برجِ بازل

منبع: یونگه ولت (دنیای جوان)، ۱۶ نوامبر ۲۰۱۴ ـــ
به قلم Werner Rügemer

 بانکهای آمریکایی، از تأمین هزینهٔ جنگافروزی هیتلر تا تنظیم نظام مالی بینالمللی

 

«برجِ بازل» نام کتابی است به قلم Adam Lebors که در سال ۲۰۱۳ در نیویورک منتشر شده است. ترجمهٔ این کتاب به زبان آلمانی در سال ۲۰۱۴ توسط انتشارات Rotpunkt در اختیار علاقهمندان قرار گرفته است.

این کتاب به بررسی پیشینه و چگونگی عملکرد «بانک تسویه حسابهای بینالمللی»، (Bank For International Settlements) می پردازد. بانکی که عموم مردم آگاهی چندانی در مورد آن ندارند.

یک برج ۱۸ طبقه در جوار ایستگاه مرکزی راهآهن شهر بازل ِ سوئیس، تابع قوانین حقوقی این کشور و قوانین بینالمللی نمیباشد. این بانک و قریب به ۶۰۰ نفر از کارکنانش نیازی به پرداخت مالیات ندارند. از تعقیب قضایی نیزمصون میباشند. ازطریق مبادلات پستی دیپلماتیک با ۶۰ بانک مرکزی در سراسر جهان ارتباط دارند. چنانچه مقامات اداری سوئیس قصد اعمال نظارتی داشته باشند میباید با اطلاع قبلی و در نهایت احترام اقدام کنند (البته این ادارات هرگز چنین قصدی نداشتهاند).

بانک تسويه حسابهای بينالمللی (BIS) بهعنوان نخستین نهاد بينالمللی مالی در سال ۱۹۳۰ در شهر بازل سوئيس توسط بانکهای سرمایهگذاری آمريکایی از قبیل JP Morgan، بانکهای خصوصی ژاپنی و بانکهای مرکزی کشورهای انگليس، آلمان، فرانسه و بلژيک  بنیان گذارده شد.

بانک تسويه حسابهای بينالمللی، بانک مرکزی برای بانکهای مرکزی جهان نیز نامیده میشود.

معاهدهٔ ورسای پس از پایان جنگ جهانی اول، آلمان را به پرداخت غرامتهای سنگینی محکوم کرد. بانک تسویه حسابهای بینالمللی با ادعای واگذاری وام به آلمان بهدلیل شرایط وخیم اقتصادی حاکم در این کشور تأسیس شد و این فرصت  را برای وال استریت فراهم آورد تا از کانال اجرای طرح «داوز» و متعاقب آن طرح «یانگ»، وامهای سودآوری را به صنایع آلمان اعطا کند.

وامدهندگان مدعی بودند که صنایع آلمان میبایستی از طریق اعطای وام بازسازی شود. بنابراین جهت بازپرداخت اقساط و غرامتهای جنگی، میباید چندین دهه به آلمان فرصت داد.

اما هدف اصلی چه بود؟ طرح «داوز» و طرح «یانگ» توسط بانکداران پیشنهاد شدند. هدف این بود که سرمایهگذاران آمریکایی و صاحبان صنایع همانند فورد، جنرال موتورز، آی بی ام، آی تی تی و … از شرایط ایجاد شده منتفع شوند.

همکاری شرکت صنایع شیمیایی متعلق به آلمان، به نام«ای جی فاربن» با استاندارد اویل به شکلگیری انحصارات بینالمللی منجر شد. شرکت شیمیایی آمریکایی بهنام Alkasso همکاری خود را با Solvay بلژیکی و ICI انگلیسی توسعه داد.

پست ریاست بانک تسویه حسابهای بینالمللی بهطور عمده در انحصار بانکداران وال استریت  بود. بهویژه در فاصله سالهای ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۷، Thomas McKittrick ریاست این بانک را بر عهده داشت (وکیل و بانکدار آمریکایی که روابط تنگاتنگی با نازیها داشت).

بانک مورد بحث خود را بینیاز از کنترل سیاسی میدانست و تنها در برابر قوانین مالی احساس تکلیف میکرد. به یقین این بانک تنها در جهت تأمین منافع سرمایهداران بزرگ عمل میکرد و از اینرو اتحاد جماهیر شوروی در حوزهٔ فعالیت این بانک قرار نمیگرفت.

بانک تسویه حسابهای بینالمللی، به بانک جنگی هیتلر تبدیل شد. ذخایر طلای موجود در بانکهای مرکزی کشورهای تحت اشغال توسط ارتش آلمان به یغما برده میشد و در اختیار این بانک قرار میگرفت. بانک تسویه حسابهای بینالمللی طلای مسروقه را با ارز مبادله میکرد. رژیم نازی از راه مبادله طلای مسروقه با ارز، به ارز مورد نیاز خود برای معامله با کشورهای «بیطرف» و تجهیز ماشین جنگی آلمان دست مییافت.

برای نمونه فولاد و زغال سنگ از سوئد، ماده مقاوم کننده فولاد از پرتغال، گوشت گاو از آرژانتین و بنزین هواپیما از آمریکا خریداری میشد.

از سوی دیگر رژیم نازی اموال یهودیان را غارت میکرد و سرمایه حاصله از سلب مالکیت یهودیان را در بانکهای آمریکایی مانند Chase National Bank (متعلق به برادران راکفلر) و JP Morgen ذخیره میکرد. سود انباشته شده در حسابهای موجود این دو بانک، از طریق بانک تسویه حسابهای بینالمللی به بانک دولتی آلمان حواله میشد.

بدین ترتیب بانکهای خصوصی و دولتی سهامدار در بانک تسویه حسابهای بینالمللی هزینهٔ مالی تدارکات جنگافروزی نازیها را تأمین میکردند و از این راه سود سرشاری نیز بدست میآوردند.

رئیس بانک مرکزی بریتانیا، Montagu Norman نیز همپای بانکداران آمریکایی نقش عمدهای در ساختن ماشین جنگی نازیها بر عهده داشت.

بانکداران دولتهای سرمایه داری ایالات متحدهٔ آمریکا، بریتانیا و فرانسه در همدستی تنگاتنگ با سرمایهداری در آلمان (کشوری که در جنگ دشمن آنان محسوب میشد) این امکان را برای هیتلر فراهم آوردند که جنگ پرهزینهای را براه اندازد. هدف مشترک آنان چه بود؟ سوداندوزی از راه جنگافروزی و نابودی اتحاد جماهیر شوروی.

در حالی که جنگ جهانی دوم به پایان خود نزدیک میشد، در کنفرانس برتون وودز، Bretton-Woods Conference در سال ۱۹۴۴ (در این سال نمایندگان کشورهای آمریکا، انگلستان و ۴۲ کشور دیگر گرد هم آمدند تا دربارهٔ نظام پولی بینالمللی  تصمیمگیری کنند) این پیشنهاد مطرح گردید که بانک تسویه حسابهای بین المللی پس از خاتمه جنگ به کار خود پایان دهد. اما ایالات متحدهٔ آمریکا و بریتانیا با این پیشنهاد مخالفت کردند. این بانک به کار خود ادامه داد وبا الگوبرداری از این بانک، صندوق بینالمللی پول (IMF) و بانک جهانی ترمیم و توسعه (IBRD)(بانک جهانی) تأسیس شد. رئیس بانک تسویه حسابهای بینالمللی، Thomas McKittrick ریاست بانک Chase National در نیویورک را برعهده گرفت و Per Jacobssen سوئدی (در فاصلهٔ سالهای ۱۹۳۱ تا ۱۹۵۶ مشاور اقتصادی رئیس بانک تسویه حسابهای بینالمللی بود) بهعنوان رئیس صندوق بینالمللی پول مشغول بهکار شد.

همدستان رژیم نازی که بابت مدرنیزه کردن سازوکار نقل و انتقالات مالی دوران جنگ بر خود میبالیدند در ادامه کار خود انجام ماموریتهای زیر را بر عهده گرفتند:

ـ اجرای طرح مارشال (یک برنامهریزی بلند مدت کمکهای اقتصادی به کشورهای آسیب دیده از جنگ با هدف ایجاد بازار برای محصولات ساخت آمریکا و جلوگیری از نفوذ کمونیسم در اروپا)
ـ هماهنگی سیستم ارزی اروپا، زمینهسازی برای جایگزینی ارزهای گوناگون با یورو و ایجاد بانک مرکزی اروپا
ـ تعدیل و تنظیم بیمهها و نظام بانکی

بازل همچنان محل دیدار آنهاست. روسای مهمترین بانکهای مرکزی به دور از چشم مردم و مخالفان جهانیسازی در فواصل معین با یکدیگر ملاقات میکنند. آنان از سوی قدرتهای عمده سرمایهداری جهان مأموریت دارند تا در این نشستها موارد محرمانهای مانند «رصد کردن» موقعیتهای مالی ناشناخته را در دستور کار قرار دهند.