کارگری

از فردای تعیین دستمزد ۱۴۰۱ شروع شد، یعنی دقیقاً از بیستم اسفندماه سال قبل. «کمر بازار کار ۱۴۰۱ می‌شکند»؛ این اولین اظهارنظر رسمیِ نایب رئیس اتاق بازرگانی و یکی از اعضای کارفرمایی شورایعالی کار بود، عضوی که به گفته‌ سایر اعضا، کمتر در جلسات حضور داشت و بعد از تصویب افزایش ۵۷/۴ درصدی حداقل دستمزد، به‌زعم خود به حمایت پرشور از جامعه‌ کارفرمایان کشور برخاست و پشت هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها و در توئیتر و فضای مجازی، هشدار دارد که افزایش ۵۷/۴ درصدی دستمزد سال ۱۴۰۱، به راستی خانه‌خراب‌کن است!

حالا چرا این گروه‌ها، به همین قانونِ ابتر شده که به‌مثابه‌ یک شیر بی‌‌یال و دم و اشکم است، به این تند و تیزی حمله می‌کنند؛ اینها که کارگاه‌های کوچک و متوسطی دور از نظارت بازرسان کار با بهره‌گیری از استیصالِ کارگران غیرماهر و آسیب‌پذیر راه‌اندازی کرده‌اند و در حاشیه‌ شهرها بعضاً از محل استثمار این کارگران، سودهای کلانی به جیب می‌زنند (به‌گونه‌ای که حتی نصف حداقل دستمزد مصوب شورایعالی کار را به کارگرانِ کارمزدی خود نمی‌پردازند) چرا با سوءاستفاده از مسائل مذهبی، قصد دارند تیشه به ریشه‌ قانون کار و به‌طور مشخص، تعیین حداقل دستمزد سراسری بزنند؟!

با افزایش ۵۷/۴ درصدی حداقل مزد و افزایش حدوداً ۵۰ درصدی سایر مزایای مزدی، حداقل دریافتی کارگران بدون سابقه و بدون فرزند به حدود ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد. در میانه‌ زمستان، سبد معاش حداقلی برمبنای اعداد و ارقام و نرخ‌های صد‌درصد دولتی که هیچ‌گاه به‌دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسد، سبد معیشت خانوارهای کارگری، ۸ میلیون و ۹۷۹ هزار تومان نرخ‌گذاری شد. با مبنا قرار دادن همین دو رقم (دستمزد ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی و سبد معیشت بسیار حداقلی) درمی‌یابیم که علیرغم افزایش ۵۷/۴ درصدی، حداقل دستمزد هنوز ۶۴ درصدِ هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهد و کارگران برای ۳۶ درصد هزینه‌های زندگی هیچ منبع تأمینی ندارند. این نسبت اما فقط تا زمانی پابرجاست که یک موج جدید تورمی از راه نرسیده باشد؛ حذف ارز ترجیحی و آزادسازی‌های احتمالی قیمت‌ها برای سال آینده، بدون تردید این نسبت را در ماه‌های ابتدای سال آینده بازهم تقلیل خواهد داد.

«حقوق عادلانه» یعنی تأمین نیازهای حداقلی و اولیه‌ زندگی بدون دغدغه‌ خاطر و بدون تمنای قرض‌الحسنه و وام. حقوق عادلانه یعنی زندگی بدون بیم و بدونِ هراس از آینده در دوران بازنشستگی، که دیگر آینده‌ فراخی پیش رویمان نیست؛ یعنی «رفاه حداقلی» در ده یا پانزده یا نهایت بیست سالِ کوتاه بین زمان خاتمه‌ خدمت و بازنشسته شدن تا پایان راه زندگی و به دیار باقی شتافتن. عیوضی در پایان جمله‌ای کوتاه می‌گوید، جمله‌ای کوتاه اما دردناک که بازتاب روشنی از تمامِ مطالبات کارگران بازنشسته است: «این روزها بازنشستگان می‌آیند کانون و می‌گویند کاش کرونا تمام نمی‌شد و دو سال دیگر ادامه داشت تا شب عید فرزندانمان برای دید و بازدید به خانه‌هایمان نمی‌آمدند و به خاطر خالی بودن سفره‌ نوروز، به‌خاطر نبودن آجیل و میوه و شیرینی، شرمنده نمی‌شدیم.»

همه این داده‌ها و نمودارها نشان می‌دهد که امسال در پایان یک دهه از سقوط و تنزل معیشتی، باید بیش از همیشه به محاسبات سبد معیشت و هزینه‌های زندگی خانواده توجه شود؛ کارگران سال به سال به سمت قعر نمودارهای اقتصادی سقوط کرده‌اند و برای بالا آمدن کارگران از قعر جدول، برای رسیدن به یک اقتصاد بهره‌ور و همچنین برای خروج از رکود تورمیِ دامنگیر اقتصاد، هیچ راهی جز این نیست که دستمزد به پایه سبد معیشت حداقلی رسانده شود؛ البته منظور از دستمزد همان «پایه مزد» است، همان مولفه‌ای که در بیشتر کارگاه‌های کوچک کشور برای پرداخت به کارگران مورد توجه قرار می‌گیرد، افزایش بن مسکن و خواربار و حق اولاد، نمی‌تواند این فاصله‌ی عمیق را پرکند.