بیرحمی‌ غرب

دبیر کل سازمان ملل متحد به تحریم‌های مخالف ایران به‌شدت انتقاد می‌نماید زیرا مبارزه با بیماری واگیر جهانی کوید 19 را مشکل ساخته است. برلین سکوت اختیار نموده است.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران که در عمل شرکت‌های آلمان نیز باید بدان پایبند باشند مبارزه با بیماری جهان‌گیر کوید 19 را به‌شدت مشکل ساخته است. این را دبیر کل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوترس، که خواهان توقف فوری تحریم‌هاست اظهار نمود. پیش از بروز ناگهانی این بیماری جهان‌گیر نیز اقدامات تحریمی‌ مزبور به نظام بهداشت ایران به‌سختی خسارت وارد ساخته، از‌جمله از رسیدن داروهای لازم برای بیماران مبتلا به سرطان جلوگیری نموده بود و اکنون نیز موجب نرسیدن تست‌های کوید 19 می‌گردد که در آلمان به بهای مناسب تولید می‌شود. ایران یکی از کشورهایی است که به‌شدت بدین بیماری جهان‌گیر دچار است. ارقام رسمی‌ ـ دیروز [زمان نگارش مقاله، ۷ فروردین ۱۳۹۹] 27 هزار مبتلا و قریب به 2000 متوفی  ـ کمتر از واقع می‌باشد. واشنگتن که هیچ انتظار نمی‌رود به‌خاطر مبارزه با این بیماری جهان‌گیر تحریم‌ها را دست‌کم به‌طور موقت متوقف سازد، چند روز پیش حتی تحریم‌های سنگین‌تری را نیز اعمال نموده است. برلین منفعل مانده، سکوت می‌کند.

زمان همبستگی

سازمان ملل متحد بر ضرورت توقف تحریم‌ها علیه کشورهایی نظیر ایران، ونزوئلا یا کوبا تأکید دارد، زیرا این تحریم‌ها مبارزه جهانی علیه بیماری کوید 19 را سخت‌تر می‌سازد. در نامه‌ای که دبیر کل سازمان ملل، آنتونیو گوترس، به کشورهای جی 20 نوشته است توصیه نموده که از اعمال تحریم‌ها صرفنظر گردد «تا دسترسی به مواد غذایی و لوازم ضروری برای خدمات بهداشتی و داروی کوید 19 ممکن گردد». وی به صراحت اظهار داشت: «اکنون زمان همبستگی است و نه کنار نهادن» و افزود «ما در جهانی که با هم زندگی می‌کنیم فقط به میزانی قوی هستیم که ضعیف‌ترین نظام بهداشتی‌مان هست» [1]. خانم میشل باشِله، کمیسار عالی حقوق بشر، خواهان این گشت که «هم به‌خاطر سلامت عمومی‌ جهانی و هم به‌خاطر حمایت از حقوق و زندگی میلیون‌ها انسان» در کشورهای مبتلا «تحریم‌های مربوطه سبک‌تر شده یا لغو گردند». هر که «در شرایط یک بیماری واگیر جهانی مانع از کوشش‌های پزشکی در یکی از کشورها» گردد «خطر را برای همه ما می‌افزاید» [2].

با هم علیه بیماری جهان‌گیر

درخواست سازمان ملل متحد مبنی بر توقف یا دست‌کم سبک نمودن تحریم‌ها پس از آن مطرح گشت که چندین کشور و نیز گروهی از سازمان‌ها در غرب خواهان آن گشتند. چین و روسیه نیز به‌خاطر اینکه ایران از‌جمله کشورهایی است که به‌سختی بدین بیماری جهان‌گیر آلوده گشته است، بر این تأکید دارند که دست‌کم علیه این کشور تحریم‌ها لغو گردند. عمران خان، نخست وزیر پاکستان، درخواست مزبور را با این عبارت که رنج مردم ایران غیرقابل توصیف است، تأیید نمود: «انسان‌ها باید برای مبارزه با این بیماری همه‌گیر جهانی با هم متحد گردند». [3] بر طبق گزارشات رسیده حتی دولت انگلستان نیز در واشنگتن برای توقف فوری این تحریم‌ها اقدام نموده است [4]. جمعه گذشته (اول فروردین) 25 سازمان غیردولتی، از جمله «اُکسفام آمریکن» و نیز «اینترنشنال کریزیز گروپ» بیانیه‌ای منتشر ساختند که در آن پایان تحریم‌ها را خواهان گشتند. این تحریم‌ها به بهداشت عمومی‌ در ایران خسارت وارد نموده، تهیه دارو، دستگاه‌های تنفس مصنوعی و لوازم بهداشتی برای مقابله با این بیماری واگیر جهانی را مشکل یا مسدود ساخته اند. [5]

جلوگیری از رسیدن داروهای سرطان

نظام بهداشت ایران پیش از بروز ناگهانی بیماری واگیر جهانی کوید 19 نیز به‌واسطه تحریم‌ها به‌شدت خسارت دیده بود. براساس تحقیقات سازمان دیده‌بان حقوق بشر تحریم‌های مزبور موجب نادرگشتن داروهای مهم گشته‌اند زیرا دیگر نمی‌توان آنها را وارد و نیز به‌خاطر جلوگیری از ورود مواد اولیه در داخل تولید نمود. به‌همین جهت نیز در پائیز گذشته برای بیماری‌های صرع و سرطان داروهای مناسب در دسترس نبود. به‌گفته سازمان دیده بان حقوق بشر این وضع بدتر نیز خواهد گشت؛ سلامت قریب به یک میلیون ایرانی در معرض خطر است. [6] به ارزیابی این سازمان کارکنان دولت آمریکا بارها نشان داده‌اند رنج و مرارتی که به مردم ایران وارد می‌گردد به‌عمد بوده، به‌خاطر آن است که آنها را به‌سوی قیام علیه دولت سوق دهند.

گسترش تحریم‌ها     

پس از بروز ناگهانی بیماری جهان‌گیر کوید 19 دولت ترامپ تحریم‌ها را علیه ایران تشدید نمود. هفته گذشته گروهی از شرکت‌ها به اتهام همکاری با صنعت نفت ایران مشمول تحریم گشتند: 5 شرکت امارات متحده عربی، سه شرکت جمهوری خلق چین، سه شرکت هنگ کنگی و یک شرکت آفریقای جنوبی. [7] البته واشنگتن مدعیست که کالاهای ضروری برای مردم مشمول تحریم‌ها نمی‌باشند. اما در واقع کالاهای پزشکی نیز به‌ندرت قابل صدور به ایران‌اند. زیرا از بیم تضییقات دولت آمریکا، هیچ سازمان مالی حاضر نیست پرداخت مبالغ مربوطه را انجام دهد. واشنگتن در تأیید ضمنی این امر، در پایان ماه ژانویه اعلام نمود که به‌طور مشترک با سویس یک کانال مالی ایجاد نموده‌اند که از آن طریق کالاهای ضروری برای مردم به لحاظ پرداختی قابل صدور هستند. [8] البته حتی به کمک این کانال نیز داروهای ضروری به‌ندرت به کشور وارد می‌گردند. علاوه بر آن گروه‌های فشارِ نزدیک به دولت ترامپ، علیه شرکت‌هایی که به ایران کالاهای ضروری را صادر می‌کنند به‌طور سازمان یافته تبلیغ می‌نمایند. از آنجایی که در معامله با ایران در حال حاضر سود ناچیزی قابل کسب است، اینکار موجب می‌گردد که شرکت‌های صادر کننده منصرف گردند. [9]

ژست انسان‌دوستانه

دولت آلمان به‌طور رسمی ‌تحریم‌های مزبور را رد می‌کند. اما حتی بیماری جهان‌گیر کوید 19 سبب آن نمی‌گردد که در عمل اقدامات جدی بر‌خلاف تحریم‌ها را اتخاذ نماید. در 2 مارس برلین، پاریس و لندن مشترکا محموله‌ای از لوازم تست این بیماری، البسه حفاظتی، دستکش  و امثال آن را به‌صورت «بسته فوری توسط هواپیما» روانه ایران نموده و در یک اطلاعیه مطبوعاتی با افتخار تمام در این‌باره اطلاع‌رسانی نمودند. [10] همزمان با آن اعلام گشت که دولت‌های سه‌گانه اروپایی (آلمان، فرانسه، انگلستان) «به‌زودی بیش از 5 میلیون یورو برای مبارزه با کوید 19 در اختیار ایران قرار می‌دهند» ـ که البته به‌خاطر تحریم‌های مزبور از طریق سازمان بهداشت جهانی انجام می‌گیرد. این کار با توجه به اوضاع اسف‌بار در ایران مانند قطره آبی است بر سنگ داغ. اما اقداماتی که در مقیاس وسیع می‌توانند در مبارزه با این بیماری جهان‌گیر به ایران یاری رسانند، صورت نمی‌گیرد. برای نمونه یک شرکت مستقر در برلین که مواد لازم برای تست کوید 19 را تولید می‌نماید (دانه ای 2/50 یورو) نمی‌تواند به ایران صادر نماید، زیرا برای اینکار گواهی‌نامه‌ای از جانب دولت آلمان ضروری است. استدلال رسمی ‌برای این مانع: «ظاهرا مشکل‌تر» از آن است «که فکر می‌کرده‌اند.» [11]

دوری از غرب

در حالیکه برلین مانند معمول ژست انسان‌دوستانه‌ای گرفته و در عمل کاری نمی‌کند، چین دست به‌کار شد. در پایان ماه فوریه هیأتی از صلیب سرخ چین برای معاونت در مبارزه با کوید 19 وارد تهران گشت. هیأت مزبور از جمله 50 هزار واحد تست و حدود یک دوجین دستگاه تنفس مصنوعی را با خود آورده بود. [12] چند روز پیش‌تر جمهوری خلق چین یک میلیون ماسک تنفسی به ایران هدیه کرده بود. [13] به گزارش مقامات رسمی ایران، در این فاصله مواد اولیه برای تولید داروهای بیماری کوید 19 از چین رسیده است. [14] به نوشته نیویورک تایمز این موجب خواهد گشت که ایران بیشتر به چین نزدیک گشته و مناسبات قدرت در خاورمیانه تغییر یابند ـ «دوری از غرب» [15].

* https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/8228

پاورقی‌ها

[1], [2] Colum Lynch: U.N. Calls for Rolling Back Sanctions to Battle Pandemic. foreignpolicy.com 24.03.2020.
[3] Golnaz Esfandiari: Calls Grow For U.S. To Lift Iran Sanctions Due To Coronavirus Crisis. rferl.org 24.03.2020.
[4] Patrick Wintour: UK presses US to ease Iran sanctions to help fight coronavirus. theguardian.com 18.05.2020.
[5] Golnaz Esfandiari: Calls Grow For U.S. To Lift Iran Sanctions Due To Coronavirus Crisis. rferl.org 24.03.2020.
[6] Human Rights Watch: “Maximum Pressure”. US Economic Sanctions Harm Iranians’ Right to Health. New York, October 2019.
[7] Arshad Mohammed, Daphne Psaledakis, Parisa Hafezi: U.S. to Iran: Coronavirus won’t save you from sanctions. reuters.com 20.03.2020.
[8] Deb Riechmann: US hits Iran with new sanctions, keeps some waivers in place. apnews.com 30.01.2020.
[9] Eli Clifton: Amid Coronavirus Outbreak, Trump-Aligned Pressure Group Pushes to Stop Medicine Sales to Iran. theintercept.com 05.03.2020.
[10] Hilfe für den Kampf gegen COVID-19 in Iran. auswaertiges-amt.de 02.03.2020.
[11] Kevin P. Hoffmann: Berliner Firma produziert Coronavirus-Tests für die ganze Welt. tagesspiegel.de 06.03.2020. Frank Hofmann: Corona-Tests: Maschinen auf Hochtouren. dw.com 20.03.2020.
[12] Sune Engel Rasmussen, Aresu Eqbali: China Sends Team to Aid Iranian Response to Surging Coronaviru. wsj.com 29.02.2020.
[13] China’s envoy contributes 250,000 masks to Iran over COVID-19 outbreak. xinhuanet.com 25.02.2020.
[14] Health Official Says Iran Has Imported Chinese Coronavirus Medication. en.radiofarda.com 21.03.2020.
[15] Narges Bajoghli, Mahsa Rouhi: How Trump Sanctions on Iran Will Worsen the Pandemic. nytimes.com 24.03.2020.