«رادیو پیکِ ایران»، صدای مردم ایران در شب‌های تاریکِ استبدادِ رژیمِ پهلوی از ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۵

هیچ گروه سیاسی درگیر مبارزه با رژیم پهلوی در دهه‌های ۳۰ تا اواسط دهه ۵۰ شمسی را نمی‌شد پیدا کرد که به نوعی آثار حزب توده ایران را نخوانده و یا شنونده رادیوی «پیک ایران» نبوده که هر روز از ساعت ۷ شب به‌مدت ۵۰ دقیقه بر روی امواج کوتاه ۲۵ متر و ۲۶ متر و ۳۱ متر شنیده می‌شد. بسیاری از افراد گروه‌های سیاسی داخل میهن اعم از نظیر هوشنگ تیزابی و تورج حیدری بیگوند و «سازمان نوید» و دیگران ... تحت آموزش‌های سیاسی و تئوریک رادیو پیک بود که دچار تحوّل فکری شده و به نیروی آگاه و انقلابی تبدیل شدند. نویسندگان بزرگی که پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ همگی در زمان مهاجرت با نشریات حزبی و به‌ویژه «رادیو پیک» همکاری و در تحریریه روزنامۀ «مردم» ارگان حزب تودۀ ایران فعالیت می کردند عبارت بودند از: ملکه محمدی، رفعت محمدزاده (مسعود اخگر)، غلامحسین قائم پناه، مهدی کیهان، رحیم نامور، هوشنگ ناظمی (امیر نیک آئین)، بهرام دانش، عبدالحسین آگاهی. علی گلاویژ، محمد پورهرمزان، احسان طبری، نورالدین کیانوری و فرج‌الله میزانی (جوانشیر). از این افراد ملکه محمدی که صدایش را می شنویم در ۴ دیماه سال ۱۳۹۸ در تهران درگذشت.  

درباره تاریخچه تأسیس و فعالیت پرثمر این رادیوی خبری، تحلیلی و ایدئولوژیک مطالعه متن زیر برگرفته از فیس‌بوک می تواند مفید باشد: در تاریخ مبارزات انقلابی ایران، جایگاه رادیو «پیک ایران» تاکنون جایگاهی بی‌بدیل بوده است. این رادیو ۴ سال پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به‌عنوان بانگ بلند مردم ایران علیه اختناق و کودتا و به ابتکار حزب توده ایران راه‌اندازی شد و اگر نبود، جفا و معامله اقتصادی بزرگ دولت وقت بلغارستان با دربار کودتا در سال های آغازین دهه ۱۳۵۰، ای بسا سرنوشت انقلاب ایران را همین رادیو به‌گونه‌ای به‌مراتب مترقی‌تر از آنچه شد رقم می‌زد. اکثر کادرهای هیأت تحریریه همین رادیو، که پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به‌عنوان کادرهای حزبی تن به مهاجرت داده بودند، با انقلاب بهمن ۵۷ به‌عنوان رهبران حزب توده ایران به میهن بازگشتند. در سال‌های پس از کودتا، هیچ رادیو و بانگی نتوانست نقش و تأثیر رادیو پیک ایران را در مقابله با نظام کودتایی ــ سلطنتی داشته باشد. نه ملیون و نه کنفدراسیونی‌ها و نه آنها که به‌عنوان چریک شهری مبارزه می‌کردند، نتوانستند اهمیت حضور و وجود این رادیو را آنچنان درک کنند که دربار کودتا و شخص شاه خطر آن را درک کرده بود. چنان درک کرده بود که با بزرگ‌ترین امتیازهای اقتصادی، سرانجام دولت وقت بلغارستان را قانع ساخت تا بانگ آن را خاموش کند؛ و در سال ۱۳۵۵ چنین شد! بسیاری از گردانندگان، نویسندگان و هدایت‌کنندگان این رادیو که پس از انقلاب ۵۷ به ایران بازگشته بودند در دو یورش پیاپی اواخر سال ۱۳۶۱(بهمن) و اوائل سال ۱۳۶۲ (اردیبهشت) سر از زندان جمهوری اسلامی در‌آوردند، که از آن میان، آنها که زیر شکنجه کشته نشده بودند در قتل عام سال ۱۳۶۷ به دار کشیده شدند. آرزویی که شاه در سر داشت و احمد جنتی در نماز جمعه تهران با وقاحت تمام گفت: «شاه نتوانسته بود کار این حزب (حزب توده ایران) را تمام کند. ما کردیم»! رادیو پیک ایران، ابتدا در آذرماه ۱۳۳۶ در برلین شرقی و کار تمام وقت دو زنده‌یاد «منوچهر بهزادی» و «داوود نوروزی» راه‌اندازی شد. سپس با امکانات گسترده‌تری که دولت وقت بلغارستان و حزب کمونیست حاکم در این کشور در اختیار حزب توده ایران گذاشت، پیک ایران با عنون بانگ رسای مردم ایران از ۱۳۳۹ و از بلغارستان در دو بخش و با سه زبان فارسی، ترکی و کردی کار خود را گسترش داد و بخش اعظم این گسترش انقلابی با قرار گرفتن زنده‌یاد «جوانشیر» بر رأس این رادیو امکان‌پذیر شد. احسان طبری، فرج‌الله میزانی (جوانشیر)، حمید صفری، داوود نوروزی، منوچهر بهزادی، هوشنگ ناظمی (نیک آئین)، بهرام دانش، علی گلاویژ، رحیم نامور، حسن قزلچی، محمد پورهرمزان، ملکه محمدی، از‌جمله کادرهای ثابت و نوبتی آن بودند. برخی از آنها مانند رحیم نامور و داوود نوروزی از روزنامه‌نگاران مشهور دهه ۱۳۳۰ در ایران بودند. همین نام‌ها خود معرّفِ وزن و اعتبار رادیو پیک ایران است. رادیویی که راه‌اندازی آن از افتخارات حزب توده ایران است و بستن و خاموش کردن صدای آن، از اقدامات نابخشودنی حزب کمونیست و دولت وقت بلغارستان بود.

یاد اعضای هیأت تحریریه جانباخته رادیو پیک ایران گرامی باد!