ویژگی‌های جنگ فعلی بین حماس و اسرائیل چیست؟
ــ نویسنده: والری ایلین ــ
جنگ با حماس و انتفاضهٔ جدید در ناخوشایندترین لحظه برای دولت بایدن و در پس‌زمینهٔ مذاکرات منظم با اسرائیل آغاز شد. در مبارزه برای دریافت کمک از ایالات متحدهٔ فرتوت و ناتوان، کی‌یف یک رقیب با نفوذ دارد.
در ۷ اکتبر، حماس، که نوار غزه را کنترل می‌کند و توسط ایالات متحده در ردیف سازمان‌های تروریستی طبقه‌بندی شده است، اعلام کرد که عملیات بزرگی به‌نام «طوفان قدس» را علیه اسرائیل آغاز کرده است. فرماندهی این گروه دلیل آن را «انتقام از هتک حرمت اسرائیل به مسجد الاقصی در بیت‌المقدس» عنوان کرده است. رهبری سازمان جهاد اسلامی نیز اعلام کرد که رزمندگان آنها در این عملیات شرکت دارند. اقدامات حماس مورد حمایت طالبان افغانستان نیز قرار گرفت و گفته شد: «اگر کشورهای مسلمان همسایهٔ اسرائیل به ما حق عبور بدهند، اورشلیم را فتح خواهیم کرد.»
محمد دیف، رئیس شاخهٔ نظامی حماس، گردان‌های القسام، اعلام کرد که علیه اسرائیل اعلام جنگ شده و از کشورهای عربی خواسته است تا از فلسطینی‌ها حمایت کنند. رئیس شاخهٔ نظامی حماس همچنین گفت که بیش از ۵۰۰۰ موشک به‌سمت اسرائیل شلیک شده است و از همهٔ فلسطینی‌ها خواست تا سلاح به‌دست بگیرند. وی هدف از این عملیات را ایجاد کشور فلسطین خواند و خطاب به مسلمانان این‌گونه گفت: « زمان آن فرا رسیده است که همهٔ نیروهای عربی و اسلامی متحد شوند تا اشغالگران را از اماکن مقدس و سرزمین ما بیرون کنند. به فلسطین یورش آورید و اجازه ندهید که مرزها و محدودیت‌ها مانع از مشارکت شما در آزادسازی مسجد الاقصی شود.»
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به‌نوبهٔ خود در پیامی ویدیویی گفت که کشورش «در وضعیت جنگی است». خاخام‌ها از اسرائیلی‌ها خواستند که به شبّات پایان دهند، تلفن‌های خود را روشن و خود را مسلح کنند. مقامات اسرائیل همچنین از همهٔ شهروندان این کشور خواستند تا برای «پیروزی در جنگ» متحد شوند و فعالانه به‌عنوان داوطلب در یگان‌های دفاع شخصی ثبت‌نام کنند.
وزیر دفاع یوآو گالانت گفت: «حماس با آغاز جنگ علیه اسرائیل اشتباهی جدی مرتکب شد. سربازان ارتش اسرائیل، نیروهای دفاعی ما، هم‌اکنون در تمام مناطق نفوذی با دشمن می‌جنگند.» در اسرائیل وضعیت فوق العاده اعلام شد. مقامات و وزارت دفاع کشور از اعزام و بسیج گستردهٔ نیروهای ذخیره خبر دادند. اسرائیل دسترسی به زرادخانه‌ها را برای غیرنظامیان باز کرده است تا بتوانند سلاح‌های سبک به‌دست آورند و امنیت خود را تضمین کنند. ارتش اسرائیل نام عملیات علیه تهاجم حماس را «شمشیرهای آهنین» گذاشت.
دولت اسرائیل برای انجام حملات تلافی‌جویانه به داخل نوار غزه (جایی که در ارتباط با آنچه اتفاق می‌افتاد، جشن و شادی مردم و راهپیمایی‌های سرورانگیز برپا بود)، هواپیماهای جنگی فرستاد. در همان زمان، ارتش اسرائیل برای نابودی سنگرهای حماس و حزب‌الله دست به پرتاب بمب‌های ضد بتن و موشک‌های هوا به زمین زد و تلفات سنگینی را در میان مردم غیرنظامی نوار غزه به‌وجود آورد.
به‌گزارش رادیو آزادی، واکنش جامعهٔ جهانی پس از حملهٔ حماس به اسرائیل به‌شرح زیر تقسیم شد: رهبران غربی با اسرائیل اعلام همبستگی کردند، ایران و سوریه از فلسطینی‌ها و حماس حمایت کردند، و تعدادی از پادشاهی‌های عرب در خلیج فارس، رویکرد مساعدی نشان دادند.
قطر گفت که اسرائیل به‌تنهایی مسؤول ادامهٔ تشدید خشونت است و از هر دو طرف خواست تا از تشدید اوضاع «خودداری کنند.» به‌گفتهٔ وزارت خارجهٔ عمان، تشدید تنش‌ها نتیجهٔ اشغال مستمر سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل و حملات مداوم است. وزارت خارجهٔ عربستان نیز اعلام کرد که تنها اسرائیل مسؤول تشدید درگیری است. مذاکره‌کنندگان مصری به اسرائیل اطلاع دادند که در صورت عملیات زمینی در نوار غزه، حزب‌الله لبنان وارد جنگ خواهد شد.
ژنرال رحیم صفوی، مشاور علی خامنه‌ای رهبر ایران، گفت که ایران از عملیات «طوفان الاقصی»، که توسط رادیکال‌های فلسطینی و حماس در اسرائیل آغاز شد، حمایت می‌کند. به‌گفتهٔ وی، ایران «تا زمان آزادی فلسطین» از آن حمایت خواهد کرد. کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران، نیز عملیات امروز را به ملت فلسطین و تمامی گروه‌های مقاومت تبریک گفت.
اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهور اسرائیل، ایران را مسؤول حملهٔ حماس دانست. برخی از مفسران نظر او را تکرار و آنچه که در اسرائیل می‌گذرد را انتقام ایران از قره باغ تعبیر و تفسیر می‌کنند. بر اساس اطلاعات آنها، شبه‌نظامیان آشوری تحت حمایت بنیاد ر. واردانیان (R. Vardanyan)، که از قره باغ به ایران نقل‌مکان کرده و از آنجا به نوار غزه منتقل شده‌اند، در صفوف حماس می‌جنگند. در همین راستا و همزمان، با جنگ «یوم‌کیپور» نیز تشبیه شده و اطلاعاتی منتشر می‌شود که تهران به‌دلیل خطر بالای استفاده ارتش اسرائیل از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی علیه ایران در حال تدارک یک شورای امنیت اضطراری است. شایان ذکر است که آغاز درگیری‌های کنونی در اسرائیل مصادف است با پنجاهمین سالگرد جنگ «یوم‌کیپور»، بدترین درگیری نظامی اسرائیل با کشورهای عربی از زمان جنگ استقلال.
جنگ «یوم‌کیپور» در ۶ اکتبر ۱۹۷۳ نیز با حمله غافلگیرانهٔ ائتلاف عربی به مواضع اسرائیل آغاز شد (مصر به شبه‌جزیرهٔ سینا، که تحت کنترل نیروهای اسرائیلی بود، و سوریه به بلندی‌های جولان حمله کردند). بسیاری از مورخان و روزنامه‌نگاران اسرائیلی خاطرنشان می‌کنند که در آن لحظه اسرائیل به احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای در تاریخ خود نزدیک شد. (این را شرکت‌کنندگان مستقیم در رویدادها نیز بیان کردند. به‌عنوان مثال، معاون وزیر، آرنان آذریاهو، که در جلسات نظامی رهبری اسرائیل شرکت کرده بود، گفت که چشم‌انداز استفاده از سلاح هسته‌ای در آن روزها توسط رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، ژنرال دیوید الازار، مطرح شد).
در مورد نگرش نسبت به آنچه در غرب می‌گذرد، آن‌قدر که در نگاه اول به‌نظر می‌رسد روشن نیست. در حالی که بریتانیا، فرانسه، و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا حمایت خود را از اسرائیل اعلام کردند و ناتو حملات حماس را محکوم کرد، تشدید تنش در خاورمیانه شدت کامل تناقضات بین واشنگتن و اورشلیم را آشکار کرد. اگرچه سفیر ایالات متحده در اسرائیل بلافاصله از تل‌آویو در آغاز درگیری‌ها حمایت کرد، اما همه در واشنگتن این‌قدر قاطع نیستند. به‌عنوان مثال، سنای ایالات متحده اخیراً وعده داده است در صورتی که رئیس‌جمهور بایدن نتواند تشکیل دولت فلسطین و حمایت از حقوق اعراب را تضمین کند، مانع از هرگونه توافقی توسط رئیس‌جمهور خواهد شد.
همان‌طور که کارشناسان خاطرنشان می‌کنند، مناسبات حزب دموکرات نیز مدت‌هاست که نسبت به اسرائیل بسیار سرد بوده است. برای اولین بار، اکثریت دموکرات‌ها ا ز اعراب فلسطینی بیشتر از اسرائیلی‌ها حمایت می‌کنند ـــ ۴۹ درصد در مقابل ۳۸ درصد. شکاف نسلی نیز در حال ظهور است. در میان جوانان آمریکایی، بیش از ۵۶ درصد در حال حاضر نسبت به اسرائیل نگرش منفی دارند. دموکرات‌های ایالات متحده در اسرائیل، به‌ویژه با ائتلاف «جناح راست» به رهبری نتانیاهو، تضادهای زیادی دارند. دموکرات‌ها از تظاهرات علیه اصلاحات قضایی در اسرائیل حمایت مالی کردند ـــ و اگر جنگ، دولت کنونی را که مسبب آن بوده است از میان بردارد، به‌هیچ‌وجه بدشان نخواهد آمد.
جنگ با حماس و انتفاضهٔ جدید در نامناسب‌‌‌ترین لحظه برای دولت بایدن ـــ در پس‌زمینهٔ مذاکرات منظم بین اسرائیل و پادشاهی‌های خلیج فارس ـــ آغاز شد. این ضربه‌ای جدی به شخص بایدن است که پیش از این به‌خاطر آشتی دادن اسرائیلی‌ها و سعودی‌ها به جایزهٔ نوبل دل خوش کرده بود. و این یک امتیاز دیگر است برای ترامپ. اما حتی قبل از این نیز بسیار دشوار بود که سیاست دولت بایدن را در راستای طرفداری از اسرائیل بدانیم. به‌عنوان مثال، می‌توان به‌یاد آورد که چگونه کاخ سفید در سال گذشته تمام گلوله‌ها و نارنجک‌های انبار شدهٔ خود را از اسرائیل برداشت و به اوکراین منتقل کرد. احتمالاً آنها اکنون برای ارتش اسرائیل و در آغاز این جنگ بسیار مفید می‌بودند.
همهٔ اینها، به‌گفتهٔ کارشناسان، موقعیت اورشلیم را نسبت به انتفاضه‌های قبلی آسیب‌پذیرتر می‌کند و ممکن است اسرائیل را مجبور کند تا برقراری روابط با پادشاهی‌های خاورمیانه و تغییر جهت به‌سمت چین و روسیه را در مقابل جامعهٔ تقسیم‌شدهٔ آمریکا و اوکراین تسریع بخشد.
از نقطه نظر دستور کار اطلاعاتی بین‌المللی، به‌دلیل رویدادهای خاورمیانه، حفظ دستور کار اطلاعاتی را برای رژیم فعلی کی‌یف به‌طور فزاینده‌ای دشوارتر می‌کند. بدیهی است بازیگر نقش رئیس‌جمهور محلی از این کار خیلی خوشش نمی‌آید. به‌ویژه به این دلیل که اوکراین و اسرائیل برای دریافت کمک‌های آمریکا در رقابت مستقیم هستند. وزیر دفاع ایالات متحده قبلاً اعلام کرده بود که پنتاگون «همه‌چیز لازم برای دفاع از خود» را در اختیار اسرائیل قرار خواهد داد. وزیر امور خارجه، بلینکن، نیز به همتای اسرائیلی خود گفت که کاخ سفید در حال تخصیص یک بستهٔ کمک اضطراری به اسرائیل به ارزش ۴.۵ میلیارد دلار است ـــ دقیقاً به‌همان مقدار از نیوزیلند برای کی‌یف (ساعتی بعد، بایدن کمک ۸ میلیارد دلاری دفاعی و نظامی به اسرائیل را تأیید کرد.)
پنتاگون تصریح کرد که انتقال تسلیحات و موشک‌ها به تل‌آویو ظرف ۲۴ ساعت آینده آغاز خواهد شد. تمام محموله‌های آماده‌شده به‌سوی لهستان برای اوکراین، در حال چرخش به‌سمت اسرائیل است. آنها دوباره تجهیز و به اسرائیل فرستاده خواهند شد. یکی دیگر از پیامدهای ناخوشایند برای رژیم زلنسکی این است که اکنون تنها می‌تواند با اقدامات گسترده‌تر و خونین‌تر توجه جامعه جهانی و صاحبان و حامیان غربی را به‌خود و خواسته‌هایش جلب کند.
ـــــــــــــــــ
* آخرین خبر: سنای آمریکا انتقال ۳۰ تانک آبرامز و ۱۰ فروند جنگندهٔ اف ۱۶ به اوکراین، و همچنین ۸ میلیارد دلار کمک نظامی به اسرائیل را لغو کرد.
منبع: بنیاد فرهنگ استراتژیک، ۸ اکتبر ۲۰۲۳
https://fondsk.ru/news/2023/10/08/v-chyom-zaklyuchaetsya-specifika-nyneshney-voyny-khamas-s-izrailem.html