چه کسی از درگیری نظامی در سودان سود می‌برد؟

در صبح روز 15 آوریل، ساکنان خارطوم، پایتخت سودان را، شلیک اسلحه‌های سنگین و تیراندازی‌های مسلسل‌ها بیدار کرد. در پایتخت و سپس در دیگر شهرها، نبرد بین ارتش منظم و نیروهای واکنش سریع آغاز شد. ارتش منظم از دولت نظامی به رهبری ژنرال «عبدالفتاح البرهان» و نیروهای واکنش سریع – از معاون اسمی وی، ژنرال «محمد حمدان داقلو»، ملقب به «حمیدتی» تابعیت می‌کند. نبرد در مرکز خارطوم – در منطقه کاخ ریاست جمهوری و مقر ارتش آغاز شد. نیروهای واکنش سریع اعلام کردند که کنترل فرودگاه پایتخت، کاخ ریاست جمهوری و فرودگاه “مِرو” در استان شمالی کشور را به دست خود گرفته است. پس از کودتای نظامی سال 2021 که در نتیجه آن دیکتاتور «عمر البشیر» که حدود 30 سال بر این کشور حکومت کرد، برکنار شد، حکومت دو نفری ژنرال‌ها بر سودان حاکم بود. در آن زمان دو ژنرال متحد شدند. پس از سرنگونی «البشیر»، مقامات نظامی و کشوری با تشکیل دولت انتقالی موافقت کردند، اما در اکتبر 2021، کودتای نظامی در سودان علیه دولت انتقالی صورت گرفت. در دوران کودتا، مخالفین کنونی«عبدالفتاح البرهان» و «محمد حمدان داقلو» به عنوان متحد عمل می‌کردند. نیروهای واکنش سریع برپایه تشکیلات مسلح هوادار دولت قبایل کوچکنده و شبه نظامی عرب زبان “جنجوید” (“شیاطین سوار بر اسب”) ایجاد شدند که برای سرکوب جدایی طلبان سیاهپوست سودان جنوبی و استان‌های «کردوفان» و «دارفور» وارد نبرد شده بودند. سودان جنوبی جدا شد و جدایی طلبان «کردوفان» و «دارفور» شبه نظامیان “جنجوید”را که توسط نمایندگان قبیله کوچ نشین عرب زبان ستیزه جوی رزیگیت «شیخ موسی هلال» و «محمد حمدان داقلو («حمیدتی») رهبری می‌شدند، آرام کردند. در سال 2013، نیروی واکنش سریع از شبه نظامیان “جنجوید” ایجاد شد. در 25 جولای 2019، حدود هزار نفر از جنگجویان و نیروهای شبه نظامی برای حمایت از نیروهای مارشال «حفتر» در حمله به طرابلس وارد لیبی شدند. در 15 آوریل 2023، «به احتمال زیاد کاتالیزور تشدید تنش، حضور نیروی هوایی مصر در پایگاه “مروئه” و شایعاتی در مورد قصد «برهان» برای انتقال فرودگاه به مصر برای استفاده دائمی بود. کانال تلگرامی “رایبار” می نویسد:”مروئه” سال‌هاست توسط نیروهای «حمیدتی» برای حمل طلا و سلاح استفاده می‌شود و بخش مهمی از پایگاه اقتصادی نیروهای شبه نظامی است. رسانه‌های غربی نیز تاکید می‌کنند که «حمیدتی» بخشی از معادن طلای سودان را کنترل می‌کند. «حمیدتی» در سال 1975 در یک قبیله عرب متولد شد که شتر پرورش می داد. در 16 سالگی مدرسه را رها کرد و به عنوان عرضه کننده شتر به لیبی و مصر مشغول به کار شد. در جریان قیام جدایی طلبان در «دارفور»، «حمیدتی» امنیت کاروان‌ها را در این منطقه را تامین می‌کرد و و از این راه ثروتمند شد. او به زودی شروع به استخدام جنگجویان برای شبه نظامیان “جنجوید” طرفدار دولت کرد. خاستگاه و تبار پست و نداشتن مدرک معتبر از دانشکده مانع از تبدیل شدن شترران سابق به رهبر بلامنازع سودان شد. نمایندگان محافل نخبه با او با حقارت آشکار برخورد می‌کنند« «عمر الطیبه احمد» از سرویس عربی بی بی سی اشاره می‌کند: «افراد تحصیل کرده در سودان معتقدند که «حمتی» فاجعه ای است که [دیکتاتور] بشیر بوجود آورده است.

با این وجود، «رولاند مارشال» کارمند مؤسسه مطالعات سیاسی پاریس (Sciences Po)و متخصص در امور سودان از خاطرنشان می‌کند که «”ژنرال حمدان”، که فرصت‌های بزرگی را دریافت کرده بود، وارد عرصه سیاست می‌شود و از انتقال به دولت غیرنظامی حمایت می‌کند»: « جریان بقدری نیست که ما با یک دموکرات صادق کار داریم، آن پیش از هر چیز کسی که فضای سیاسی خود را هر چه بیشتر محدود شده می‌بیند و می داند که بقای سیاسی و اقتصادی او بمراتب بیشتر با انتقال به حکومت غیرنظامی مرتبط خواهد بود تا حفظ یک حکومت نظامی ناتوان و ناکارآمد». در 25 فوریه 2022، «محمد حمدان» [حمیدتی] از مسکو بازدید و در آنجا با مقامات عالی رتبه روسیه از جمله «نیکلای پاتروشف»، دبیر شورای امنیت روسیه دیدار کرد. خبرگزاری دولتی سودان« SUNA » در آن زمان خاطرنشان کرد که طرفین موافقت کردند که توافقنامه‌های اقتصادی و دیپلماتیک پیشین را “فعال کنند”. ژنرال «حمیدتی» از حامیان دیرینه و سرسخت توسعه همکاری با روسیه است. جامعه رسانه‌ای غرب از هیچ کوشش و ابزاری برای بدنام کردن و بی اعتبار کردن آن دریغ نمی‌کند. این کمپین را، ضمن حمایت مالی از سوی «سوروس»، سازمان غیردولتی بین المللی«گلوبال ویتنس»، که توسط کنگره ایالات متحده آمریکا برای جایزه صلح نوبل در سال 2003 برای فعالیت آن در زمینه مطالعه ارتباط بین درگیری‌ها و الماس در کشورهای آفریقایی نامزد شده بود، رهبری می‌کند. بخش بزرگی از منابع مالی و تامین بودجه «گلوبال ویتنس» از کمک‌های بلاعوضی می آید که توسط بنیاد ممنوع در روسیه بنام «جامعه باز» “جورج سوروس” و همچنین توسط دولت‌های نروژ و بریتانیا تامین می‌شود. این ساختار خالی از کمک نیست، مسلم است سازمان سیا بر تمامی روابط مالی “داقلو”، به ویژه در تجارت طلا پیگیری و نظارت می‌کند. بلاعوض خواران غربی با درآمد بالا دوست ندارند که گروه صنعتی ” Al Gunade”، که متعلق به خانواده شترران سابق و یکی از بزرگترین شرکت‌های استخراج طلا در سودان است، روابط تجاری خود را با کشورهایی مانند چین، مالزی و روسیه حفظ کند. اشاره می‌کنیم که «گلوبال ویتنس» اگرچه چیز مجرمانه‌ای در آنها پیدا نکرد، ضمن پیگیری دقیق از همه تراکنش‌های مالی شرکت استخراج طلا از نیروهای واکنش سریع پشتیبانی می‌کند،. «حمیدتی» و همکارانش در نیروهای واکنش سریع- طلا و در این صورت بعید نیست ژنرال «البرخان» منابع مالی را از تجارت مواد مخدر بدست بیاورند. در سال‌های اخیر، سودان به بزرگترین مرکز آفریقا برای تولید خطرناک‌ترین ماده مخدر – “کاپتاگون” (Captagon) که به آن “داروی جهاد” می‌گویند، تبدیل شده بود. این موضوع در نشست عادی سازمان همکاری روسای پلیس آفریقای شرقی اعلام شد.

ژنرال «حمیدتی» تلاش زیادی برای مبارزه با تجارت مواد مخدر انجام می‌دهد. ژنرال «البرهان» در مورد این موضوع سکوت می‌کند. «برهان» که به عادی سازی روابط سودان – اسرائیل کمک کرده بود، نه تنها با اسرائیل، بلکه با ایالات متحده آمریکا نیز روابط مبتنی بر اعتماد تشکیل شد. در اوایل سال 2021، ژنرال «اندرو یانگ»، معاون فرمانده نیروهای ایالات متحده آمریکا در آفریقا (AFRICOM)، “آغاز نوینی ” رابطه با خارطوم را اعلام کرد و با کمک پنتاگون قول داد که نیروهای مسلح سودان را بر پایه حرفه ای جدید بازسازی کند. «سامانتا پاور»، رئیس آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا ، به پتانسیل اقتصادی بالای سودان برای توسعه رابطه همکاری و مشارکت با آمریکا اشاره کرد. «نیو عرب» با استناد به یک مقام بلندپایه اسرائیلی می‌نویسد که با انتخاب بین «حمیدتی» و «البرهان»، ایالات متحده آمریکا و اسرائیل روی دومی شرط بندی می‌کنند. دوم فوریه 2023، «الی کوهن» وزیر امور خارجه در سفری تاریخی به خارطوم، پایتخت سودان، با ژنرال «عبدالفتاح البرهان»، رئیس شورای حاکمیت انتقالی سودان دیدار کرد. وزارت امور خارجه اسراییل در سایت رسمی خود اعلام کرد که در جریان این سفر که با آمریکا هماهنگ شده بود، طرفین متن توافقنامه صلح آتی را نهایی کردند. 12 فوریه 2023، مشخص شد که مسکو و خارطوم بر سر ایجاد یک پایگاه نظامی روسیه در بندر سودان در دریای سرخ به توافق رسیده بودند. این توافقنامه، استقرار پایگاهی در بندر سودان را پیش‌بینی می‌کند که 300 ملوان روسی و حداکثر چهار رزمناو در آن مستقر خواهند شد. پیشتر در سپتامبر 2022 «جان گادفری» سفیر ایالات متحده آمریکا در سودان در مصاحبه با روزنامه سودانی «الطیار» درباره پیامدهای آن در صورتی که خارطوم به روسیه اجازه دهد پایگاه نظامی در سواحل دریای سرخ ایجاد کند، هشدار داده بود. وی اعلام کرد که چنین تصمیمی نه تنها سودان را از جامعه بین المللی منزوی می‌کند، بلکه به منافع آن نیز آسیب می‌رساند. بهترین راه برای تضعیف قدرت اقتصادی و نظامی ژنرال «حمیدتی» دوست روسیه، تخریب لجستیک شرکت‌های اوست. «اکنون در سودان، اقدامات نظامی پیرامون فرودگاه‌هایی که از طریق آنها تسلیحات و طلا صادر می‌شود، در حال گسترش است. «حمیدتی» می‌فهمد که برای چه می‌جنگد. او و شرکای روسی‌اش در محاصره خواهند بود. خاورشناس روسی «ایگور دیمیتریف» می‌نویسد: از این گذشته ، در جمهوری آفریقای مرکزی، هواپیماها از طریق سودان پرواز می‌کنند. کنترل بنادر دریای سرخ از نظر لجستیکی نیز مهم است. تصادفی نیست که اتحادیه اروپا در 26 فوریه، اندکی پس از توافق سودان و روسیه بر سر ایجاد پایگاه نظامی، تحریم‌هایی را علیه ارتش خصوصی «واگنر» اعمال کرد. جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی گفت: «فعالیت‌های گروه «واگنر» برای مردم کشورهایی که در آن فعالیت می‌کنند و اتحادیه اروپا تهدیدی است. آنها صلح و امنیت بین‌المللی را تهدید می‌کنند زیرا خارج از موازین و هنجارهای قانونی عمل می‌کنند». درگیری نظامی کنونی وضعیت سودان را بی‌ثبات می‌کند و برنامه‌های روسیه برای ایجاد پایگاه نظامی در سواحل دریای سرخ را برای مدت نامحدودی به حالت تعلیق درمی‌آورد. می‌توان تصور کرد که اگر «البرهان» پیروز شود از روسیه خواسته ‌شود که بیرون برود.

https://www.fondsk.ru/news/2023/04/20/komu-vygoden-voennyj-konflikt-v-sudane-59066.html