محمد زاهدی

این قانون دلپذیر انسان‌هاست
که از انگور شراب می‌گیرند
از ذغال آتش می افروزند
و از بوسه‌ها انسان می‌سازند

این قانون خشن انسان‌هاست
که با وجود جنگ و بدبختی
با وجود خطرات مرگ
خود را سالم نگه دارند

این قانون پرشور انسان‌هاست
آب را به روشنایی تبدیل کردن
رویا را به واقعیت
و دشمنان را به برادران

رمان «گذرنامه‌های کاذب» (٣) شامل ٨ داستان کمابیش کوتاه است که بیشتر الهام گرفته شده از رویداد‌های زندگی شخصی اوست: به‌عبارت دیگر، شخصیت‌هایی (مانند دیتکا) که با آن‌ها، هر یک به‌نحوی، در مسیر مبارزه‌اش رابطه داشته است. در داستان‌هایش، شخصیت‌های پویا هستند، مبارزه می‌کنند، شکنجه می‌شوند و می‌میرند. این رمان در سال ١۹۳۷ موفق به دریافت جایزه  ادبی گنکور شد. می‌توان امروز نیز چنین جایزه‌ای را به این کتاب ٣۶۴ صفحه‌ای که به‌نحو بارزی امروزین است، اعطاء کرد.

تقدیم به روان پاک‌تر از گلبرگ پری آیتی و همه پریانی که جان خود را در راه عشق به توده‌ها گذاشتند.

در آن دور دست‌های دریا، آب به رنگ گل‌های بنفشه آبی است یا مانند شفاف‌ترین شیشه‌ها زلال است و آن چنان ژرف که نمی‌توان در آن لنگر انداخت. باید شمار بسیار زیادی برج کلیسا را روی هم گذاشت تا بتوان ژرفای آن را اندازه گرفت.

قصه‌های ‌هانس کریستین آندرسن را همه می‌شناسند. ولی کمتر کسی به جزییات زندگی او و این که چگونه این رمان‌نویس به قصه‌گویی روی آورده، آگاه است. مثلاً با وجودی که قصه «پری کوچک دریایی» ظاهراً برای کودکان نوشته شده است، ولی پس از بررسی زیست‌نگاری او، می‌توان پی برد که او از این وسیله فراگیر برای بیان اندیشه‌هایی بهره جسته است که بیشتر به همه ما مربوط می‌شود تا تنها به کودکان.

نگهبانان تمام باجه‌ها را بسته بودند. ولی ما صدای یکی از محکومین را پیش از این که او را ببندند شنیدیم که فریاد زد: «زنده باد الجزیره!» و یکصدا، بی‌شک هنگامی که نخستین محکوم را به دارمی‌کشیدند، از زندان زنان، ترانه مبارزان الجزیره‌ای برخاست