یورش ارتش اسرائیل به جنین ـ مصاحبه با دکتر شیر هِوِر
مترجم: م. نوری ــ
مصاحبۀ کانال یوتیوبی Munich acTVism با دکتر شیر هِوِر Shir Hever
تاریخ پخش مصاحبه: ۲۵/۷/۲۰۲۳
* متن زیر از ویدیوی مصاحبه پیاده و ترجمه شده است.
مجری و مصاحبه‌کننده: سلام، با تشکر ازعلاقۀ شما، خوش آمدید. نام من زین رضاست Reza Zain. پیش از این که به موضوع مصاحبه بپردازم می‌خواهم به نکتۀ مهمی اشاره کنم. «گِلِن گرینوالد»، روزنامه‌نگارِ برندۀ جایزۀ پولیتزر و منتشرکنندۀ اسناد ادوارد اسنودن، اخیراً ویدیویی منتشر کرده و با استناد به اسناد گفته است که یوتیوب، که متعلق به شرکت گوگل است، محتوای ویدیوهای رسانه‌های آلترناتیو را که موضع انتقادی در مورد ناتو و نقش اوکراین اتخاذ کنند سانسور می‌کند. لینک ویدیوی «گلن گرینوالد» را ذیل همین ویدیو منتشر خواهم کرد. من بارها گفته‌ام و الان هم تکرار می‌کنم که عضو کانال تلگرامی و پلاتفرم «رامبل» شوید که اگر کانال یوتیوبی ما هم سانسور شد امکان دسترسی به ویدیوهای ما را داشته باشید. لینک پلاتفرم‌های مزبور را هم ذیل این ویدیو منتشر خواهم کرد.
امروز با دکتر شیرهِوِر صحبت خواهم کرد. او روزنامه‌نگار مستقل، پژوهشگر اقتصاد و نویسنده، و همچنین هماهنگ‌کنندۀ جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل (BDS) است.
زین رضا: دکتر شیر هور سلام، ممنون از شما که وقتتان را در اختیار ما گذاشتید. سوم ژوئیۀ ۲۰۲۳ ارتش اسرائیل در سرزمین اشغالیِ کرانۀ باختری رود اردن، در اردوگاه «جنین» عملیات نظامی انجام داد. به‌گزارش بسیاری از رسانه‌های غربی، این عملیات بزرگ‌‌‌ترین عملیات نظامی اسرائیل در کرانۀ باختری رود اردن پس از انتفاضۀ دوم بود. ارتش اسرائیل این عملیات را «عملیات خانه و باغ» نامید. پیش از این‌که وارد جزئیات این عملیات شویم، می‌توانید اطلاعاتی در مورد پیش‌زمینه‌های این اقدام اسرائیل، شرایط اردوگاه پناهندگان «جنین»، و شرایط اقتصادی کسانی که آنجا زندگی می‌کنند را در اختیار ما قرار دهید؟
شیر هور: حتماً. اردوگاه «جنین» در مرکز شهر جنین که ۵۰ هزار نفر سکنه دارد قرار گرفته است. در اردوگاه «جنین» ۴۰ هزار نفر، کمی کم‌تر یا بیشتر، زندگی می‌کنند. «جنین» در کل منطقۀ کوچکی است، به‌ویژه اگر با ابعاد ارتش اسرائیل و تعداد خودروهای زرهی، هلیکوپتر‌ها و تیپ‌های ارتشی که در این عملیات شرکت داشتند مقایسه کنیم. ولی «جنین» شهری است که از اشغال اسرائیل بسیار صدمه دیده و سال‌هاست که مظهر استقامت فلسطین در برابر اشغالگری است. به‌عنوان مثال، تئاتری در این شهر به‌نام تئاتر آزادی فعّال است که از آن به‌عنوان ابزار فرهنگی برای مبارزه با اشغالگری استفاده می‌شود. طی سال‌های اخیر، جنین و نابلس به شهرهایی تبدیل شده‌اند که علناً علیه تشکیلات خودگردان فلسطین به‌مخالفت برخاسته‌اند. آنها از این که بخشی از سیستم تشکیلات خودگردان فلسطین باشند که در عرصۀ امنیتی با اسرائیل همکاری می‌کند امتناع می‌کنند. حتی اعضای نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین هم به مافوق‌های خود می‌گویند که حاضر به همکاری نیستند چون خلق فلسطین آن را نخواهد پذیرفت. به این ترتیب، «جنین» تبدیل به سمبل مقاومت، طغیان و آزادی خواهی شده است.
زین رضا: ممکن است کمی در مورد این اردوگاه و این که این پناهندگان از کجا آمده‌اند و تحت چه شرایطی زندگی می‌کنند توضیح دهید؟
شیر هور: غالب پناهندگان «جنین» از حیفا آمده‌اند. «حیفا» شهر معروف فلسطینی در ساحل دریای مدیترانه است که چندان فاصله‌ای هم با «جنین» ندارد. ولی علیرغم این‌که «جنین» شاید ۳۰ کیلومتر با «حیفا» فاصله دارد، بسیاری از ساکنین «جنین» هرگز دریا را ندیده‌اند، چون هیچوقت مجاز نبوده‌اند از دیوار جداسازی اسرائیل، یا به‌عبارتی از دیوار آپارتاید، عبور کنند و به آن‌سوی دیوار بروند. سال ۱۹۴۸، ارتش صهیونیستی برای تصرف سرزمین فلسطین از خمپاره‌انداز استفاده کرد تا اهالی «حیفا» را وادار به ترک شهر کند. در واقع ارتش صهیونیستی مردم را به طرف بندر تاراند و می‌خواست آنها را به دریا بریزد. افسانه‌ای در میان یهودیان هست که گویا عرب‌ها قصد دارند یهودی‌ها را به دریا بریزند. این افسانه از ترس یهودی‌ها نشأت می‌گیرد چون می‌ترسند عرب‌ها انتقام سال ۱۹۴۸ را بگیرند. این افسانه صحت ندارد ولی در هر حال چنین تصوری بین یهودیان هست.
آن موقع هنوز بریتانیا قیمومت فلسطین را به‌عهده داشت، ولی در حال عقب‌نشینی از فلسطین و خارج کردن نیروهای نظامی خود بود. بریتانیایی‌ها بودند که عملیات نجات فلسطینی‌ها را سازماندهی کردند. آنها قایق‌ها را به آب انداختند، فلسطینی‌ها را نجات دادند و می‌خواستند بخش بزرگی از آنها را به لبنان منتقل کنند. ولی در همان سال اردن «جنین» را به‌عنوان بخشی از کرانۀ باختری رود اردن پذیرفت و به فلسطینی‌ها اجازه داد از لبنان به «جنین» مهاجرت کنند، و آنجا اردوگاهی برای پناهندگان ساخت که سازمان ملل متحد آن را اداره و بودجۀ آن را تأمین می‌کرد. ولی پس از جنگ ۱۹۶۷ و اشغال کرانۀ باختری رود اردن توسط اسرائیل، پناهنگان رانده‌شده از «حیفا» دوباره تحت حاکمیت ارتش اسرائیل قرار گرفتند.
زین رضا: برنامۀ «تاگس شاو» آلمان در گزارش سوم ژوئیه از «جنین» ـــ من عین جمله را نقل می‌کنم ـــ به‌عنوان «بزرگ‌‌‌ترین مرکز تجمع ستیزه‌جویان فلسطین» نام برد. در رسانه‌های غربی معمولاً از بیانیه‌های وزارت دفاع اسرائیل استفاده می‌شود و این نوع برخوردهای نظامی را عملیات نظامی می‌نامند؛ در حالی که دیگر رسانه‌ها مانند الجزیره عنوان یورش یا حمله را به کار می‌برند. شما این عملیات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ واقعاً چه اتفاقی در «جنین» رخ داد؟ و به نظر شما هدف ارتش اسرائیل از این عملیات چه بود؟
شیر هور: به‌نظر من گزارش‌های رسانه‌های آلمان حتی ارزش بررسی را هم ندارند. روزنامۀ «تاتس» از «جنین» به‌عنوان «بشکۀ باروت» نام برد. من توصیفی احمقانه‌تر از این، که در جهت محکوم کردن قربانی است، در رسانه‌های آلمان ندیده‌ام. انگار که فلسطینی‌ها مقصرند و جاذبه برای بمب‌ها و گلوله‌های اسرائیل ایجاد می‌کنند. واقعاً مسخره است. اسرائیل به‌دلیل موقعیت استراتژیک «جنین» به آنجا حمله نبرد و کسی را هم دستگیر نکرد، این نکته را باید روشن و واضح گفت. یورش ۴۵ دقیقه طول کشید؛ ۱۲ نفر، از جمله ۵ کودک، کشته شدند و ارتش اسرائیل به هدفی استراتژیک نرسید. تنها دلیلی که اسرائیل «جنین» را برای حمله انتخاب کرد این بود که می‌خواست تشکیلات خودگران فلسطین را حفظ کند. اگر اسرائیل به شهری حمله می‌برد که تحت حاکمیت تشکیلات خودگردان است، نتیجۀ آن شاید فروپاشی تشکیلات خودگردان بود. این تشکیلات مدت‌ها در حال گفت‌وگو با مردم «جنین» بود. حتی رئیس تشکیلات خودگردان، پرزیدنت محمود عباس، بلافاصله پس از حملۀ ارتش اسرائیل به «جنین» رفت و به مردم آنجا گفت: اگر شما با ما همکاری کنید، حتی اگر سیاست ما را قبول ندارید، می‌توانیم از شما حمایت کنیم. اسرائیل هیچوقت به شهری مثل «رام‌الله» حمله نمی‌کند چون مردم این شهر هنوز هم به تشکیلات خودگردان وفادارند. شما هم مثل مردم «رام‌الله» با ما باشید. ولی مردم «جنین» می‌گویند برای ما آزادی مهم‌تر از امنیت است، و این دیدگاه به‌معنی تروریست بودن آنها نیست. فکر می‌کنم این دیدگاه مورد تأیید هر انسانی باشد. ولی مردم «جنین» می‌خواستند دلیل این یورش را بدانند و دلیل واقعی آن را فقط می‌توان با تحلیل بحران عمیقی که اسرائیل در آن بسر می‌برد درک کرد، با تحلیل دولت دست راستی اسرائیل، که دست راستی‌تر از هر دولتی است که اسرائیل در تاریخ داشت، با تحلیل اعتراضات علیه دولت، که چنین تصوری را القا می‌کنند که اسرائیل کشور دموکراتیکی است، در حال دور شدن از دموکراسی است و تلاش می‌شود دوباره به مسیر دموکراسی بازگردانده شود. دولت اسرائیل، دولت نتانیاهو یا خود او، در سوءاستفاده از انشقاق جامعۀ اسرائیل در جهت اهداف خود بسیار محتاط است. تا وقتی که کم و بیش توازنی بین هر دو نیرو حاکم باشد، نتانیاهو می‌تواند هرطور که دلش خواست عمل کند. مشکل آن موقعی است که تعادل به‌نفع یک طرف به‌هم می‌خورد.
یورش به «جنین» اوایل هفته اتفاق افتاد ولی کمی قبل از آن، عصر شنبه، تظاهرات بزرگ جنبش صهیونیستی لیبرال علیه دولت برگزار شد. در این تظاهرات بلوک ضد اشغال نیز شرکت داشت. این گروه، که متأسفانه گروه کوچکی است، می‌گوید تا وقتی که اسرائیل سرزمین فلسطین را در اشغال دارد نمی‌توان از دموکراسی صحبت کرد؛ می‌گوید اگر ما خواهان دموکراسی و علیه دولت هستیم حداقل بپذیریم که باید به اشغالگری پایان داده شود. این گروه تعداد کمی پرچم فلسطین و پلاکاردهایی را که روی آنها به حقوق فلسطینی‌ها اشاره شده بود به‌همراه داشتند. تظاهرکنندگان به این گروه ضداشغال حمله بردند، آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادند، پلاکاردهای آنها را شکستند، و افراد گروه را از تظاهرات راندند. پلیس هم کمکی به آنها نکرد، و این طبیعی است، چه کسی به چپ‌ها کمک می‌کند؟ ولی این واقعه یک پیام روشن داشت: این‌که توازنی بین اپوزیسیون و دولت اسرائیل، یا بین عناصر افراطی دولت وجود ندارد. نتانیاهو خوب می‌داند که راست افراطی دست بالا را دارد، و اپوزیسیون دچار انشقاق است و از درون متلاشی خواهد شد. در چنین شرایطی نتانیاهو با حمله به فلسطینی‌ها، راست‌های افراطی را راضی می‌کند و دلیل یورش به جنین این بود.
«برائل اسموتریچ»، رهبر حزب راست افراطی « صهیونیسم دینی»، و وزیر دارایی و فرماندار کرانۀ باختری است. با انتصاب او به فرمانداری کرانۀ باختری، اسرائیل در عمل این منطقه را ضمیمۀ اسرائیل کرد، زیرا اکنون دولت اسرائیل مختار است درمناطق اشغالی تصمیمات سیاسی اتخاذ کند، و این نه‌تنها نقض حقوق بین‌الملل است بلکه در تعارض با سیاست قبلی اسرائیل نیز هست. قبلاً دولت نظامی می‌توانست چنین تصمیماتی را تحت عنوان تصمیمات اداری یا تخصصی اتخاذ کند. بر همین اساس، «برائل اسموتریچ» سیاست نحوۀ برخورد با فلسطینی‌ها را اعلام کرد. وقتی از او سؤال شد که او چگونه با این واقعیت که فلسطینی‌ها در اکثریت و یهودی‌ها در اقلیت هستند برخورد خواهد کرد، سه گزینه پیش روی فلسطینی‌ها گذاشت و گفت: فلسطینی‌ها یا از ما اطاعت و از مطالبۀ هرگونه حقوق سیاسی خود صرفنظر می‌کنند، یا از فلسطین می‌روند، یا می‌میرند. این برنامۀ اوست. او فرماندار کرانۀ باختری است و عملیات «جنین» از جهات مختلفی مبیّن این برنامه بود.
حال می‌توانیم در مورد «جنین» صحبت کنیم، این‌که در جریان عملیات واقعاً چه اتفاقی افتاد و مهم است به تعدادی از فاکت‌ها اشاره کنیم. بگذارید راجع به حرف‌های ساکنین «جنین» از ماوقع صحبت کنیم. آنها گفتند که در جریان عملیات، نیروهای نظامی اسرائیل آنها را از خانه‌هایشان بیرون کرده و به آنها چند دقیقه فرصت داده‌اند یک چمدان با یک دست لباس و چیزی برای خوردن و نوشیدن بردارند. بعد به زور اسلحه آنها را به‌طور گروهی از شهر بیرون راندند. این صحنه خاطرۀ سال ۱۹۴۸ را تداعی می‌کند، و این برخورد دومین گزینۀ برنامۀ «اسموتریچ» است، یعنی ترک فلسطین یا به‌عبارتی پاکسازی قومی. ولی آنچه که واقعاً اتفاق افتاد پاکسازی قومی نبود چون ساکنین «جنین» پس از چند ساعت دوباره به خانه‌های خود بازگشتند. این عملیات فقط یک آزمایش، یک تمرین، بود و این آن نکته‌ای است که ما از این عملیات باید نتیجه‌گیری کنیم. دولت اسرائیل می‌خواست به سربازانش بگوید تمرین کنید و آن کاری را که باید انجام دهید، یاد بگیرید. و دولت اسرائیل می‌خواست مردم «جنین» را بترساند، آنها را منکوب کند، و به آنها بگوید که اگر در صدد برآیند برای حقوق خود مبارزه کنند، توانایی لازم برای پاکسازی قومی را دارد، و به‌نظر من این آن نتیجه‌ای است که ما باید از این عملیات بگیریم.
زین رضا: شما بیرون‌راندن از خانه، اشغال و حملۀ نظامی را توضیح دادید. می‌توانید در مورد واکنش جامعۀ جهانی، به‌ویژه واکنش غرب، به این موضوع که در رابطه با جنگ روسیه در اوکراین موضعی انتقادی دارد صحبت کنید؟
شیر هور: تقریباً واکنش چندانی از سوی غرب نبود و تعدادی فقط به محکوم کردن سطحی بسنده کردند. اتحادیۀ اروپا از اسرائیل خواست مذاکرات در خصوص بهبود همکاری‌های اقتصادی با اتحادیه را از سر گیرد، امری که مایۀ خوشحالی اسرائیل است. در توافقنامۀ همکاری‌های اقتصادی اسرائیل با اتحادیۀ اروپا شرطی قید شده که الزام‌آور است. مادۀ دوم توافقنامه می‌گوید که توافقنامه به‌شرطی نافذ است که طرفینِ توافقنامه حقوق بشر و حقوق بین‌الملل را رعایت کنند. پس اتحادیۀ اروپا ملزم بود توافقنامۀ مزبور را لغو کند ولی به‌جای آن به فکر بهبود توافقنامه افتاد. فکر می‌کنم روزی فراخواهد رسید که تعدادی از مسؤولین غربی به‌دلیل مشارکت در جنایات جنگی اسرائیل مجبور به پاسخگویی در برابر دادگاه شوند. ما می‌بینیم که برخی از برجسته‌‌‌ترین کارشناسان حقوق بین‌الملل بر این نظرند که عملیات جنین واقعاً جنایت جنگی بود. ما انتظار داریم که قضات دیوان کیفری بین‌المللی تحقیقات علیه جنایتکاران دخیل در جنایت جنگی را آغاز کنند.
شما به روسیه و اوکراین اشاره کردید. دیوان بین‌المللی کیفری به‌اتهام جنایت جنگی علیه پوتین حکم جلب صادر کرده است و پوتین نمی‌تواند در کنفرانسی در آفریقای جنوبی شرکت کند، زیرا آفریقای جنوبی اساسنامۀ دیوان را امضا کرده و مکلّف است پوتین را دستگیر و به لاهه تحویل دهد تا در داگاه پاسخگو باشد. به‌نظر من این ریاکاری است که نتانیاهو بتواند آزادانه سفر کند و دستگیر نشود. علیه او هم باید شکایت کیفری طرح شود، و همین‌طور علیه رئیس ارتش اسرائیل، علیه وزیر دفاع، علیه «اسموتریچ» و علیه وزیر امنیت داخلی اسرائیل «ایتاما بن‌گویر». این‌ها کسانی هستند که دستور اِعمال چنین خشونت بی حد و حصری را علیه مردم غیرنظامی صادر کردند، و این کار آشکارا غیرقانونی است. از این منظر، واکنش غرب ناامید کننده بود. شما به غرب اشاره کردید؛ ولی فقط غرب نیست، مراکش تعداد زیادی پهباد از اسرائیل خریداری کرده که از نوع همان پهبادهایی هستند که در «جنین» مورد استفاده قرار گرفت، پهبادهای تهاجمی با توانایی حمل موشک‌های سنگین. منظورم پهبادهای هِرمس یا هِرمس ۹۰۰ یا هارون TP هستند که صنایع هوافضای اسرائیل آنها را تولید می‌کند، و باید مایۀ شرمساری آلمان باشد که از این نوع پهبادها از اسرائیل خریداری کرده است؛ یا پهبادهای انتحاری هیرو، پهبادهایی که تهاجمی و وحشتناکند، روی هدف منفجر و موجب وحشت و رنج و مرگ مردم می‌شوند. از این پهبادها مراکش خریداری کرد و یک هفته بعد اسرائیل اعلام کرد که اشغال صحرای غربی توسط مراکش را به رسمیت می‌شناسد. روند قضایا را می‌توان دید. پس مشکل فقط موضع غرب نیست، مشکل فراگیرتر از این هاست.
ولی من قصد ندارم فقط در مورد نکات منفی صحبت کنم. در کنار این مسائل منفی، روند مثبتی هم در جریان است. پارلمان اتحادیۀ اروپا با اکثریت بزرگی از آرا طرح شکایت از اسرائیل در دیوان دادگستری بین‌المللی را تصویب کرد، و علاوه بر آن یک شرط ضمنی را هم تصویب کرد که در صورت شکایت از اسرائیل در دیوان کیفری بین‌المللی از آن حمایت خواهد کرد. این موضوع مهمی است زیرا تاکنون همۀ کشورهای عضو اتحادیۀ اروپا یا اغلب آنها، خیلی مطمئن نیستم، اساسنامۀ دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان دادگستری بین‌المللی را امضا کرده‌اند. بنابراین مهم است موضع اتحادیۀ اروپا را بدانیم. تا به‌حال، وقتی اعلام شکایتی از اسرائیل طرح می‌شد، آلمان دولت اسرائیل را تحت حمایت قرار می‌داد. وزیر خارجۀ سابق آلمان، «هایکو ماس»، اعلام کرد که فلسطین کشور محسوب نمی‌شود و به‌همین دلیل نیز دیوان کیفری بین‌المللی یا دیوان داگستری بین‌المللی نمی توانند به شکایتی از اسرائیل رسیدگی کنند. این استدلال ضعیفی است چون ۱۳۸ کشور جهان فلسطین را به‌عنوان کشور به‌رسمیت شناخته‌اند. البته آلمان جزو این کشورها نیست و جزو اقلیتی است که در این خصوص رأی مثبت نداده است. راه‌حل مسأله لاپوشانی جنایات جنگی اسرائیل نیست، بلکه شناسایی کشور فلسطین است.
زین رضا: دکتر شیر هور، با تشکر از شما که امروز وقتتان را صرف این مصاحبه کردید. ما با هم در تماس خواهیم ماند.
شیر هور: من هم از شما تشکر می‌کنم.
زین رضا: و خیلی ممنون از توجه شما به این برنامه.
منبع: کانال یوتیوبی acTVism Munich
https://www.youtube.com/watch?v=D33c73zglz8