فنآوریهای پایدار در کوبا موجب حفاظت از خاک میشود

ایوت گونزالس (هاوانا)
اینترپرس سرویس
سه شنبه، ۲۰ اوت ۲۰۱۳
ترجمه: مینو

 در زمینهای فینکا دو اسمیلاس، مزرعهای درحومه هاوانا،  به دشواری میتوان زمین را شیار داد زیرا سرپرستان آن، اسمیلدا سانچز و رائول آگیلار، از هر سانتیمتر این خاک با مالچ* محافظت

سانچز یکی از ۱۲۰۰ کشاورزی که از یک پروژه آزمایشی بهمنظور بهبود خاک و حفاظت از خاک، آب ، جنگل برای تطبیق با تغییرات اقلیمی بهرهمند شده اند، میگوید: این کار محصول ما را بهشدت افزایش داده است. او میافزاید: زمین رطوبت را نگهمیدارد ، مسألهای که در منطقهٔ ما، که دچارخشکسالی است، بسیار ضروری بهنظر می رسد.

این پروژه، که از سال ۲۰۱۰ بهوسیلهٔ مؤسسهٔ  دولتی خاک هماهنگ شده است، شامل کاشت مناطق جنگلی در حاشیهٔ مزارع، استراتژیهای مکانیزهٔ مناسب، جستوجوی منابع جدید آب، کشاورزی بدون شخم، موانع زنده، مالچ، و بیوپروداکت است. آگیلار، جوشکار سابق که هشت سال است روی این زمین سی هکتاری، زمینی متعلق به واحد عمومی تعاونی تولید ۲۶ دی جولیو ـــ یک تعاونی دولتی، کار میکند میگوید: از آنجا که ما کار بهتری بلد نبودیم، قبلاً بدون در نظر گرفتن جهت شیب زمین گیاه میکاشتیم، بههمین دلیل باران تمام مواد مغذی خاک را میشست و میبرد.

این مزرعه بخشی از پولیگونو ناسیونال است که شامل تعاونی تولید ۲۶ دو جولیو و مزرعهٔ دولتی مانیومنتال است و در شهرداری گوانا باکوا در هاوانا قرار دارد. ۴۰۰ کشاورز در آن مشغول بهکارند. این اولین مزرعه از ۳۵ مزرعهای است که در سراسر کشور در طرح آزمایشی برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد اجرا میشوند.

دگوبرتا رودریگز، مدیرکل مؤسسهٔ خاک به اینترپرس سرویس میگوید: در سراسر این مزارع اصول مدیریت پایدار زمین در عمل اجرا میشود.

وی میافزاید: اکنون برای حل مشکل هر نوع خاک، آب و جنگل در کشور شقوق مختلفی را بهکار میبریم. همچنین از شکلهای متفاوت تولید استفاده میکنیم، از جمله تعاونیها، مزارع دولتی، و مزارعی که توسط افرادی اداره میشوند که زمینهای بایر دولتی میانشان توزیع شده است.

همهٔ واحدهای کشاورزی از آموزش، کمک فنی، و منابعی بهرهمند میشوند که در حل مشکلهایی که با آن مواجهند به آنها کمک میکند.

بنا به گفتهٔ رودریگز، مجمعالجزایر زمینهای حاصلخیز پربرکت نبود. تنها ۲۸ در صد خاک کوبا برای کشاورزی بسیار مناسب است. ۵۰ درصد بقیه از نظر حاصلخیزی در گروه چهارم، یعنی یکی از پایینترین درجات قرار دارند.

 طبق نظر دفتر ملی آمار و اطلاعات عوامل اصلی محدودکننده عبارتند از شوری خاک، فرسایش، زهکشی ضعیف، باروری پایین، تراکم طبیعی، اسیدیته، مقدار بسیار کم مواد آلی،قدرت پایین نگهداری رطوبت ، و بیابان زایی.

افزون بر این، قرنها کارکشاورزی خاک کشاورزی کوبا را تحت تأثیر قرار داده است. این کشور تا اوایل قرن بیست و یکم وابسته به کشت تکمحصولی نیشکر بود. در حقیقت،جنبش  کشاورزی زیست محیطی، وحفاظت از محیط زیست در کوبا، کمی بیش از بیست سال قدمت دارد.

رودریگز اظهار میدارد: بارانهای شدید و خشکسالیهای طولانی موجب فرسایش خاک کوبا میشوند. هر دو این عوامل با افزایش تغییرات اقلیمی شدت بیشتری مییابند. بهطور نمونه یک توفان شدید در مدت ۲۴ ساعت بهاندازهٔ نیمی از بارش سالانه تأثیر دارد.

فنآوریهای مؤسسهٔ خاک بهمنظور پیشگیری از فرسایش زمین به دلیل جریان آب چالهها، در مقابل بارش مناطقی مانند حوضهٔ رودخانهٔ کاتو، که از استانهای شرقی گرانما و سانتیاگو دو کوبا میگذرند تأثیری ندارند.

کل سواحل و دشتهای جنوبی کوبا را سیل و شوری خاک ناشی از سیل تهدید میکند.

رودریگز میافزاید: چنانچه تأثیرات گرمایش زمین کاهش پیدا نکند، طبق آمار مؤسسهٔ خاک، تا سال ۲۰۵۰ متوسط شوری خاک این منطقه که اکنون پنج است به میزان هفت خواهد رسید. در آن صورت، هزینههای هنگفتی که بر روی زمینهای کشاورزی انجام  میشود بیاثر خواهد بود، و باید در زمینهای زیادی محصولاتی کاشت که در برابر شرایط جدید مقاوم باشند. وی تاکید کرد که از اینرو اهمیت ارتقای مدیریت جامع تمام منابع طبیعی متضمن توجه به کشاورزی است.

بنا به گفتهٔ ریموندو سوارز، مهندسی که با پولیگونو ناسیونال کار میکند، «مسألهٔ اصلی عدم آگاهی کشاورزان از فنون بهبود و حفظ خاک، آب و جنگلها است.» وی به اینترپرس سرویس میگوید:ترویج روشهای جدید در میان کشاورزان غیرسنتی آسانتر بود.   

وی اظهار داشت: نتایج بهدست آمده موجب تغییر فکر شده است. آشکارترین سود حاصله، کاهش هزینهها و افزایش محصول و درآمد بوده است.

سابق بر این، در فینکا دو اسمیلاس میزان محصول موز سبز، سیبزمینی شیرین و پاپایا بهترتیب ۱/۷، ۶ و ۸/۵تن در هکتار بود. امروز، سانچز و آگیلار در هر هکتار ۲/۱ تن موز سبز، ۸/۲ تن سیبزمینی شیرین و ۱۸/۴ تن پاپایا تولید میکنند.

لئوناردو کاردوسو اکنون ۱۷ سال است که  سرپرست زمین کشاورزی لاس استرلاس، قطعه زمین متعلق به مزرعهٔ دولتی است. محصول میوهٔ او شامل انبه، گوایا، لوکوات و آووکادو، و درختان الوار متکی به باران تنها منبع تامین آب مورد نیاز او هستند.

دو اولویت این مزرعه، که در شیب بالایی قرار دارد، عبارتند از پیشگیری از شسته شدن خاک و حداکثر استفاده از آب باران. برای نیل به این هدف، دو کشاورزی که او سرپرستیشان را بهعهده دارد، بهخاطر جلوگیری از فرسایش خاک،به اقداماتی همچون ایجاد موانعی که از گیاه یا سنگ درست میشوند، یا استفاده از مواد ارگانیک و هوموس کرمهای خاکی متوسل میشوند.

ــــــــــــــــــــــ
* مالچ: کاه و برگ و غیره که برای حفظ گیاه به دور آن میریزند.