یرواند آبراهامیان

متن زیر خلاصه‌ای از فصل سوم کتاب «خمینیسم: مقالاتی دربارهٔ جمهوری اسلامی»، به‌قلم تاریخ دان معاصر ایرانی، دکتر یرواند آبراهامیان، است که در سال ۱۹۸۳ از سوی دانشگاه کالیفرنیا به چاپ رسیده است. به‌منظور بزرگداشت روز جهانی کارگر، ترجمهٔ این متن را در اختیار خوانندگان گرامی قرار می دهیم.

«۱۰ مهر»: با سپاس بسیار از شما، برای این‌که امکان این گفت‌و‌گو را به‌مناسبت ۴۰‌مین سالگرد پیروزی انقلاب ایران به ما دادید.
آقای دکتر آبراهامیان، ماهیت انقلاب ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برخاستن طبقه‌ی متوسط و یا توده‌های محروم و یا حرکت ملی ضد‌امپریالیستی در ادامه‌ی کودتای سال ۱۳۳۲؟

«مهر»: اما مسألهٔ اصلی در اینجا حمایت حزب از جنبش مصدق برای ملی کردن نفت نیست. مسأله این است که در آن زمان بخشی از جبههٔ ملی به‌طور آشکار از حرکت به‌سمت آمریکا حمایت می‌کرد و می‌کوشید تا حمایت آمریکا را به‌خود جلب کند. به‌عبارت دیگر، می‌خواست به‌ متحد آمریکا علیه انگلستان بدل شود. کسانی در جبههٔ ملی بودند که به‌طور جدی این را مطرح می‌کردند. این آن مسأله‌ای بود که برای حزب شک و تردید ایجاد می‌کرد.

من فکر نمی‌کنم آمریکا بتواند سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی را با استفاده از فشار تغییر دهد. منافع حیاتی ایران حکم می‌کند که از اسد و حزب‌الله دفاع کند. ایران چنین سیاستی را متوقف نخواهد کرد. گرایش غریزی آمریکا هم در راستای رویارویی با ایران است. اما عوامل دیگری، مانند دخالت کشورهای اروپایی، می‌تواند از این کار جلوگیری کند. یا متخصصان نظامی در پنتاگون ممکن است به این نتیجه برسند که یک ماجراجویی دیگر در ایران به‌نفع ارتش نیست. اما طی دو سه سال آینده که ترامپ در کاخ سفید خواهد بود، یک چنین درگیری نظامی مرا شگفت‌زده نخواهد کرد.
 

فکر نمی‌کنم یک جمهوری‌خواه پیروز انتخابات شود، اما دراین صورت هم، مشکل اینجاست که در آمریکا برگرداندن مسیر سیاست‌خارجی ازسوی یک رئیس‌جمهوری بسیار دشوار است. شاید آن‌ها حالا از اوباما انتقاد کنند. درحال‌حاضر اوباما دست به هر اقدامی بزند با انتقاد جمهوری‌خواهان روبه‌رو می‌شود، اما زمانی‌که به قدرت برسند، با واقعیات روبه‌رو می‌شوند و وزارت‌خارجه و پنتاگون آن‌ها را در جریان واقعیات قرار خواهند داد.