ناتو در تنگنا؛ تلاش‌ها برای برقراری صلح در اوکراین
غرب در بد مخمصه‌ای گیر افتاده است. از سویی با تداوم جنگ و تسلیح همه‌جانبۀ اوکراین در صدد تضعیف روسیه است و از سوی دیگر از بدو آغاز جنگ و تحریم روسیه به نفوذ خود در جنوب جهانی به‌شدت آسیب زده است. این واقعیت که غرب با تحریم روسیه خود را منزوی کرده است در این سیاست خود را نشان می‌دهد: سه‌چهارم کشورهای جهان تاکنون از تحریم‌های روسیه حمایت نکرده‌اند. غرب اگر همانند اواخر مارس ۲۰۲۲ مجدداً در مذاکرات صلح اخلال کند جنوب جهانی را علیه خود خشمگین‌تر و موقعیت خود را ضعیف‌تر خواهد کرد. تلاش‌های جنوب جهانی برای برقراری صلح در اوکراین از سویی امید به صلح را تقویت می‌کند ولی در کنار آن سند دیگری است دال بر زوال تسلط جهانی غرب.
کورسوی امیدی برای صلح
آیا در جنگ اوکراین، اقبالی برای دیپلماسی وجود دارد؟ وقایع هفته‌های گذشته امید کوچکی را نوید می‌دهد. به‌عنوان مثال گزارشات حاکی از این بود که تلاش‌های رئیس‌جمهور برزیل «لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا» برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک، به پیشرفت‌های اولیه نائل آمده. روز ۲۳ فوریه، معاون وزیر خارجۀ روسیه «میخائیل گالوزین» ابراز داشت که مسکو ابتکار «لولا» را به دقت زیر نظر دارد و به سیاست مستقل وی احترام قائل است. در همان روز «مائورو ویرا» وزیر خارجۀ برزیل اعلام کرد که «لولا» به زودی با «ولادیمیر پوتین» و «زلنسکی» مکالمۀ تلفنی خواهد داشت. روز ۲۴ فوریه «زلنسکی» اعلام کرد که قصد دارد «لولا» را به کیف دعوت نموده و با وی در خصوص طرح صلح صحبت نماید. از سوی دیگر رسانه‌های برزیل گزارش دادند که «لولا» اواخر مارس به پکن سفر خواهد کرد و با پرزیدنت «شی جین پینگ» دربارۀ میانجیگری بین روسیه و اوکراین مذاکره خواهد نمود، «لولا» در پیشبرد طرح خود مصمم است و قصد دارد «باشگاه صلحی» از کشورهای مذاکره‌کننده تأسیس کند و اندونزی و هند را نیز وارد کار نماید.
دولت هند نیز هفتۀ گذشته در همین خصوص اعلام نظر کرد. پس از سفر «سابر امانیام جایشانکار» وزیر خارجۀ هند به مسکو در نوامبر سال گذشتۀ میلادی، مشاور امنیت ملی هند «آجیت دووال» نیز در فوریۀ سال جاری میلادی به مسکو رفت و دیدار و مذاکره ای شخصی با «پوتین» داشت. همان موقع گمانه‌زنی‌هایی بود که سفر وی نه‌تنها برای گسترش روابط فیمابین بلکه در کنار آن برای یافتن راه‌حلی احتمالی برای مذاکرات صلح بوده است. پیش از این نیز کارشناسان روابط خارجی هند دربارۀ یافتن راه‌حل‌هایی برای دستیابی به صلح تحقیق و بررسی کرده بودند، از جمله اندیشکدۀ «بنیاد تحقیقات آبزرور- ORF». شنبۀ گذشته نخست‌وزیر هند «ناراندرا مودی» در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با صدراعظم آلمان «اولاف شولتز» بر این نکته تأکید کرد که: «هند آماده است در هر فرایند صلحی شرکت کرده و سهمی در آن داشته باشد.» یک روز پیش از آن، چین طرح صلحی ۱۲ ماده‌ای در زمینۀ «حل سیاسی بحران اوکراین» منتشر و فضایی را ایجاد کرده بود که نه‌تنها در مسکو بلکه در عکس‌العمل‌های اولیۀ کیف نیز مثبت ارزیابی شد.
این که ابتکارات صلح‌جویانه برای حل جنگ اوکراین بیش از همه از جنوب جهانی نشأت می‌گیرد دلایلی منطقی دارد. جنگ اوکراین و مهم‌تر از آن جنگ اقتصادی که غرب علیه روسیه به‌راه انداخته، تأمین امنیت غذایی مردم جهان با غلات اوکراین و کود شیمیایی روسیه را دچار مخاطره نموده و قیمت انرژی را به‌طور سرسام‌آوری بالا برده است، مشکلی که بیش از همه گریبانگیر کسانی شده که امکانات مالی محدودی دارند. نارضایتی و خشم در کشورهای جنوب جهانی از مدت‌ها پیش وجود دارد. به‌عنوان مثال این نارضایتی در بیانات نخست‌وزیر نامیبیا خانم «سارا کوگونگلوا آماد هیلا» در کنفرانس امنیتی مونیخ تبلور یافت. او در این کنفرانس خواستار توقف فوری جنگ شد. حال کشورهای قدرتمند‌ترِ جنوب جهانی ابتکار عمل را به‌دست گرفته‌اند، در صددند منافع کشورهای خود را با آِعمال سیاست‌هایِ معینی تحقق بخشند و به این ترتیب موقعیت بین‌المللی خود را نیز مستحکم‌تر نمایند. پکن در طرح صلح خود صراحتاً ارتباط بین منافع جنوب جهانی و صلح در اوکراین را بیان کرده، جایی که گفته است: غرب باید تحریم‌ها را لغو کند «تا شرایط لازم را برای کشورهای در حال توسعه» برای رشد اقتصادی و بهبود شرایط زندگی مردم این کشورها فراهم آورد.
غرب در بد مخمصه‌ای گیر افتاده است. از سویی با تداوم جنگ و تسلیح همه‌جانبۀ اوکراین در صدد تضعیف روسیه است و از سوی دیگر از بدو آغاز جنگ و تحریم روسیه به نفوذ خود در جنوب جهانی به‌شدت آسیب زده است. این واقعیت که غرب با تحریم روسیه خود را منزوی کرده است در این سیاست خود را نشان می‌دهد: سه‌چهارم کشورهای جهان تاکنون از تحریم‌های روسیه حمایت نکرده‌اند. غرب اگر همانند اواخر مارس ۲۰۲۲ مجدداً در مذاکرات صلح اخلال کند جنوب جهانی را علیه خود خشمگین‌تر و موقعیت خود را ضعیف‌تر خواهد کرد. تلاش‌های جنوب جهانی برای برقراری صلح در اوکراین از سویی امید به صلح را تقویت می‌کند ولی در کنار آن سند دیگری است دال بر زوال تسلط جهانی غرب.
* https://www.unsere-zeit.de/ein-klein-wenig-hoffnung-4777505/