اجلاس بریکس و رسانه‌ها
نویسنده: توماس روپر ـــ
مترجم: م. نوری ـــ
رسانه‌های آلمان به‌شیوه‌ای اجلاس اخیر بریکس را منعکس کردند که گویی این اجلاس موضوعی کم‌اهمیت بود. رسانه‌های دیگر جهان که در «حباب رسانه‌های غربی» گرفتار نیستند البته موضع دیگری داشتند.
رسانه‌های غربی، به‌ویژه رسانه‌های آلمان، معمولاً در مورد وقایع و روندهایی که در جهت منافع غرب به‌سرکردگی آمریکا نیست با بی‌میلی گزارش می‌دهند. انعکاس رسانه‌ای بریکس شاهدی بر این ادعاست. اگرچه در آلمان مقالات متعددی راجع به اجلاس رهبران کشورهای عضو بریکس منتشر شد، اما در این مقالات به اهمیت ژئوپلیتیکی این سازمان و گسترش آن اشاره‌ای نشد.
موضع‌گیری‌ها و بیانات رهبران کشورهای عضو بریکس هرچند خویشتندارانه و به‌دور از حملات لفظی به غرب بود (مانند سخنرانی پوتین)، و رهبران هند و برزیل نیز در سخنان خود بر این نکته تأکید داشتند که بریکس علیه هیچ کشور و جریانی نیست، اما اهداف این سازمان بیانگر واقعیت دیگری است. بریکس نیل به اهدافی را در برنامۀ خود قرار داده است که در تضاد با منافع غرب است. به‌عنوان مثال، کشورهای عضو بریکس مخالف «نظم مبتنی بر قواعدِ» ایالات متحده، موافق تقویت و رعایت اصول حقوق بین‌الملل، دلارزدایی (و حتی یوروزدایی) در تجارت بین‌المللی هستند، و در جهت استفاده از ارزهای ملی در تجارت میان کشورهای عضو بریکس و یا حتی ایجاد «ارز بریکس» برای استفاده در مبادلات بازرگانی گام برمی‌دارند.
برای این‌که تفاوت در نحوۀ گزارش‌دهی در رسانه‌های غربی و غیرغربی را نشان دهم، در ذیل خلاصه‌ای از مطالب برخی از رسانه‌های جهان را که خبرگزاری روسیه «تاس» گرد هم آورده، ارائه می‌دهم. گزارش «تاس» از این حیث جالب است که رسانه‌های روسیه برخلاف رسانه‌های غربی دیدگاه‌ها و نظرات مختلف در رسانه‌های غرب را نیز انعکاس می‌دهند، امری که به خواننده دید وسیعتری برای ارزیابی وقایع و درک بهتر نظرات را می‌دهد.
گزارش «تاس»:
• جهان دیگر جهان سابق نیست؛ گزارش رسانه‌های خارجی دربارۀ نتایج اجلاس سران بریکس
• شش عضو جدید وارد سازمان بین‌المللی بریکس خواهند شد
۲۴ اوت پانزدهمین اجلاس بریکس در«پرتوریا» خاتمه یافت. طبق قطعنامۀ شرکت‌کنندگان، شش عضو جدید: عربستان سعودی، آرژانتین، ایران، اتیوپی، امارات متحدۀ عربی و مصر از اول ژانویۀ ۲۰۲۴ وارد بریکس خواهند شد. اعضای فعلی بریکس: روسیه، چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی، بیانیۀ ۲۴ ماده‌ای مشترکی را تصویب کردند.
آفریقای جنوبی
رادیو SABC: «جهان پس از اجلاس بریکس در ژوهانسبورگ دیگر جهان سابق نخواهد بود. با پذیرش ۶ عضو دیگر، بریکس قطب ژئوپلیتیکی جدیدی در عرصۀ جهانی و محور قدرتی متشکل از ۱۰۰ کشور جنوب جهانی خواهد شد. این سازمان پرقدرت و شرکای آن به‌تدریج تبدیل به قدرتی خواهند شد که کشورهای غربی مجبور خواهند شد روی آن حساب کنند.»
سیتی پرس: «حدود ۶۵ رهبر شرکت‌کننده در اجلاس بریکس، از جمله رهبران کشورهای جنوب جهانی، اعلام کردند که بریکس را یک جایگزین سیاسی و اقتصادی برای آینده می‌بینند…. البته بسیاری از آنها در سخنرانی‌های خود به بریکس هشدار دادند که گسترش این سازمان ممکن است به بروز تضادهایی در داخل سازمان منجر شود.»
چین
خبرگزاری شین‌هوآ: «نحوۀ همکاری میان اعضای بریکس در مقطعی کلیدی قرار دارد، مقطعی که در آن باید استمرار در طی مسیر را حفظ کرد، روابط را بر پایۀ سنت‌ها تنظیم نمود، به آینده باور داشت و صلح و امنیت را تأمین کرد. همکاری باید هم در جهت تقویت مشارکت‌های انسانی و تبادل تجربیات بین تمدن‌ها باشد و هم در جهت تأمین برابری، عدالت و راهبری جهانی. بسیاری از مواضعی که در خلال اجلاس سران طرح شدند در ادامۀ رویکرد چین در رابطه با توسعۀ جهانی، امنیت و توجه به عوامل تمدنی است. این به آن معناست که همکاری اعضای بریکس مستمراً عمیق‌تر و استوارتر خواهد شد و پایداری سازمان را تأمین خواهد نمود.»
روزنامۀ رن مین ریبائو: «بریکس در دوران صعود کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته تأسیس شد. طی ۱۷ سال اخیر سازو کارهای ایجاد شده در جهت همکاری‌های میان اعضا، توسعه‌ای تاریخی را شاهد بود و توانست توانایی خود برای ادامۀ بقا را اثبات کند. سازمان به‌طور روزافزونی به قدرتی سازنده برای رشد اقتصاد جهانی، بهبود شرایط ادارۀ جهان و دموکراتیک‌تر کردن مناسبات بین‌المللی تبدیل شد.»
هند
روزنامۀ هند اکسپرس: «عضویت ایران، امارات متحدۀ عربی، عربستان سعودی، آرژانتین، مصر و اتیوپی در بریکس می‌تواند از یک سو موجب تقویت حق بریکس در دفاع از جنوب جهانی شود، اما از سوی دیگر می‌تواند منجر به تسلط فزایندۀ چین در صحنۀ جهانی گردد. پذیرش اعضای جدید، وزن بریکس را به‌عنوان نمایندۀ کشورهای در حال توسعه تقویت خواهد کرد. در حال حاضر، بریکس نمایندۀ ۴۰ درصد از جمعیت جهان با بیش از یک‌چهارم تولید ناخالص ملی آن است. با گسترش بریکس، این سازمان قریب به نیمی از جمعیت جهان را تمثیل خواهد کرد و سه تولیدکنندۀ بزرگ نفت در جهان: عربستان سعودی، امارات متحدۀ عربی و ایران، را در میان اعضای خود خواهد داشت.»
برزیل
روزنامۀ اوگلوبو: «شکلی که که بریکس از ابتدای سال ۲۰۲۴ به‌خود خواهد گرفت اهمیتی بزرگ برای اعضای آن دارد. به سازمانی که تولیدکنندگان بزرگ مواد غذایی و محصولات صنعتی، مانند برزیل و چین، در آن عضویت دارند، عربستان سعودی، بزرگ‌‌‌ترین تولیدکنندۀ نفت در جهان نیز خواهد پیوست.»
مصر
القاهره ۲۴: «از نظر حمایت مالی از اعضا، بریکس جایگزینی برای صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است و به مصر کمک خواهد کرد تا به وابستگی به دلار در مبادلات تجاری بین اعضای بریکس خاتمه دهد. تسویه‌حساب‌های تجاری با ارزهای ملی انجام خواهند گرفت. تجارت با مهم‌‌‌ترین کشورهای کمتر توسعه یافته افزایش خواهد یافت و راه برای رشد اقتصادی سریع و غلبه بر بحران‌ها گشوده خواهد شد.»
امارات متحدۀ عربی
شرق الاوسط: «با توجه به اهداف متفاوتِ پنج عضو بریکس، تفاوت در آمار جمعیتی آنها، تفاوت در شرایط اقتصادی و مساعی متفاوت آنها، هر یک از این کشورها منافع متفاوتی در موفقیت بریکس و گسترش آن برای کسب وزن بیشتر دارند. و در حالی که کشورهای عضو بریکس ۴۰ درصد مردم جهان را تمثیل می‌کنند، جی ۷ فقط نمایندۀ ۱۰ درصد از جمعیت جهان است. از جنبۀ اقتصادی، بریکس یک‌چهارم تولید ناخالص ملی جهان را دراختیار دارد.»
الخلیج: «عضویت امارات متحدۀ عربی در بریکس تحولی بزرگ در صحنۀ اقتصاد جهانی است زیرا موضع این کشور را به‌عنوان قدرت اقتصادی جهانی تقویت خواهد کرد و افقی تازه را برای همکاری با بسیاری از کشورهای جهان، به‌ویژه با برزیل، هند، چین، روسیه و آفریقای جنوبی که جزو بزرگ‌‌‌ترین اقتصادهای دنیا هستند و همکاری با آنها امیدوارکننده است، خواهد گشود.»
عربستان سعودی
عرب نیوز: «آرزوی ایجاد موازنه‌ای در برابر انحصارطلبی غرب ممکن است عامل اصلی تأسیس بریکس باشد، اما تحقق این آرزو با دلارزدایی از تجارت بین‌المللی، استفاده از ارز ملی در تبادلات بازرگانی و احتمالاً ایجاد ارز واحد، یا حتی استفادۀ آزمایشی از سازوکارهایی نظیر زنجیرۀ بلوکی و بیت‌کوین آغاز خواهد شد…. شانس بریکس برای تبدیل شدن به بازیگر سیاسی و اقتصادی جهانی به‌دلیل فقدان چشم‌انداز منسجم برای حصولِ نتایج مشخص و اختلاف نظرات محدود است.
اتیوپی
آژانس رادیو و تلویزیون اتیوپی: «نخست‌وزیر اتیوپی “آبی احمد” اعلام کرد که عضویت این کشور در بریکس پیروزی سیاسی بزرگی برای همۀ آفریقایی‌هاست. او گفت که اتیوپی با عضویت در بریکس تلاش خواهد کرد راه‌حل مشترکی برای مشکلات قارۀ آفریقا بیابد و همکاری‌های چندجانبه را تقویت کند.»
آنگولا
روزنامۀ آنگولا: «تولید ناخالص ملی بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) با ورود ۶ عضو جدید، از رقم فعلیِ ۲۳ درصد به ۳۶ درصد از تولید کل جهان افزایش خواهد یافت. همۀ کشورهای جهان صرفنظر از قدرت اقتصادی و مالی باید روی چنین سازمانی حساب کنند.»
زامبیا
لوساکا تایمز: «قطار بریکس بی‌وقفه در حال حرکت است. حجم توافقنامه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری که اعضای بریکس، به‌ویژه چین، در خلال اجلاس منعقد کردند بهترین دلیل برای اتفاق نظرِ اعضا در اهداف است. به‌همین دلیل، تعداد بی‌شماری از کشورهای آفریقایی طالب جایگاهی در این سازمان اقتصادی هستند. گروه بریکس متشکل از کشورهای اقتصادی همفکر است که تقویت موقعیت خود در سرمایه‌گذاری و تجارت را هدف خود قرار داده است.»
مراکش
مغرب عرب نیوز: «سران دولت‌های عضو بریکس بیانیه‌ای را در اجلاس ژوهانسبورگ تصویب کردند که در آن بر تلاش برای چندجانبه‌گرایی در هماهنگی با اصول بنیادین منشور سازمان ملل متحد تأکید شده است، منشوری که از تمامیت ارضی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها و حل مسالمت‌آمیز مناقشات حمایت می‌کند.»
تانزانیا
سیتی‌زن: «روز پنجشنبه سران کشورهای عضو بریکس پذیرش تاریخی شش عضو جدید در این سازمان را اعلام کردند. با برداشتن این گام، بریکس در تلاش است نظم موجود جهانی را تغییر دهد. حدود ۵۰ نفر از سران کشورهای جنوب جهانی در اجلاس شرکت کردند و به‌اعتقاد سران کشورهای عضو بریکس، این امر تأکیدی بر جذابیت سیاست‌های این سازمان و رشد جایگاه آن در صحنۀ جهانی است.»
ایالات متحدۀ آمریکا
وال‌استریت ژورنال: «بریکس، گروهی از کشورهای در حال توسعه، از ۶ کشور دیگر دعوت کرد به این سازمان بپیوندند تا نفوذ خود در عرصۀ جهانی را تقویت کند و به این توانایی دست یابد که غرب را در رابطه با مسایل مهم سیاسی و اقتصادی به‌چالش بکشد…. گسترش بریکس برای رئیس جمهور چین “شی جین‌پین” و رئیس جمهور روسیه “ولادیمیر پوتین” پیروزی محسوب می‌شود زیرا به‌دلیل رشد رقابت ژئوپلیتیکی و اقتصادی با غرب خود را در تنگنا می‌دیدند…. عضویت اعضای جدید، ممکن است اتفاق‌نظر در چشم‌انداز‌ها و روند تصمیم‌گیری‌های سیاسی در بریکس را تضعیف کند، به‌ویژه با توجه به این نکات که اعضای فعلی آن در حال حاضر هم دارای نظام‌های متفاوت سیاسی و اقتصادی و عقیدتی هستند و هم رویکرد متفاوتی در رابطه با مناسبات با ایالات متحده دارند.»
نیوزویک: «این‌که بریکس به کجا خواهد انجامید، فعلاً مبهم است، همین‌طور توانایی سازمان در رابطه با نحوۀ برخورد با گسست‌های داخلی میان اعضا. اما آنچه که روز به‌روز روشن‌تر می‌شود، رویکردِ واحدِ بریکس برای ایجاد نهادهای جایگزینی مستقل از نهادهای مالی و تجاری فعلی است. علت این تلاش، فضای مأیوس‌کنندۀ حاکم در رابطه با یافتنِ راه‌حلی برای حمایت از توسعه در کشورهای جنوب جهانی و در ارتباط با سیاست خارجی واشنگتن در اِعمال تحریم هاست.»
بریتانیا
گاردین: «گروه بریکس، گروهی متشکل از کشورهای در حال توسعه (برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی)، ورود ۶ عضو جدید به این سازمان را اعلام کرد تا یک نظم جهانی نو و موازنه‌ای با ایالات متحده و متحدان آن ایجاد کند. البته روشن نیست این سازمان چگونه نفوذ خود در صحنۀ جهانی را افزایش خواهد داد. ناظران می‌گویند که این امر در گرو توانایی کشورهای عضو بریکس به همکاری است.»
آلمان
فرانکفورتر الگماینه: «در اجلاس سه‌روزۀ بریکس، در مورد “صدای کشورهای جنوب جهانی” و “جهان چندقطبی” که قرار است سران کشورهای عضو بریکس سهمی در آن داشته باشند بسیار سخن گفته شد. ولی در پشت صحنه تلاش شد تا وزنۀ متقابلی در برابر نهادهای تحت تسلط غرب ایجاد شود، که در این رابطه چین و روسیه بیشتر داد سخن دادند…. گروه بریکس از نارضایتی بین‌المللی از غرب استفاده می‌کند. کشورهای در حال توسعه که گردهم آمدند بر این اعتقادند که غرب مسؤول عدم پیشرفتِ توسعه در کشورهای آن‌هاست. در خصوصِ نظام مالی بین‌المللی نیز فضای سرخوردگی حاکم است، نظامی که به‌نظر کشورهای عضو در جهتِ منافع آنها نیست.»
فرانسه
تریبون: «گسترش بریکس چالشی برای کشورهای غربی است. توسعۀ بریکس قرار است طی ماه‌های آینده تحقق یابد و بلوکی تشکیل شود و تا آن اندازه قدرت گیرد که قادر به تأثیرگذاری بر سیاست جهانی و دفاع از منافع کشورهای در حال توسعه در اقتصاد جهانی باشد. زمان نشان خواهد داد که آیا این گام نقطۀ عطفی تاریخی است یا نه. گسترش بریکس توفیقی برای پکن و مسکو بود که خواست آنها بر سه عضو دیگر بریکس: هند، برزیل و آفریقای جنوبی، ارجحیت یافت. حال، کشورهای در حال توسعه می‌دانند که مجبور به رجوع به بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیستند و می‌توانند برای تأمین منابع مالیِ مورد نیاز برای توسعه، از حمایتِ بریکس برخوردار شوند.»
مجارستان
روزنامۀ ماگیار نمست: «گسترش بریکس، در دورانی که قطب بندی ژئوپلیتیکی چین و روسیه را مجبور به ایجاد موازنه‌ای در برابر غرب کرده است، می‌تواند راه را برای عضویت دیگر کشورها هموار کند…. آنچه کشورهای خواهان عضویت در بریکس را برانگیخت، شوق با ثبات کردن صحنۀ بازی جهانی، به‌ویژه قصد بریکس در ایجاد تعادل در نظم بین‌المللی بود.»
ژاپن
تلویزیون NHK: «چین و روسیه علاقۀ ویژه‌ای برای تقویت بریکس دارند تا بتوانند وزنۀ متقابلی در برابر غرب ایجاد کنند. اما هند و برزیل نگرانند بریکس بیش از حد ضدغرب شود. بنابراین، به‌زودی توجهات به این سو معطوف خواهد شد که بریکس ـــ سازمانی که ایرانِ در تقابل با ایالات متحدۀ آمریکا عضو آن خواهد شد، و عربستان سعودی که اخیراً به چین نزدیک شده است ـــ در چه سمت و سویی حرکت می‌کند.»
اسرائیل
سایت کالکالیست: «این واقعیت که چهار کشور تازه‌وارد به بریکس از خاورمیانه خواهند بود ممکن است حاکی از تمایل این کشورها (البته به استثنای ایران) به ایجادِ جایگزینی برای ایالات متحده باشد که علاقه به این منطقه را از دست داده است. بیش از همه، عضویت عربستان سعودی در بریکس تأثربرانگیز است. عربستان بزرگ‌‌‌ترین اقتصاد عربی با بیش از یک میلیارد دلار تولید ناخالص ملی و همچنین مهم‌‌‌ترین بازیگر در بازار نفت جهانی است، و علاوه بر آن ۱۵ درصد از ذخایر نفت را در اختیار دارد. عضویت عربستان تقویت بنیۀ مالی بریکس را تضمین خواهد کرد.»
لبنان
الاخبار: «توجهی که اجلاس بریکس در ژوهانسبورگ برانگیخته نشان می‌دهد که این سازمان وزن سیاسی لازم برای دستیابی به موفقیت‌های بزرگ در عرصۀ بین‌المللی را کسب کرده و قادر است با اتحاد و انسجام اهداف اقتصادی و ژئوپلیتیکی واشنگتن را به‌چالش بکشد. پیش از اجلاس بریکس تصور بر این بود که اختلاف بین اعضای بریکس مانع از دستیابی به اهداف تعیین شده، مانند ایجاد ارز مشترک، خواهد شد ولی بریکس ثابت کرد که قادر بر غلبه بر بحران‌هاست.»
منبع: از وب‌سایت «آنتی‌اشپیگل»، ۲۵ اوت ۲۰۲۳
https://www.anti ـ spiegel.ru/۲۰۲۳/wie ـ nicht ـ westliche ـ medien ـ ueber ـ die ـ brics ـ erweiterung ـ berichten/