نرخ رشد ۷/۴ درصدی با ورشکستگی بانک‌ها!
در شرایطی که معاش کارگران و اقشار زحمتکش جامعه رو به افول است؛ در حالیکه روند رو به افزایش تعطیلی واحدهای اقتصادی ـ به‌ویژه تولیدی ـ و اضافه شدن بر لشکر میلیونی بیکاران به امری روزمره تبدیل شده است؛ و با وجود این‌که سیستم بانکی کشور در بحرانی عمیق قرار دارد، آقای روحانی روز شنبه ۲۷ آذر‌ماه ۱۳۹۵ در دیدار با آیت‌الله خامنه‌ای از «نرخ کم‌سابقه رشد اقتصادی ایران در شش‌ماهه نخست امسال » خبر داد.
ابتدا نگاهی کلی به آماری که در سخنان آقای رئیس‌جمهور و همچنین توضیحات معاون اقتصادی بانک مرکزی در گفت‌و‌گو با روزنامه «ایران» (۱) ارائه شده است، می‌کنیم:
ـ نرخ رشد اقتصادی در فصل اول سال ۱۳۹۵، ۵/۴ درصد بوده است؛
ـ نرخ رشد اقتصادی در فصل دوم سالجاری به ۹/۲ درصد رسید و رکود رشد اقتصادی در ۵۰ فصل اخیر ـ ۱۲/۵ سال ـ شکسته شد؛
ـ در‌نتیجه نرخ رشد اقتصادی ایران در شش ماهه نخست امسال به ۷/۴ درصد رسیده است.
فرض را بر صحت این ارقام می‌گذاریم. در این‌صورت دلیل اصلی چنین نرخ رشدی، نه تقریت بنیه تولیدی کشور، بلکه افزایش تولید و صدور نفت و اجازه صدور محصولات پتروشیمی، پس از برجام است. بنابراین، آیا باید در آینده شاهد بهبود معیشت مردم ـ به‌ویژه اقشار و طبقات زحمتکش ـ و کاهش نرخ بیکاری باشیم؟ آیا چنین نرخ رشد اقتصادی به‌معنای آغاز خروج اقتصاد ایران از شرایط رکود تورمی است؟ برای پاسخ مروری کوتاه بر برخی اخباری که در آذر‌ماه در رسانه‌های مجاز جمهوری اسلامی منتشر شده است، می‌کنیم:
در عرصه کار و معیشت مردم
ـ «در بسته سیاستی اجرا شده [طرح تحول سلامت] نه‌تنها استانداردهای تدوین و اجرا رعایت نشده، بلکه به‌دليل انحراف بزرگ در سیاست‌گذاری از حیث تأمین منابع و همچنین آمار نادرست از مشمولان طرح، مجریان و به عبارت بهتر پزشکان را به این باور رسانده که برای تأمین منابع بهترین محل جیب فقرا است.»؛ (۲)
ـ «رئیس کانون کارگران ساختمانی: ایران با ۱۵ هزار حادثه‌دیده کارگری در دنیا رکورددار است.»؛ (۳)
ـ «ناصر آقاجری، فعال کارگری تأکید کرد: «آری یک رقمی شدن نرخ تورم یک واقعیت است؛ واقعیتی که جزیی از واقعیت عمده و بزرگ‌تر است و آن این است که تورم در عجز و نا‌توانی نهادهای دولتی و اقتصاد‌دانان نولیبرال‌اش هم‌چنان روندی صعودی را می‌پیماید و از سوی دیگر هرساله کارگران فقیر‌تر می‌شوند. یا به زبان ساده قدرت خرید جامعه با همین آمارهای مهندسی شده هر ساله روندی نزولی دارد.
در این شرایط، دولت با بردن لایحه اصلاح قانون کار به مجلس بی‌خبری خود را از واقعیت‌های معیشتی کارگران به نمایش گذاشته‌است و درصدد ضربه زدن بیشتر به حداقل‌های معیشتی کارگران برآمده است.»؛ (۴)
– «وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید که روزانه ۷۲۰۰ نفر به بازار اشتغال وارد می‌شوند. دولت توانسته است تنها برای حدود ۲ هزار نفر شغل ایجاد کند. آمارها نشان می‌دهد که تنها در یک سال گذشته یک میلیون و ۹۲۸ هزار جویای کار مازاد بر میزان اشتغال ایجاد شده وارد بازار کار شده است. به گفته ربیعی دولت در سال گذشته ۷۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کرده است. این در حالی است که ۲ میلیون و ۶۲۸ هزار متقاضای شغل به بازار کار وارد شده‌اند.» (۵)
حال نظام بانکی خوب نیست
روزنامه «آرمان» در تاریخ ۲۴ آذر‌ماه ـ سه روز قبل از آنکه آقای روحانی نرخ رشد اقتصادی ۷/۴ درصدی را اعلام کند ـ گزارشی تحت عنوان «هشدار درباره ورشکستگی بانک‌ها» منتشر کرده است. (۶) در این گزارش آمده است که «۹۵ درصد کل نقدینگی کشور در بانک‌ها قرار دارد». به‌عبارت دیگر سرمایه مالی بر اقتصاد کشور مسلط است. اما «حال نظام بانکی» ایران به‌عنوان ابزار اصلی اعمال قدرت اقتصادی سرمایه مالی، به‌قول ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی «خوب نیست». چرا که دارایی‌های منجمد و غیرقابل تبدیل به سرمایه سیستم بانکی کشور به «۴۵ درصد دارایی بانک‌ها» رسیده است. دارایی‌های منجمد ازجمله شامل بدهی کلان دولت به بانک‌ها و مطالبات غیرقابل وصول آن‌ها است. کاهش نرخ سود بانکی نیز کمکی به گشایش و روانی گردش سرمایه نکرده است و بانک‌ها را دچار عدم کفایت سرمایه نموده است. چنین وضعیتی موجب شده است که ۱۱ بانک و مؤسسه مالی و اعتباری در شرایط ورشکستگی قرار بگیرند. چنین وضعیتی، حاصل تفوق سرمایه‌داری مالی و دلالی بر كل اقتصاد و متعاقب آن بر تمام بخش‌های تصمیم‌گیری كشور است. به‌عبارت دیگر، اجرای سیاست‌های نئولیبرالی معروف به «سیاست تعدیل اقتصادی» پس از پایان جنگ با عراق؛ تداوم و تعمیق اجرای این سیاست‌ها ـ البته با درجات مختلف ـ در دولت‌های هاشمی‌رفسنجانی، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی ـ عامل اصلی شرایط کنونی اقتصادی ـ اجتماعی کشور است. تا زمانی این سیاست‌ها بر حیات اقتصادی کشور حاکم است، آمار مورد علاقه آقای رئیس‌جمهور نه گره‌ای از کلاف پیچیده شرایط رکود تورمی اقتصاد ایران باز می‌کند و نه مرهمی بر آلام و دردهای بی‌پایان کارگران و زحمتکشان جامعه می‌گذارد.
۱ـ http://www.iran-newspaper.com/Newspaper/Page/6384/Economic/6/0
۲ـ http://10mehr.com/akhbar/21091395/2050
۳ـ http://10mehr.com/akhbar/16091395/2031
۴ـ http://10mehr.com/akhbar/26091395/2066
۵ـ http://10mehr.com/akhbar/25091395/2062
۶ـ http://www.armandaily.ir/fa/Main/Detail/172262/%D9%87