در بزرگداشت نلسون ماندلا چه حقایق تاریخیای پنهان میشود؟
انسان با آگاهی از تاریخ جنبش ملی و جهانی برضد رژیم جدایی نژادی در آفریقای جنوبی، در شگفت میماند از اینکه این روزها حتی نژادپرستان شرمگین، راستگرایان، محافظهکاران و ناقضین خشن حقوق بشر و رسانههاشان اینقدر طرفدار نلسون ماندلا شده و در بزرگداشتش از یکدیگر پیشی میگیرند؛ در حالی که احزاب و رژیمهایشان تا آخرین لحظات از رژیم نژادپرست و جدایی نژادی حمایت میکردند و نلسون ماندلا و کنگرهی ملی آفریقا را تروریست و کمونیست مینامیدند. مارگارت تاچر نخست وزیر وقت انگلستان و ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا، این پیشبرندگان خشن نئولیبرالیسم و دشمنان اتحادیههای کارگری، از سرسختترین مدافعان آن رژیم بودند. آنها با توسل به حربهی مبارزه با کمونیسم، رهبران جنبش ضد جدایی نژادی را به عوامل پنهان اتحاد شوروی و کمونیسم جهانی متهم میکردند تا مواضع سرسختانه خود را توجیه کنند. البته جبههی کشورهای سرمایهداری آن زمان هم در این زمینه دنبالهروی آنها بودند. اسرائیل ـــ که اکنون سردمدار تبعیض نژادی و مذهبی برعلیه فلسطینیها، ساکنین سرزمینهای اشغالی و حتی یهودیان سیاهپوست است ـــ خود مهمترین متحد و یاریدهندهی آن رژیم بود. تبعیض نژادی با اشکالی دیگر، هنوز در بسیاری از کشورهایی که مقاماتشان در مراسم یادبود ماندلا شرکت کردند، از جمله در ایران (برعلیه عربها، افغانها و سایرین) کمابیش جریان دارد.
گرچه این رویکرد را میتوان مثبت و بازتاب عظمت پیروزی مردم جهان بر دیو پلید نژادپرستی ارزیابی کرد، ولی در محتوای خود، تبلیغات و گزارشات رسانهها و تلاش این مقامات برای کسب وجاهت ملی و بینالمللی، اهداف مهم دیگری را نیز دنبال میکند. آنها با یک تیر دو نشان میزنند:
یکی آن که نقش خود را در شکلگیری، تقویت و حفظ آن رژیم پنهان میکنند. در واقع آنها بر کنار گذاردن سیاستی که دیگر سودآور نبود و در دنیای امروز هم خریداری ندارد، بهمنظور گسترش سرمایهداری و کسب سود بیشتر در عرصههای بکری نظیر کشورهای آفریقایی تأکید میکنند.
دوم آن که واقعیت چندین دهه مبارزهی آشتیناپذیر با این رژیم ضدانسانی را بازگو نکنند و تنها صحنهی آخر یا انتقال مسالمتآمیز قدرت را بزرگنمایی کنند. هدف اینست که درسهای این مبارزات سازشناپذیر و وسیع تودههای مردم در آفریقای جنوبی و سراسر جهان، برعلیه خود آنان در عرصههای مطرح امروز بهکار برده نشود.
این بخش دوم البته شامل حاکمان دیکتاتور، جنایتکار، فاسد و مرتجع کشورمان نیز میشود که زندانها، شکنجهها و جنایتهایشان برعلیه مخالفین سیاسی نهتنها روی رژیم سلطنتی بلکه روی رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی و اسرائیل را هم سفید کرده است.
در اینجا کوشش میشود تا آنچه که به مردم جهان گفته نمیشود یا پنهان و وارونه جلوه داده میشود بهطور مختصر ذکر گردد. شاید این انگیزهای شود برای محققین، نویسندگان، مترجمان و هنرمندان کشورمان تا به این موضوعات و حقایق تاریخی بپردازند:
• سازش ناپذیری جنبش ضد جدایی نژادی و رد هرگونه اصلاحات برای حفظ رژیم یا حمایت از آن ـــ رهبران کنگرهی ملی آفریقا در بیش از سه دهه مبارزات خود رژیمی را که اساساً ضدانسانی و غیراخلاقی بود قابل اصلاح نمیدانستند و به هیچ سازشی با آن تن ندادند. این پایداری همهی مردم کشور و همهی جهان را با آنها همراه کرد و سرانجام رژیم را به تسلیم واداشت. تنها پس از این پیروزی بود که مذاکرات برای انتقال مسالمتآمیز قدرت طی یک دورهی پنج ساله همراه با تشکیل کمیسیون حقیقتیاب و آشتی ملی انجام شد.
• اتحاد پیگیر در مبارزه ـــ کنگرهی ملی آفریقا با شرکت تنگانگ کمونیستها و دیگر نیروهای سیاسی تشکیل شد ـــ حزب کمونیست آفریقای جنوبی (SACP) گردان سازمانده، رزمنده، قاطع و بخش جداییناپذیر کنگرهی ملی آفریقا و جبههی متحد دمکراتیکی (UDF) بود که سرانجام پیروزی را نصیب مردم کردند.
• استفادهی موازی از همهی اشکال مبارزه ـــ کنگرهی ملی آفریقا در چهار جبههی اصلی به مبارزه پرداخت: ١. مبارزات گستردهی تودهای همراه با نافرمانی مدنی؛ ٢. فعالیت زیرزمینی برای اجتناب از ضربههای پلیس؛ ٣. مبارزهی مسلحانه؛ و ۴. ایجاد جنبش جهانی برای طرد و تحریم رژیم نژادپرست از جامعهی بینالمللی.(۱)
• روی آوری به مبارزهی مسلحانه با حمایت نلسون ماندلا ـــ کنگرهی ملی آفریقا، زمانی که رژیم نژادپرست به سرکوب و کشتار وحشیانهی تظاهرات مسالمتآمیز سیاهپوستان روی آورد، بهخصوص پس از قتل عام شارپ ویل، رویکرد شروع مبارزه مسلحانه با رژیم را انتخاب کرد. نلسون ماندلا از حامیان اصلی این سیاست بود. پس از آن رژیم به جلسهی رهبران کنگرهی ملی آفریقا یورش برد و اکثر آنان از جمله نلسون ماندلا را دستگیر کرد. تنها اولیور تامبو (Oliver Tambo) توانست از چنگ آنان بگریزد. او بهعنوان سفیر کنگرهی ملی آفریقا به رهبر جنبش جهانی ضدرژیم تبدیل شد که نقش مهمی در پیروزی ایفا کرد. در تمام دوران زندان، نلسون ماندلا حاضر نشد مبارزهی مسلحانه برعلیه رژیم را رد کند علیرغم آنکه رژیم در دورهای حاضر بود در مقابل، وی را آزاد کند. رهبر شاخهی نظامی ایجاد شده توسط کنگرهی ملی آفریقا، کریس هانی، عضو حزب کمونیست بود که بعد از پیروزی محبوبترین رهبر کنگرهی ملی آفریقا بود و به رهبری حزب کمونیست هم انتخاب شد.(۲)
• سرمایهداری جهانی حامی سرسخت و عمدهی رژیم جدایی نژادی ـــ حمایت همهجانبهی کشورهای سرمایهداری بخصوص آمریکا، انگلستان و اسرائیل از رژیم نژادپرست و سرکوب جنبشهای مدنی برعلیه رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی. آنها تنها زمانی متوجه شدند که دیگر نمیتوانند از آن رژیم حمایت کنند که جنبش ضد نژادپرستی برای تحریم و انزوای رژیم، همکاران و حامیانش آنچنان اوجی گرفت که فعالیت در آفریقای جنوبی برای هیچ کمپانی بینالمللی سودآور نبود. این کمپانیها بهناچار از آنجا خارج شدند. آنها در چارچوب جنگ سرد به همهی مبارزان برچسب کمونیست میزدند تا اعمال جنایتکارانه، منفعتطلبانه و غیرانسانی خود را در چارچوب مبارزه با کمونیسم جهانی توجیه کنند.
• نقش کلیدی حزب کمونیست و رهبر آن جو اسلوو در موفقیت مذاکرات برای انتقال مسالمتآمیز قدرت و در تشکیل حکومت جدید.(۳)
• کمونیستهای جهان حامی اصلی جنبش ـــ حمایت بیدریغ، فعال و پیگیر اتحاد شوروی و سایر کشورهای سوسیالیستی، مجموعهی احزاب کمونیست و فعالین چپ در سراسر جهان و شرکت آنها در جنبش بینالمللی برای انزوا، تحریم و بایکوت رژیم نژادپرست و قطع کامل روابط با آن.
زیرنویسها
۱. این بخش از جنبش جهانی ضد نژاد پرستی برای انزوا، تحریم و بایکوت رژیم به بهترین وجهی در فیلم مستند «از ژوهانسبورگ چه خبر؟» (Have You Heard From Johannesburg ) به زبان انگلیسی به نمایش در می آید. این فیلم مستند در هفت قسمت تهیه شده و جوایز متعددی را از آن خود کرده است. این تصویری است کامل از نقش طیف متنوعی از فعالین سیاسی و مدنی، توده های مردم و ابتکارات متنوع آنان برای به زانو درآوردن رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی. رهبران کنگره ی ملی افریقا که طیفی از مبارازان را در خود داشت با رد هرگونه روش اصلاح طلبانه در برخورد با رژیمی که بنیادش غیر انسانی بود، نقشی اساسی در تشویق و برانگینختن مردم جهان برعلیه رژیم ایفا کردند. پیش پرده ی این فیلم را در اینجا ببینید:
https://www.youtube.com/watch?v=IU48nQUEYtI
«مسیر مقاومت» (Road To Resistance 1948-1964): بخش اول به مدت ٦٥ دقیقه به گسترده تر شدن قوانین جداسازی نژادی درست پس از تصویب منشور حقوق بشر در سازمان ملل و شروع مقاومت مسالمت جویانه مردم افریقای جنوبی؛ تشکیل کنگره ملی افریقا با شرکت کمونیست ها؛ داستان کشتار شارپ ویل و پیوستن نلسون ماندلا و کنگره ی ملی افریقا به مبارزه مسلحانه؛ گسترده شدن کشتار و سرکوب و تبعید؛ دستگیری رهبران کنگره ملی افریقا و نلسون ماندلا؛ و گسترده تر شدن مبارزات توده ای بر علیه رژیم جدایی نژادی در سراسر جهان می پردازد. پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
«کاری بزرگ» (Hell Of A Job 1960-1969): بخش دوم به مدت ٥٨ دقیقه به سه دهه کمپین جهانی اولیور تامبو معاون رئیس کنگره ی ملی افریقا پس از گریختن از دستگیری، در نقش سفیر جنبش برای برانگیختن جامعه ی جهانی به همراهی با مبارزات مردم افریقای جنوبی، گسترش جنبش ضد جدایی نژادی و انزوای رژیم نژاد پرست آفریقای جنوبی می پردازد. وقتی وی توسط خبرنگاری به کمونیست بودن متهم می شود و به وی می گوید اگر مسکو به شما سلاح ندهد شما نمی توانید با رژیم بجنگید، وی در پاسخ می گوید: «دقیقا!». پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
«نسل جوان» (The New Generation 1969-1977 ): بخش سوم به مدت ٥٩ دقیقه به مبارزات جوانان در داخل و خارج از کشور در دورانی که آن ها در سراسر دنیا جنبشی انقلابی به راه انداخته بودند می پردازد. اولیور تامبو و مبارزات جوانان آفریقای جنوبی آتش مبارزات برضد رژیم جدایی نژادی را در میان آنان برافروختند. داستان قتل استیو بیکو (Steve Biko) یکی از رهبران مبارزه ی مسالمت آمیز در زندان و خیزش جوانان و نوجوانان در سووتو باز گفته می شود. پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
«بازی صادقانه» (1958-1981 Fair Play): بخش چهارم به مدت 96 دقیقه به حذف و بایکوت کامل رژیم نژاد پرست آفریقای جنوبی از مجامع ورزشی جهانی توسط جنبش جهانی ضد نژاد پرستی می پردازد. ساده ترین زمینه ای که انزوای رژیم در کشورهای جهان می توانست از آن جا شروع شود تبدیل به اولین سنگری شد که جامعه ی جهانی آن را فتح کرد. تیم راگبی افریقای جنوبی حرف اول را در دنیا می زد ولی هیچ سیاهپوستی در آن جا نداشت. راگبی برای سفید پوستان مانند مذهب بود و این تحریم ضربه بزرگی به آنان وارد کرد و متوجه شدند که با مبارزه ای جدی مواجهند. پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
«از سِلما تا سووتو» ( From Selma to Soweto 1977-1986): بخش پنجم به مدت ٨٩ دقیقه مبارزات مدنی مردم آمریکا، بخصوص سیاهپوستان، برای وادار کردن بزرگترین حامی رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی به قطع مناسبات اقتصادی و تحریم آن را روایت می کند. این مبارزات منجر به لغو وتوی ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا برای جلوگیری از قانون مصوب کنگره شد. پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
«مهم ترین پیروزی» (The Bottom Line 1965-1988): بخش ششم به مدت ٨٦ دقیقه گسترش تحریم های اقتصادی و فشار به کمپانی های بین المللی برای خروج و قطع کلیه ی روابط اقتصادی با افریقای جنوبی در پی موفقیت مبارزات جنبش مدنی آمریکا؛ و فشار جنبش های مردمی در سراسر جهان برای تحریم و بایکوت که منجر به غیر سودبخش شدن رابطه با رژیم نژادپرست شد و آن هارا وادار کرد تا همگی افریقای جنوبی را ترک کنند نشان می دهد. این مبارزه همراه با مبارزه در جبهه های دیگر سنگ قبری بود بر تابوت رژیم نژاد پرست آفریقای جنوبی. پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
«سرانجام، آزادی» (Free At Last 1979 – 1990): بخش هفتم به مدت ٧٨ دقیقه به اتحاد سه نسل از مبارزان ضد نژادپرستی و تشکیل جبهه متحد دمکراتیک در سال های هشتاد میلادی توسط سه نسل از مبارزان و مبارزه ی وسیع توده ای در سراسر جهان برای محاصره ی رژیم نژادپرست و آزادی نلسون ماندلا می پردازد. پیش پرده این قسمت را در اینجا ببینید:
۲. کریس هانی (1993-1942 Chris Hani) رهبر (١٩٩٣-١٩٩١) حزب کمونیست آفریقای جنوبی (SACP) و رئیس ستاد شاخه ی نظامی (MK) کنگره ی ملی آفریقا (ANC) در سال های مقاومت تا سال ١٩٩١. وی در اولین اجلاس کنگره ی ملی افریقا (١٩٩١) با بالاترین رای به عضویت رهبری آن انتخاب شد در حالیکه همانجا برای اولین بار فاش شد که وی در سی سال گذشته عضو حزب کمونیست هم بوده است. در همین سال در کنگره ی حزب کمونیست به رهبری حزب انتخاب شد و به ناچار از فرماندهی شاخه ی نظامی کنگره ی ملی افریقا با موافقت نلسون ماندلا استعفا داد. نژاد پرستان و حامیان سرسختشان در خارج نتوانستند نقش کریس هانی، یک انقلابی حرفه ای، را در دولت آینده تحمل کنند. دو نفر از خارج از کشور آمدند و وی را جلوی در خانه اش ترور کردند (١٠ آوریل ١٩٩٣)- درست هفده روز مانده به مذاکرات برای تعیین تاریخ انتخابات آزاد سراسری برای تشکیل دولت جایگزین. هنوز پس از بیست سال و محکومیت دو تروریست مشخص نشده که چه کسانی در پس پرده، دستور قتل وی را صادر کردند.
در فیلم مستند هفت دقیقه ای «زندگی و روزگار کریس هانی» (Life and Times of Chris Hani) زندگی کریس هانی، بالاترین تعداد آرا به وی برای انتخابش به رهبری کنگره ی ملی آفریقا و انتخابش به رهبری در کنگره حزب کمونیست پس از بازگشت از تبعید به نمایش در می آید. ترور کریس هانی به شورش سراسری سیاهپوستان منجر می شود و کشور مجددا با خطر جنگ وحشیانه سیاهپوستان و سفید پوستان و نژادپرستان مواجه می شود. سخنان نلسون ماندلا در همان روز ترور به نجات کشور از جنگ وحشیانه ی داخلی کمک می کند.
https://www.youtube.com/watch?v=X0IGS2ZD_5A
در فیلم مستند ٢٨ دقیقه ای «رهبران- کریس هانی» (Leaders-Chris Hani) به زبان انگلیسی، آخرین مصاحبه با کریس هانی محبوب ترین رهبر کنگره ملی آفریقا و دبیر کل حزب کمونیست که در آن داستان مبارزات مخفی در شاخه ی نظامی کنگره ی ملی آفریقای جنوبی را بازگو می کند. فیلم با گزارش ترور کریس هانی آغاز می گردد.
https://www.youtube.com/watch?v=NGKhN2BL1-U
۳. دبیرکل حزب کمونیست آفریقای جنوبی (SACP) جو اسلوو (1995-1926 Joe Slovo) پس از بازگشت از تبعید (١٩٩١). جو اسلوو عضو کلیدی هیئت کنگره ی ملی افریقا (ANC) در مذاکرات برای انتقال مسالمت آمیز قدرت بود. نلسون ماندلا وی را در ترکیب هیئت مذاکره کننده آورد در حالیکه مقامات رژیم نژاد پرست به شدت با حضور وی مخالف بودند. بر اساس تبلیغات رژیم و کشورهای سرمایه داری، این مقامات وی را مانند هیولای بی شاخ و دمی تصور می کردند که حتی در خواب هم نباید باوی مواجه شد. جو اسلوو و حزب کمونیست نقش مهمی در مقاومت مسلحانه و سازماندهی مخفیانه مقاومت مردمی در کنگره ی ملی افریقا ایفا کرد. رژیم نژاد پرست همسرش (۱۹۸۲-Ruth First ۱۹۲۶) را در سال ١٩٨٢ با ارسال یک بسته پستی ترور کرد در حالیکه خود وی از ١٩٦٣ تا ١٩٩١ را در تبعید بسربرد.
در فیلم مستند «مرگ جدایی نژادی، آخرین سنگر سفید پوستان» (The Death Of Apartheid – The Whites Last Stand) به زبان انگلیسی، که در اینترنت قابل دسترسی است، جریان مذاکرات کنگره ملی افریقا با رژیم نژاد پرست آفریقای جنوبی برای انتقال قدرت نمایش داده می شود. بخصوص آخرین جنایات و مقاومت های نژاد پرستان، سران قبایل سیاه پوست دست نشانده ی آنان، حزب فاشیستی جبهه مردم آفریکانا (AWP)
و دیگران برای حفظ قدرت پس از پیروزی کنگره ی ملی افریقا به تصویر کشیده می شود. همچنین نقش جو اسلوو در این مذاکرات توضیح داده می شود.
https://www.youtube.com/watch?v=2DBGVHZc30k
در فیلم ٩٢دقیقه ای مستند دیگری به زبان انگلیسی، «معجزه ی خیزش آفریقای جنوبی»، داستان جنایات پنهانی رژیم نژادپرست در برابر کمیسیون حقیقت یاب بازگویی و به تصویر کشیده می شود. فیلم جریان ترور «روث فرست» (1982-1926 Ruth First) عضو حزب کمونیست آفریقای جنوبی و همسر «جو اسلوو» نشان داده می شود.