شد. در چند شهر زدوخورد روی داد. امام به ارتشيان پيام داد.
ترکيب شورای سلطنت تعيين شد. آيات عظام قم در اعلاميهای گفتند: «مبارزه تا سقوط ديکتاتوری ادامه میيابد».
اويسی تقاضای بازنشستگی کرد.
در تهران و تعدادی از شهرها عزای عمومی به تظاهرات خونين تبديل شد. دهها نفر در تهران و شهرستانها شهيد شدند. ارتشبد جم از وزارت جنگ استعفا داد.
خسروداد گفت: «اگر بختيار مانع خروج اعليحضرت نشود، قبر خودش را کنده است.»
سازمان ملی دانشگاهيان اعلام کرد « دانشگاهها تا يک هفته بعد باز میشود.»
سازمان امنيت اعلام کرد «مجرمان ساواک» محاکمه میشوند.
امام در پيامی از پاريس گفت: «مردم با کودتا مقابله خواهند کرد.»
راديو لندن درباره تغيير سياست آمريکا نسبت به شاه گزارش داد.
امام خمينی اعلام کرد: «سفر شاه بدون کنارهگيری وضع را تغيير نمیدهد.»
اعتصاب وسيع کارکنان برق آغاز شد و از ساعت ۹ شب برق قطع شد.
شفقت وزير جنگ شد.
بختيار برنامه خود را برای پايان دادن به اعتصابات و انجام انتخابات آزاد در کشور اعلام کرد. او گفت: «از حمايت ارتش اطمينان دارم.»
امام خمينی شورای انقلاب را تشکيل داد.
مردم دانشگاهها را باز کردند.
اسامی اعضای شورای سلطنت اعلام شد.
آمريکا خواستار خروج شاه از ايران شد.
رئيس شهربانی بازنشسته شد.
بهآذين از زندان آزاد شد.
اعلام شد ايستگاههای رادار آمريکا در مرز ايران ـ شوروی برچيده میشود.
شاه کودتا را رد کرد.
تظاهرات مردم از دانشگاهها به خيابانها کشيده شد. مردم به لوله مسلسلها گل آويختند.
تظاهرات و راهپيمايی در دهها شهر انجام شد.
امام اعضای شورای دولت موقت اسلامی را تعيين کرد. امام گفت: «مردم با تظاهرات، دولت فعلی را ساقط میکنند.»
ارتشبد قرهباغی اعلام کرد: «پس از رفتن شاه، ارتش کودتا نمیکند.»
شاه از ايران فرار کرد. روزنامهها با تيتر درشت «شاه رفت» منتشر شدند. شاه در آخرين لحظه مصاحبه مطبوعاتی را لغو کرد و در حاليکه میگريست از کشور برای هميشه گريخت. بعد از پخش خبر فرار شاه مردم به خيابانها ريختند. تهران و ديگر شهرها يکپارچه شادی و شادمانی شدند. مردم در همين روز در حاليکه فرياد میزدند «بعد از شاه نوبت آمريکاست» مجسمههای طاغوت را پايين کشيدند.
امام خمينی اعلام کرد: «مارکسيستها در ابراز عقيده آزادند.»
امام خمينی اعلام کرد: «پيروزی هنوز کامل نيست.»
اموال شاه ملی اعلام شد.
زلزله خراسان صدها نفر را کشت.
امام خمينی خواستار استعفای وزرا شد.
رئيس شورای سلطنت به پاريس رفت.
تانکها و چماق بدستها به اهواز و دزفول حمله کردند. دهها نفر در اين حمله شهيد شدند.
کردها به پاسگاه ژاندارمری حمله کردند.
راهپيمايی عظيم چند ميليونی در تهران، شهرستانها و حتی روستاها انجام شد. در قطعنامه راهپيمايان گفته شد: «ما خواهان جمهوری آزاد اسلامی هستيم.»
بختيار گفت: «با سقوط من ارتش کودتا میکند. حاضر نيستم قدرت را به آيتالله خمينی واگذار کنم.»
امام گفت: تا چند روز ديگر در ميان شما خواهم بود». اعلام شد امام ۵ روز بعد به تهران میآيد.
شوروی درباره کودتا در ايران هشدار داد.
بختيار گفت: « شاه قانون اساسی را زير پا گذاشت.»
۱۶۲ زندانی سياسی از جمله رفيق علی خاوری، عضو هيئت سياسی کميته مرکزی حزب توده ايران آزاد شدند.
اعلام شد نظاميان با بازگشت امام خمينی مخالفت نخواهند کرد.
در برخورد خونين مشکينشهر يکصد نفر شهيد شدند.
بختيار گفت: « سنگر را خالی نخواهم کرد.»
سيل جمعيت از شهرها و روستاها برای استقبال از امام بهسوی تهران سرازير شد.
قرهباغی گفت: «کودتا در ارتش مطرح نيست.»
ارتشبد جم گفت: «آينده ايران تاريک و خونين است.»
رئيس شورای سلطنت استعفا داد. او بعد از غيرقانونی اعلام کردن شورای سلطنت با امام ملاقات کرد.
آيتالله طالقانی گفت: «مردم برای دفاع از خود آمادهاند.»
ارتش برای ورود امام تدابير امنيتی ديد.
قرهباغی گفت: «ارتش يکپارچه از قانون اساسی دفاع میکند.»
امام اعلام کرد: «در حکومت اسلامی ديکتاتوری وجود ندارد. ارتش نبايد با شاه تماس بگيرد.»
طرفداران قانون اساسی در تهران تظاهرات کردند.
بختيار کليه فرودگاههای کشور را سه روز بست. بازگشت امام خمينی دو روز عقب افتاد.
بختيار گفت: «اگر آيتالله خمينی اعلام تشکيل شورای ملی اسلامی را به تعويق اندازد، من پس از انتخابات مجلس موسسان کنارهگيری میکنم.»
اعلام شد امام در هر شرايطی میآيد. بازگشت امام برای جلوگيری از توطئه آمريکاست. بختيار گفت: «فکر نکنيد با تهديد، دولت کنار میرود.»
دانشآموزان اعلام کردند مدارس را باز میکنند.
اعلام شد بختيار برای ملاقات با امام به پاريس میرود. بختيار گفت: «با سفر به پاريس میخواهم درباره آينده کشور از آيتالله خمينی کسب نظر کنم.» امام اعلام کرد بختيار را فقط در صورت استعفا میپذيرد. بازگشت امام ۴۸ ساعت ديگر به تعويق افتاد.
ميليونها نفر در تظاهرات تهران و شهرستانها در حاليکه شعار میدادند «وای اگر امام نياد» رژه رفتند. دهها نفر در اين تظاهرات شهيد شدند. آيات عظام به ارتش پيام دادند که به روی هموطنان آتش نگشايد.
بختيار اعلام کرد استعفا نمیدهد.
ناآرامی و برخوردهای خونين سراسر ايران را فراگرفت.
مردم در خيابانهای تهران سنگربندی کردند.
فرودگاههای کشور باز شد.
امام گفت: «از دولت اطاعت نکنيد.»
امام گفت: «خطر بازگشت را شخصا» بر عهده میگيرم.
بختيار اعلام کرد: «رژيم ايران میتواند جمهوری شود.»
اعلام شد امام روز بعد به تهران میآيد. دولت بختيار با درخواست ارفرانس برای فرود در تهران موافقت کرد.
ارتش اعلام کرد تغيير رژيم را جز ار راههای قانونی نمیپذيرد.
دستور خروج همه آمريکائيان از ايران صادر شد.
امام در ميان شور و شوق ميليونها استقبالکننده به ايران برگشت.
طول جمعيت استقبالکننده ۳۳ کيلومتر بود. امام هنگام ورود گريه میکرد. ۵۰ هزار جوان مراقبت از جان امام را عهدهدار شده بودند. با قطع ناگهانی پخش مستقيم تلويزيون، مردم در شهرها تلويزيون را شکستند و به خيابانها ريختند. امام مستقيماً به بهشت زهرا رفت و در آنجا بر سر مزار شهيدان پيام داد. امام گفت: «توی دهن اين دولت میزنم. فقط قدم اول پيروزی را برداشتهايم. اگر تسليم ملت نشويد، ملت شما را بهجای خود مینشاند.»
بختيار گفت: «تنها دولت مرکزی مملکت را اداره خواهد کرد.»
امام اعلام کرد: «ملاقات با بختيار را در صورتی میپذيرم که استعفا دهد. اگر موقع جهاد شد میتوانيم اسلحه تهيه کنيم.»
امام از ارتش خواست هرچه زودتر به ملت بپيوندد.
با استعفای شهردار تهران، امام مسئول شهرداری تهران را تعيين کرد.
امام گفت: «دارند نقشه میکشند همه هستی ما به کام آمريکا برود.»
بختيار برای تشکيل حکومت وحدت ملی به تکاپو افتاد.
بختيار گفت: «نه با شاه سازش میکنم و نه با خمينی. به آيتالله خمينی اجازه تشکيل دولت موقت را نمیدهم. کسانی را که جنگ داخلی راه بياندازند تيرباران میکنم.»
فرماندهان ارتش با نمايندگان امام تماس گرفتند.
هوشنگ نهاوندی، عبدالمجيد مجيدی و عده ديگری از مقامات سابق بازداشت شدند.
امام گفت: «اگر مردم قبول کردند، رژيم جمهوری خواهد بود.»
امام اعلام کرد که تظاهرات خيابانی ادامه پيدا کند.
گروهی از نظاميان به امام اظهار وفاداری کردند.
بختيار گفت: «هر کس اکثريت داشت حکومت میکند.»
صد مقام پيشين بازداشت شدند.
تماسهای سياسی برای جلوگيری از جنگ داخلی آغاز شد.
امام بازرگان را بهعنوان نخستوزير تعيين کرد و از ملت خواست درباره اين دولت نظر بدهند. مردم در تظاهرات وسيع، دولت بازرگان راتاييد کردند. کابينه بازرگان و وظايف دولت موقت اعلام شد.
بختيار گفت: «دولت موقت را تا شوخی است میپذيرم.»
امام اعلام کرد: «ادامه نهضت يک تکليف است.»
مذاکره پشت پرده برای تعيين سرنوشت شاه آغاز شد.
ژنرال هويزر از ايران رفت.
به پادگان لويزان از طرف دولت آمادهباش داده شد. به نظاميان گفته شد لباس رزم به تن کنند.
ميليونها نفر در راهپيمايیهای عظيم دولت بازرگان را تاييد کردند. هزاران نظامی با رژه در برابر امام شعار دادند: «ما قطرهای از ارتش تو هستيم.»
مذاکرات مهم بازرگان با بختيار و سران ارتش آغاز شد. بختيار گفت: «نتيجه رفراندوم مخالفان را میپذيرم. در برابر آيتالله خمينی مقاومت میکنم.»
شريف امامی از ايران فرار کرد.
تانکهای لشگر گارد به نيروی هوايی حمله کرد. همافرها به مقابله با گارد پرداختند. مردم مسلح به ياری افراد نيروی هوايی رفتند. جنگ و گريز مسلحانه ۱۶ ساعت ادامه داشت. تمام خيابانهای اطراف نيروی هوايی سنگربندی شد. افراد نيروی هوايی با کمک گروههای مسلح مردم حلقه محاصره را شکستند و گارد را عقب راندند. دهها نفر در اين نبرد شهيد و صدها نفر زخمی شدند. حمله تانکها به نيروی هوايی از نيمه شب جمعه آغاز شد و ظهر روز ۲۱ بهمن مردم و افراد نيروی هوايی در حاليکه تفنگها را بالا گرفته بودند، فرياد میزدند پيروز شديم.
بختيار گفت: «اعضای دولت موقت را بازداشت میکنم.»
فرمانداری نظامی از ساعت ۴ بعدازظهر اعلام حکومت نظامی کرد.
مردم به فرمان توجه نکرده و به خانهها نرفتند.
نبردی که بعد از شکست گارد ادامه يافته بود، به قيام مبدل شد.
ساعت ۸/۳۰ صبح اسلحهخانه پادگان نيروی هوايی توسط مردم تسخير شد. مردان مسلح برشهر تهران تسلط يافتند. مردم با کمک همافران مسلح ۷ کلانتری را به تصرف خود درآوردند.
تانکهای ارتش به جنگ مردم مسلح آمدند. يورش مردم به پادگانها و کلانتریها که از شب قبل آغاز شده بود ادامه يافت. قبل از ظهر پادگان نيروی هوايی تسخير شد. اندکی بعد از ظهر مردم پادگان عشرتآباد را فتح کردند. ساعت بعد پادگان جمشيديه فتح شد. بعد نوبت به باغشاه رسيد.
ساعت ۳ بعدازظهر شورای ارتش اعلام بیطرفی کرد و ارتش تسليم شد. ساعت ۶ بعدازظهر راديو و تلويزيون آزاد شد. ساعت ۷ بعدازظهر بختيار فرار کرد و استعفا داد.
با شهادت ۱۰۰۰ جنگجو و هزاران مجروح، ارتش انقلاب شهرها را آزاد کرد و رژيم شاهنشاهی سرنگون شد.
دیدگاهها
گریستن آیت الله خمینی هنگام ورود
گریستن آیتالله خمینی هنگام ورود
افزودن دیدگاه جدید