خروج نظامیان غرب از افغانستان

خروج ارتش آلمان از افغانستان همراه با اقدامات شدید حفاظتی و اختلافات جدّی با آمریکا آغاز گشته، اولین فعالیت بزرگ ارتش آلمان در خارج از اروپا با شکست کامل مواجه گشته است. در حالیکه سربازان آلمان در پایان سال ۲۰۰۱ با اهدافی بلند‌پروازانه  («صلح» و «حقوق بشر») به آنجا ارسال گشتند، اکنون از کشوری که گرفتار فقر شدید، مبتلا به خشونت و غرق در جنگ داخلی است به میهن خویش باز می‌گردند. ارتش آلمان مجبور گشته است به‌خاطر امنیت قوای خود حین ترک محل، گروهی مسلح به تسلیحات قوی را به آنجا ارسال نماید. پیش از آن دولت بایدن با تک‌روی در تصمیم‌گیری برای پایان دادن به مأموریت نیروهای آمریکا متحدین خویش را غافلگیر کرده بود. از پایان هفته گذشته قول طالبان مبنی بر محافظت آنان به‌هنگام ترک افغانستان و نیز محافظت از پایگاه‌های غربی از حملات سایر شبه‌نظامیان دیگر مصداق ندارد. زیرا مهلت آن سپری گشته است. خانم وزیر دفاغ آلمان آنِگرِت کرامپ کارِن باوِر اعلام نمود: «ما افغانستان را با سربلندی ترک می‌کنیم.»

اختلاف با آمریکا

درباره آغاز خروج، اختلافات شدیدی با آمریکا بروز نمود. پس از آنکه رئیس‌جمهور پیشین آمریکا دونالد ترامپ با بستن قراردادی با طالبان در ۲۲ فوریه ۲۰۲۰ مرتب از نیروهایش در افغانستان کاسته و با این کار متحدین غربی خود را در مقابل عمل انجام‌شده قرار داد، کشورهای اروپای غربی با روی کار آمدن پرزیدنت جو بایدن امیدوار به تغییر روش در واشنگتن شدند. بایدن در ابتدا واقعاً خروج قوای آمریکا از افغانستان را متوقف ساخته، اعلام نمود قصد دارد در اینکار تجدید‌نظر به‌عمل آورد. لذا اینکارِ وی به موافقت با خواسته‌های اکثر کشورهای عضو ناتو تلقی گشت که پیش از خروج نیروهایشان از افغانستان تا جایی که ممکن است از طالبان تعهدات زیادی کسب نمایند. از‌جمله دبیر کل ناتو اشتولتِن بِرگ پس از اعلام تجدید‌نظر بایدن همواره تکرار می‌نمود که پیمان ناتو به حضور نظامی ‌خود در افغانستان در صورتی پایان خواهد داد که طالبان پیش‌تر شرایط مربوطه را عملی کرده باشند. وزیر امور خارجه آلمان هیکو ماس نیز در ماه مارس گفت، در این مورد توافق وجود دارد که «ما خواهان خروج متکی بر شرایط» هستیم. چنین به‌نظر می‌آمد که کشورهای اروپایی خواسته‌های خویش را به کرسی نشانده باشند. [۱]

اغفال متحدین

اما دولت بایدن اواسط آوریل در تغییر جهتی، از شرایط مزبور فاصله گرفت ــ درست همان‌گونه که دولت ترامپ رفتار نموده بود ــ بدون آنکه پیش‌تر با کشورهای متحد مشورت نموده باشد. اینکار نه فقط موجب نارضایتی آلمان و سایر کشورهای اروپا و ناتو گشت، بلکه ارتش آلمان را با مشکلاتی نیز مواجه ساخت: برای اقدامات خروج بدواً قرار بود مطابق مقررات معمول [۲] اینکار را در فرصتی سه ماهه انجام دهند، اما اکنون آنها مجبورند بسیار سریع‌تر اقدام نماید. زیرا آمریکا قصد دارد خروج نیروهای خود را در ۴ ژوئیه که سالروز پیروزی جنگ استقلال این کشور است، پایان داده باشد. معلوم نیست آیا ارتش آلمان تا آن زمان موفق گردد تمامی ‌تجهیزات نظامی‌ خویش را از افغانستان خارج کند. علت آن نیز این است که احیاناَ هواپیمای باری به‌شمار کافی در اختیار ندارد. گزینه پیش از آن که تجهیزات نظامی ‌را با راه آهن از راه روسیه از کشور خارج نمایند به‌خاطر بالا گرفتن چالش با روسیه دیگر مطرح نیست. لذا در صورتی که فرصت کافی برای خروج تجهیزات نباشد، احیاناَ می‌باید بخشی از آنها را در محل نابود سازند تا به‌دست طالبان یا سایر شبه‌نظامیان نیفتند. [۳]

نظم بزرگِ مورد نظر برلین

با خروج نیروها، مأموریتی که ۲۰ سال پیش با سر‌و‌صدا و اظهار اطمینان قوی آغاز گشت، پایان یافت. بنابر قراردادِ پترزبورگ، مورخ ۵ دسامبر ۲۰۰۱ می‌بایست در بازسازی پس از پیروزی بر طالبان کوشش بر این باشد که درگیری‌های غم‌انگیز پایان یافته، آشتی ملی و صلح و ثبات و توجه به حقوق بشر در کشور اعمال گردد. قرارداد مزبور که می‌بایست انتقال افغانستان را به شرایط دمکراتیک و مطابق الگوی غربی تنظیم نماید، حاصل کنفرانسی از جانب دولت آلمان در پترزبورگ واقع در نزدیکی شهر بُن منعقد شده بود. به‌همین جهت از آغاز، برلین توجه ویژه‌ای به بازسازی افغانستان داشت. وزیر خارجه وقت آلمان یوزِف فیشِر اظهار داشت «اکنون شانس اینکه این جنگ و برادرکشی برای همیشه پایان یافته و موجبات صلح درونی و ایجاد ثبات در منطقه فراهم آید بسیار است». [۴] و همان زمان در تفسیری گفته شد فیشر اولین وزیر خارجه آلمان است که می‌کوشد موجبات صلح را در هلالِ بحرانی میان فلسطین و کشمیر بوجود آورد. او در نقش واسطه، با طرح بزرگِ ایجاد نظم عمل کرده، قرار است با توجه به نظم جهانی اینکار تحقق یابد. [۵]

در کانتینرها

اکنون نزدیک به ۲۰ سال بعد، این نقشه‌های بلند‌پروازانه سراسر نقش بر آب گشته‌اند. افغانستان به‌لحاظ شرایط مردمش، حاکم بودن خشونت و چشم‌انداز سیاسی، در وضعیت اسف‌باری به‌سر می‌برد. [۶] و این شامل وضعیت نیروهای آلمانی در افغانستان نیز می‌شود. این است که وظیفه کنسولگری آلمان در مزار شریف نیز که از زمان حمله‌ای که در ۲۰۱۶ به آن شد، توسط یک پایگاه نظامی ‌که در نزدیکی شهر تأسیس گشته است ادامه داشت، با خروج سربازان آلمان متوقف خواهد گشت. سفارت آلمان در کابل نیز سال‌ها پیش در ۲۰۱۷ به‌دنبال حمله‌ای ویران گشت و از آن‌زمان سفیر آلمان و همکاران سیاسی او در کانتینرهایی که در محوطه سفارت آمریکا که به شدت تحت محافظت است، مستقر شده‌اند‌. [۷] هنگامی که در هفته گذشته وزیر امور خارجه آلمان به افغانستان سفر نمود تا با دولت این کشور درباره خروج قوای آلمان گفت‌وگو کند با هواپیمای باربری A۴۰۰M که ضدِ حمله راکتی ایمن گشته است، به کابل وارد و از فرودگاه با یک بالگرد آمریکایی به ساختمان‌های دولتی که به‌شدت محافظت می‌گردند انتقال یافت. عبور در پایتخت افغانستان با خودروهای زرهی مدت‌هاست بسیار خطرناک ارزیابی می‌گردد [۸].

حلقه محافظتی طالبان

بدین جهت ارتش آلمان لازم دانسته است خروج نیروهای خود را با اقدامات ویژه امنیتی همراه سازد و بدین خاطر یک دسته مجهز انتقالی را به افغانستان ارسال نموده است. در قرارداد آمریکا با طالبان مورخ ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ روز ۳۰ آوریل، پایان قطعی خروج نیروهای غربی ذکر شده است. بهمین جهت بیم آن می‌رود که طالبان حملاتی را به سربازان آلمان در پایگاه نظامی ‌مزار شریف انجام دهند. اینکه از زمان توشیع قرارداد آمریکا با طالبان حملات وسیعی به پایگاه‌های نظامی‌ غرب صورت نگرفته است به‌خاطر مصوبه الحاقی قرارداد مزبور است که بر مبنای آن طالبان نه فقط اطمینان داده‌اند که دیگر با نیروهای غرب نجنگند و فقط به اهداف محلی حمله کنند، بلکه آنها این قول را نیز داده‌اند که پایگاه‌های نظامی ‌غرب را از حملات سایر شبه‌نظامیان محافظت نمایند. از‌جمله از حملات شعبه افغانی داعش. از یک «حلقه محافظتی طالبان» نیز سخن رفته است. [۹] مهلت مزبور نیز از آخر همین هفته سپری گشته است. به‌جای آن طالبان به‌طوری که گزارش می‌شود محاصره پایگاه‌های غربی را آغاز نموده‌اند. اینکه آیا آنها پیش از خروج نیروها، حمله نمایند یا که پس از آن پایگاه‌های تخلیه شده را اشغال نمایند، روشن نیست.

انجام تمامی‌ مأموریت‌ها

در حالیکه نسبت به شکست در این جنگ ۲۰ ساله ناتو در هندوکش اجماع حاکم است، خانم وزیر دفاع آلمان سخنان ستایش‌آمیزی بر زبان می‌آورد. «ما افغانستان را با سربلندی ترک می‌گوییم». خانم آنگرت کرامپ کارن باور گفت: «ما تمام مأموریت‌هایی را که پارلمان آلمان به ما محول نموده است به انجام رسانده‌ایم.»

[1], [2] Thomas Gutschker, Christian Meier, Majid Sattar: Augen zu und raus. Frankfurter Allgemeine Zeitung 15.04.2021.
[3] Früherer Afghanistan-Abzug? Frankfurter Allgemeine Zeitung 22.04.2021.
[4] Rede des Bundesministers des Auswärtigen, Joschka Fischer, zur Beteiligung bewaffneter deutscher Streitkräfte an dem Einsatz einer Internationalen Sicherheitsunterstützungstruppe in Afghanistan auf der Grundlage der Resolutionen 1386, 1383 und 1378 des Sicherheitsrats der Vereinten Nationen vor dem Deutschen Bundestag am 22. Dezember 2001 in Berlin.
[5] Der Mittler mit der großen Ordnungsidee. Frankfurter Allgemeine Zeitung 22.10.2001.
[6] S. dazu Bilanz von 18 Jahren.
[7] Helene Bubrowski, Peter Carstens, Johannes Leithäuser: Schnell raus nach Jahrzehnten? Frankfurter Allgemeine Zeitung 28.04.2021.
[8] Deutschland hofft weiter auf Einfluss. Frankfurter Allgemeine Zeitung 30.04.2021.
[9] Die Nato zieht ab, die Taliban greifen an. Frankfurter Allgemeine Zeitung 03.05.2021.
[10] Bundeswehr plant Beendigung des Einsatzes Resolute Support in Afghanistan. bmvg.de 22.04.2021.