فدراسیون قبایل عرب لبنان؛ مهم‌ترین متحد سنی عربستان؟
گفته می‌شود براساس دستور عربستان سعودی، قرار است رهبران قبایل عرب لبنان در کنار حزب راست‌گرای نیروهای مسیحی لبنان (LF) در انتخابات پارلمانی آتی این کشور شرکت کنند. شیخ جاسم العسکر، رئیس فدراسیون قبایل عرب در لبنان، یکی از برجسته‌ترین بازیگران این قبایل به حساب می‌آید و روابط نیرومندی با عربستان سعودی، که طایفه وی به آن وابسته است، دارد.
اگرچه دیدگاه‌های او اغلب بحث‌برانگیز است، اما او در مناطق مختلف لبنان توسط شبکه گسترده‌ای از قبایل عرب حمایت می‌شود که ده‌ها‌هزار نفر از آنها در سال ۱۹۹۴ توسط رفیق حریری، نخست‌وزیر سابق، به‌منظور خدمت به جاه‌طلبی‌های انتخاباتی او، به تابعیت لبنان درآمدند.
امروزه، با توجه به نرخ بالای زاد و ولد، این قبایل جمعیتی بیش از نیم میلیون نفر می‌باشند که تعادل فرقه‌ای جمعیت را در مناطق مختلف لبنان تغییر داده و می‌توانند عامل تعیین‌کننده در انتخابات آینده کشور باشند. نکته مهم این است که قبایل تا یک سوم رأی‌دهندگان سنی رشد کرده‌اند.
قبایل عرب هنگامی که برخی از عناصر آن چندین عضو جنبش مقاومت حزب‌الله لبنان، جنبش مورد تحقیر ریاض را در ژوئیه ۲۰۲۱ هدف قرار داده و به قتل رساندند، در کانون توجه ملی قرار گرفتند. چند ماه بعد، در جریان تظاهرات مسالمت‌آمیز در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۱ در بیروت، نیروهای لبنانی نیز در قتل حامیان حزب‌الله و متحدان آنها دست داشتند.
بر اساس گزارش‌ها، سعودی‌ها از بزرگان قبایل عرب خواسته‌اند که در مخالفت با ائتلاف سیاسی حزب‌الله که در آخرین انتخابات لبنان به پیروزی رسید، به‌طور دسته‌جمعی در انتخابات از سمیر جعجع، رهبر LF حمایت کنند. قرار است این دو حزب با هم در انتخابات بعدی لبنان که سعودی‌ها پس از تیره شدن روابط با نخست‌وزیر سابق سعد حریری و حزب سیاسی او، نفوذ خود را از دست دادند، برای ریاض قدرت و نفوذ تازه‌ای فراهم کنند.
شیخ جاسم العسکر و تعدادی از سرشناسان قبیله اکنون به‌دنبال آن هستند که در انتخابات ماه مه کشور، انتخابات به‌شدت مورد انتظار، لیست‌های LF را برای طیف وسیعی از نامزدها، تصاحب کنند. در ادامه مصاحبه با شیخ جاسم العسکر، رئیس فدراسیون قبایل عرب در لبنان، را می‌خوانید.
قبایل عرب واقعیت کنونی دولت لبنان را چگونه می‌بینند؟
واقعیت اینست که کشور لبنان شبیه آن کشوری نیست که همه ما تصور می‌کنیم، ما معتقد نیستیم که لبنان یک کشور آزاد است و حاکمیت مستقلی دارد. همچنین این کشور با یک قانون اساسی مطابق با توافقنامه طائف اداره نمی‌شود. توافق طائف اجرا نشده است و مشکل اینجاست که همه لبنانی‌ها به اجرای مفاد آن اعتقاد ندارند تا بتوان برای رستگاری، همانطور که نخست‌وزیر شهید، رفیق حریری قبل از شهادتش تلاش کرد، به ساختن یک کشور مدنی دست یافت.
از دیدگاه ما، همزمان با ترور حریری، قرارداد طائف و دولت نیز همراه با او ترور شد. مشکل اینجاست که دموکراسی بین احزاب سیاسی توافقی شده است که از طریق آن دولت به دولت‌هایی تبدیل شده است که با شبه‌نظامیان حزبی و فئودال‌ها اداره می‌شود که از فساد خسته شده‌اند. این امر منجر به ویران کردن نهادها و موسساتی شده است که هدف آنها غارت، دزدی و تقسیم آن مابین احزاب سیاسی است. در حالی که حزب‌الله از هر جهت به نفع خود و به نفع محور خود که بخشی از یک پروژه منطقه‌ای است، موفق می‌باشد، از دولت فقط نامی باقی مانده و همه اجزای آن فروریخته است.
قبایل عرب عقب‌نشینی نخست‌وزیر سابق سعد حریری و تعلیق فعالیت سیاسی وی را چگونه تفسیر کردند؟
دیدگاه‌های فدراسیون قبایل لزوماً نشان‌دهنده اجماع قبایل در لبنان نیست، اما از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۷، این فدراسیون دربارۀ پسرش سعد در ساختن کشور، وفادارترین فدراسیون در پایبندی به پروژه حریری بود. متأسفانه زمانی که سعد نخست‌وزیر بود ما با او ملاقاتی نداشتیم، اما انتظار این بود که با او دیداری داشته باشیم و به احترام سال‌ها حمایت خود، ما را در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دهد. ما سازش در مورد دیدگاه نخست‌وزیر شهید [رفیق حریری] دیدگاهی که ما از سال ۲۰۰۵ تاکنون آن را تأیید، در راه آن فداکاری کرده‌ایم و برای آن تلاش زیادی انجام داده‌ایم ــ حتی اگر از سوی خود سعد حریری هم باشد، نمی‌پذیریم.
آنچه در اعلامیه نخست‌وزیر سعد حریری مبنی بر توقف فعالیت سیاسی جنبش آینده خواندیم این است که بین حریری و عربستان سعودی بر سر عملکرد سیاسی اختلافاتی وجود دارد. ما جزئیات بیشتری نمی‌دانیم.
و من با آنچه در مورد تمایل سعودی‌ها برای رویارویی نظامی با حزب‌الله گفته شد موافق نیستم. اگر تصمیم برای توقف اقدامات سیاسی، اعتراض به تسلط حزب‌الله در لبنان است، پس این اعترافی است صریح که استعفای حریری در سال ۲۰۱۷ تصمیم درستی بود. [یادداشت سردبیر: حریری در سفری به عربستان سعودی مجبور شد از طریق تلویزیون از نخست‌وزیری خود استعفا دهد، جایی که گفته می‌شود توسط میزبانانش «کتک خورده است». میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان، تا زمانی که حریری به سلامت به خاک لبنان باز نگشت، استعفای وی را قبول نکرد].
نخست‌وزیر سعد در آن زمان خیلی دیر برگشت. اگر دلیلش این باشد، فکر می‌کنم برای حزب سوسیالیست [پیشرو] (PSP)، حزب نیروهای لبنانی و بقیه نیروهای سیاسی دیگر ضروری است که راه حریری و جنبش آینده را دنبال کنند.
اگر جنبش آینده تمایلی به حضور نداشته باشد، انتخابات مجلس را تحریم خواهید کرد؟
در ۱۵ ژانویه، بیانیه پایانی چهارمین کنفرانس فدراسیون قبایل عرب لبنان صادر شد. ما تصمیم خود را در مورد انتخابات پارلمانی اعلام کردیم و در مورد تعویق انتخابات و احتمال فروپاشی کشور تردیدهای زیادی داریم. ماه گذشته جلسه‌ای تشکیل دادیم که از طریق آن موضع خود را نسبت به انتخابات مجلس اعلام و با بررسی تمام جوانب و در نظر گرفتن محاسن و معایب حضور یا عدم حضور در انتخابات، نتیجه جلسه را برای افکار عمومی اعلام خواهیم کرد.
گفته می‌شود که قبایل عرب در مناطق مختلف با حزب نیروهای لبنانی متحد خواهند شد، این ادعا چه اعتباری دارد؟
فدراسیون تا به امروز هیچ ائتلافی را اعلام نکرده است و رئیس اتحادیه از سال ۲۰۱۶ با رئیس LP ملاقاتی نداشته است. همه آنچه که شایعه می‌شود در حد حدس و گمان، صحبت‌های رسانه‌ای و تحلیل است.
آیا می‌توان با [سمیر جعجع] قاتل نخست‌وزیر رشید کرمی که یکی از رهبران سنی لبنان بود متحد شد؟
تا به امروز، صرف نظر از موضع خود در مورد نیاز به زندگی مشترک، ساختن دولت و فراموش کردن گذشته، با کسی متحد نشده‌ایم. ما معتقدیم که در حال حاضر این صحبت‌ها فقط به فرقه‌گرایی و درگیری دامن می‌زند و بهتر است این سئوال را در مواجهه با اتحاد چهارجانبه سال ۲۰۰۵ مطرح کنیم. ما قبلاً در ائتلاف ۱۴ مارس بودیم و هیچ اعتراضی به این اتحاد وجود نداشت.
اهداف آخرین کنفرانسی که در خانه خود برگزار کردید چیست و چه پیامی می‌خواستید بفرستید؟
اهداف و دستآوردهای ما از زمان اعلام راه‌اندازی فدراسیون در سال ۲۰۱۲ تغییر نکرده است. ما در لبنان به‌عنوان یک معادله سیاسی مستقلی که به لبنان آزاد اعتقاد دارد حضور داریم. ما نیز عرب هستیم و به قانون اساسی و اصول طائف معتقدیم، رویکرد معتدل ما تروریسم و افراط‌گرایی را رد می‌کند و رویای یک دولت مدنی آزاد مبتنی بر عدالت اجتماعی را داریم. ما همچنین به ریشه‌های عربی و قبیله‌ای خود اعتراف می‌کنیم و رسالت و رویکرد ما اعتدال است که ما آن را در جریان آخرین کنفرانس خود در حضور مفتی اعظم جمهوری لبنان، شیخ عبداللطیف دریان، اعلام و بر آن تأکید کردیم.
چرا امروز زیر چتر عربستان ایستاده‌اید؟
ما می‌توانیم تأیید کنیم که نه تنها از امروز، بلکه از دوران باستان به دلیل میراث عربی خود، زیر چتر عربستان هستیم. عربستان سعودی نیز در خط مقدم جهان عرب قرار دارد، این وفاداری طبیعی است و چیزی است که ما را با پادشاهی دین، ملی‌گرایی و قبایل مرتبط می‌کند. ملکوت، قطب اسلام و سرزمین وحی و سرزمین حرمین شریفین است و ما با آن متحدیم.
آیا از عربستان پول می‌گیرید؟
از همان لحظه‌ای که استقلال و آرمان‌های سیاسی خود را اعلام کردیم امیدوار بودیم و تلاش کردیم تا برای توسعه مناطق و روستاهایمان، صدای خود را به گوش آنها برسانیم تا ماهم همچون سایر احزاب و نیروهای سیاسی خدماتی را به‌دست آوریم. ما امیدواریم که پادشاهی از ما حمایت‌های مادی کند، اما می‌توان گفت تا امروز که هیچ‌گونه گشایشی ایجاد نشده، و خدمات، کمک یا کمک مالی دریافت نکرده‌ایم.
اگر عربستان سعودی بخواهد از شما در نبردهای فرقه‌ای برای مقابله با حزب‌الله استفاده کند، چه؟
اولاً ما معتدل هستیم و کبوتر صلح می‌باشیم. در سال ۲۰۱۶، قبایل بعلبک ــ هرمل را گرد هم آوردیم و علیه فرقه‌گرایی صحبت کردیم. با این حال ما قبلاً گفته‌ایم و تکرار می‌کنیم که وقتی کسی به ما حمله کند ما از خود دفاع خواهیم کرد و کسانی که با ما می‌جنگند با آنها می‌جنگیم. ما در دفاع از حیثیت خود کوتاه نمی‌آییم. در مورد تلاش عربستان برای استفاده از ما در نبردهای فرقه‌ای، من به این گونه فرضیه‌ها پاسخ نمی‌دهم زیرا این عربستان است که همیشه برای رسیدن به امنیت و ثبات لبنان تلاش کرده است و این عربستان است که آن را بازسازی کرده است و نه دیگران. چه کسی آن را نابود کرد، بنابراین من به توهمات پاسخ نمی‌دهم.