محمد زاهدی

لنین اینسا را مسئول محکمه انترناسیونال دوم می‌کند. او خونسردی و حضور ذهن اینسا را می‌شناسد: او به کسی اجازه نخواهد داد که او را با قطع کردن سخنانش یا با تهدید، دلسرد کند. چند روز پیش از کنفرانس، لنین از پورونین برایش می‌نویسد: «من مطمئنم تو از تبار کسانی هستی که هنگامی ‌که مستقر شدند، هنگامی‌ که به تنهایی در یک مقام مسئولیت‌دار قرار گرفتند، آبدیده می‌شوند و نیرومندتر و با‌شهامت‌تر می‌شوند. به‌همین خاطر است که با سرسختی به خودم اجازه نمی‌دهم که بدبین‌ها را یعنی کسانی که می‌گویند تو ... بعید است که ... دنبال نمایم.

بدون هیچ شکی، نبرد‌های جدیدی در پیش بود. به این دلیل همزیستی مسالمت‌آمیز در درون یک حزب بین بلشویک و منشویک غیرممکن می‌شد، خطر این وجود داشت که مانعی جدی در مبارزه به‌وجود آورد و کارگران را سر‌در‌گم کند. لنین تصمیم گرفت از آشتی‌دهنده‌ها ببرد و یک حزب مارکسیستی تراز نوین، که قادر باشد پیروزمندانه از عهده وظائف انقلاب اجتماعی برآید ایجاد کند. 

جای عزیزانش، موسیقی، مطالعه ... برایش خالی است. با وجود این، اینسا موفق می‌شود شماری کتاب دریافت کند که کم‌کم بیکاری اجباری وی را جایگزین می‌شوند. زندانی، هر آنچه در رابطه با سیاست، اقتصاد، فلسفه یا تاریخ بود می‌خواند یا بازخوانی می‌کند. در حالت چمباتمه، زیر پتو‌های فرسوده، زیر نور لرزان یک شمع، در کلبه‌ای با کف خاکی کوبیده شده، به آثار انقلابیون بزرگ می‌اندیشد، خود را با شعله اندیشه مارکسیستی گرم می‌کند که هیچ چیز نمی‌تواند آن را خاموش نماید، نه توفان قطبی، نه برف خفه‌کننده و نه خلاء تنهایی‌های یخ‌زده. 

تفکرات و اندیشیدن‌های اینسا در سوئیس، او را از لحاظ ایدئولوژیکی مجهز ساخت. اعتقاد او برپا شده است. دیری نخواهد پائید که اعمالش در پی اعتقاد خواهند آمد. به محض بازگشتش، به عضویت سازمان سوسیال دمکرات مسکو درآمد ... روح پُرشور اینسا اَرمان که هیچ چیز را نیمه‌کاره نمی‌پذیرد، خود را وارد نبرد می‌کند. او مراحل را پشت سر هم می‌سوزاند و از میان نبرد‌ها، دستگیری‌ها، آزمون‌ها، خیلی زود تبدیل به یک انقلابی حرفه‌ای آن‌گونه‌ای که آرزوی لنین بود، می‌شود. 

بازگرداندن زن در جامعه‌ای که او را خفه می‌کند، او را له می‌کند. اینسا به عبارات «چه باید کرد؟»، رمان چرنیشفسکی، می‌اندیشد: «تاریخ بشریت ده بار سریع‌تر به پیش می‌رود اگر هوش زن را طرد و معدوم نکرده بودند و می‌توانستند آن را به کار برند.» 

دغدغه‌خاطر بالا بردن عظمت و آزادسازی زن، اینسا را به سوسیالیسم هدایت کرد.