پهبادهای آمریکایی در جوار مرزهای روسیه
پرواز پهبادهای آمریکایی در نزدیکی مرزهای روسیه عملی به غایت خطرناک است که در شرایط فعلی باید از آن احتراز کرد.
حتی اگر این اقدام ایالات متحده از نظر حقوقی قابل توجیه باشد، چنانچه جنگ فعلی به جنگی جهانی تبدیل شود طرح این موضوع بی‌معنا خواهد بود که آیا جنگ به‌دلیل «تحریک موجه» به‌وقوع پیوست یا نه. دولت فدرال آلمان باید برای محافظت از شهروندان خود و خاتمه دادن به رنج مردمِ غیرنظامی اوکراین از جنگ نیابتی در اوکراین کنار بکشد. ولی دولت آلمان درست در مسیر خلاف آن حرکت می‌کند و این بی‌مسئولیتی مطلق است، همانطور که واقعۀ خطرناک سقوط پهباد آن را اثبات کرد.
در خلال جنگ اوکراین و به‌خصوص در این اواخر، نیروهای نظامی روسیه و ایالات متحده به قدری از نزدیک با هم روبهرو شده‌اند که خطر وقوع «جنگ بزرگ» (حتی سهواً) روز به روز بیشتر می‌شود. به‌نظر بسیاری از ناظران، می‌توان جنگ اوکراین را در حال حاضر نیز «جنگ نیابتی بزرگ» نامید. مشخصاً در مورد واقعۀ مبهمِ پهباد آمریکایی در دریای مدیترانه، از نظر حقوقی نیازی به تعیین «مقصر» نیست. ولی در واکنش به این واقعه باید به صدای رسا گفت که باید از هرگونه تشدید تنشِ بالقوه‌ای در نزدیک مرزهای روسیه اجتناب شود. ولی آنطور که سخنان مسئولین آمریکا نشان می‌دهد، قرار نیست اقدامی در راستای کاهشِ خطرِ تشدیدِ هرچه بیشتر جنگ نیابتی با روسیه از سوی ایالات متحدۀ آمریکا صورت گیرد.
استدلال ایالات متحدۀ آمریکا برای به پرواز درآوردن پهبادهای خود در نزدیکی مرزهای روسیه (که شاید از نظر حقوقی درست باشد) این است: هرگونه عمل و اقدام غیرتهاجمی در آب‌های بین‌المللی مجاز است. حتی اگر این استدلال از نظر حقوقی درست باشد نهایتاً نامرتبط با موضوع است: چنانچه جنگ اوکراین به جنگ جهانی تبدیل شود بحث بر سراین مسأله که آیا جنگ در اثر «تحریک قابل توجیه» به‌وقوع پیوسته یا نه بلاموضوع خواهد بود. ولی اگر در این مورد مشخص نتوان «تقصیر» را اثبات کرد.
(می‌توان عکس‌العمل روسیه به پهباد را هم «تشدید تنش» ارزیابی کرد) به‌نظر من مسئولیتِ احتمالِ برخورد خصمانۀ دو قدرت بزرگ نظامی به‌وضوح با ایالات متحده است.
دولت فدرال آلمان هنوز هم راهبردِ ویران‌کنندۀ ایالات متحده را تعقیب می‌کند
وظیفۀ دولت فدرال آلمان دور نگاه داشتن اتباع خود از جنگ نیابتی برای کاهش خطری است که تشدید جنگ در کشوری همسایه برای مردم آلمان ایجاد خواهد کرد: آلمان باید در جنگ اوکراین بی‌طرف می‌ماند، چرا که این درگیری جنگ ما نیست. در اصل آلمان باید نقش پل ارتباطی بین دو طرف جنگ را به‌عهده می‌گرفت. توسعۀ موفقیت‌آمیز اروپا بدونِ وجودِ تفاهم بین روسیه و بقیه کشورهای اروپایی غیرقابل تصور است. این به معنی «تحت انقیاد یک نظام روسی» بودن نیست بلکه تلاشی است برای تنش‌زدایی که ضرورتی است غیرقابل اجتناب. هرکس هر عاقبتی برای کشور همسایه روسیه آرزو می‌کند (و پایان فوری جنگ را)، باید وقایع و پیش‌زمینه‌های جنگ اوکراین را نیز در نظر گرفته و عمیقاً درک کند و سپس برای مذاکرات صلح جدی، برای دادن تضمین‌های امنیتی واقع‌بینانه به همۀ کشورهای ذینفع و همینطور به روسیه وارد عمل شود.
اما دولت فدرال آلمان درست برخلاف این عمل می‌کند: روز به روز خود و مردم خود را بیشتر وارد جنگ راهبردی ایالات متحده که برای اروپا و اتباع آلمان نابودکننده است می‌کند. مدت‌هاست که «روایت رسمی» ایالات متحده در مورد دلایل جنگ اوکراین رنگ باخته. واقعۀ پهباد آمریکایی و سایر وقایع مؤید این مسأله‌اند که دنباله‌روی دولت آلمان از ایالات متحده روز به روز وارد مراحل خطرناک‌تری می‌شود.
واقعۀ پهباد
پس از سقوط پهبادِ نظامیِ ایالات متحده بر فراز دریای مدیترانه این کشور ویدیو‌ها و تصاویری از واقعه منتشر کرد. در این ویدیو‌ها مشاهده می‌شود که یک جت جنگندۀ روسیه به هنگام پرواز بر فراز پهباد آمریکایی بنزین روی پهباد می‌ریزد و در فاصله‌ای بسیار نزدیک به پهباد پرواز می‌کند. در دور بعدیِ پرواز جت در اطراف پهباد، جت سوخوی ۲۷ دوباره بنزین روی پهباد می‌ریزد و سپس بنابه اظهارات مرکز فرماندهی ایالات متحده در اروپا، به پهباد برخورد می‌کند. جزئیات دیگری از واقعه در مقاله‌ای در «تاگس شاو» منتشر شده.
در مورد برخورد جت روسی با پهباد صحنه‌ای در ویدیو دیده نمی‌شود. به گفتۀ مسئولین ایالات متحده، دوربین فیلم‌برداری درست در این لحظه به مدت یک دقیقه از کار افتاده بوده. و در خاتمۀ ویدیو پروانۀ آسیب‌دیدۀ پهباد دیده می‌شود. مقامات ایالات متحده این اقدام خلبانان روسیه را «غیر‌حرفه‌ای، خطرناک و بی‌ملاحظگی» عنوان کرده‌اند. روسیه داشتن هرگونه مسئولیتی در سقوط پهباد را رد کرده و ایالات متحده را به انجام عملی تحریک‌آمیز متهم نموده است.
پروازهای تجسسی فوق خطرناک
صرف‌نظر از این که واقعۀ مزبور چگونه رُخ داده به‌نظر من اتهام وارده به ایالات متحده در خصوص خطرناک بودن این اقدام را به‌سختی می‌توان رد کرد. پروازهای تجسسی ایالات متحده در نزدیکی مرزهای روسیه عملی به‌غایت خطرناک است حتی اگر طبق مقررات بین‌المللی مجاز باشد. ایالات متحده با این اقدامات، احتمال برخورد مستقیم بین نیروهای نظامی خود و روسیه را تشدید می‌کند. به گزارش «تاس» آژانس خبری روسیه، «آناتولی آنتونوف» سفیر روسیه در ایالات متحده گفته است:
«ما اطلاع داریم که پروازهای تجسسی برای چه اهدافی انجام می‌گیرند و پهبادهای جنگی با چه هدفی به پرواز درمی‌آیند.» و سپس به نقل از هماهنگ‌کنندۀ ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا «جان کربی» گفته است: «پهبادهای ایالات متحده همه روزه چنین پروازهایی با پهباد انجام می‌دهند.» سفیر روسیه در آمریکا سپس سئوال کرده است: «آمریکایی‌ها هزاران مایل دورتر از ایالات متحده چکار می‌کنند؟ پاسخ روشن است: آن‌ها اطلاعات امنیتی را جمع‌آوری و به کیف می‌دهند تا رژیم کیف برای حمله به نیروهای نظامی ما در خاک روسیه از آن‌ها استفاده کند.»
طبق گزارش رسانه‌های ایالات متحده مسئول نامبرده «جان کربی» گفته بود:
«من هنوز نمی‌دانم اهداف خلبانان روسیه چه بود ولی اگر هدف، دادن این پیام به ما بود تا به پرواز پهبادها یا انجام عملیات در حریم هوایی بین‌المللیِ دریای مدیترانه خاتمه دهیم، این اقدام شکست خورده چرا که ما قصدی برای خاتمه دادن به این‌گونه پروازها نداریم.» و اضافه کرده بود: «دریای مدیترانه متعلق به هیچ کشوری نیست و ما به هر کاری که به نفع منافع ملی ما در این منطقه از جهان باشد ادامه خواهیم داد.»
بنابه گزارش رسانه‌ها وزارت دفاع روسیه داشتن هرگونه مسئولیتی در رابطه با سقوط پهباد را رد کرده است. این را هم باید گفت که پهباد آمریکایی در محلی در نزدیکی مرز روسیه پرواز کرده که روسیه آ ن را «منطقۀ غیرمجاز» اعلام کرده است. بنابه گزارش دیگری از «تاس»: «جت‌های جنگندۀ روسیه در این عملیات نه از سلاح‌های موجود در عرشۀ هواپیما استفاده کرده‌اند و نه برخورد مستقیمی با پهباد آمریکایی داشته‌اند و نهایتاً سلامت به فرودگاه‌شان در روسیه بازگشته‌اند.» به نوشتۀ «تاگس شاو» روسیه پس از الحاق شبه جزیرۀ کریمه در سال ۲۰۱۴، منطقۀ غیرمجاز جدیدی را تعیین کرد و آن را به مجامع بین‌المللی نیز اطلاع داد. ولی به اعتقاد «تاگس شاو» هیچ کشوری مجاز به تعیین مناطق غیرمجازِ هوایی یا دریایی در خارج از مرزهای قانونی خود نیست.
عواقب بالقوه وحشتناک
«روبهرو شدن در حریم هواییِ بین‌المللی امری نادر نیست. ولی واقعۀ روز سه‌شنبه به اعتقاد شبکۀ تلویزیونی آمریکا “CNN ” واقعه‌ای استثنایی است، به این دلیل که از فوریۀ ۲۰۲۲ این اولین بار است که هواپیماهای نظامی ایالات متحده و روسیه برخورد فیزیکی باهم داشته‌اند. وبلاگ «Lost in EU» در این رابطه نوشته است:
«واشنگتن با لحنی تسکین‌دهنده گفته است: “ما در حال انجام مأموریت تدافعی روزمره بودیم.” ممکن است همینطور هم بوده باشد ولی می‌توان به‌سختی تصور کرد که ایالات متحده به پهبادهای روسیه یا چین اجازه دهد در نزدیکی سواحل آن به پرواز درآیند. واشنگتن فقط با چند “بالن” به وحشت افتاده بود. و موضوع فقط بر سر پهبادهای آمریکا نیست. طی روزها و هفته‌های اخیر ایالات متحده رزمایش‌های بی‌شماری با بمب‌افکن‌های B ۵۲ در مرز اوکراین و روسیه انجام داده است. در محافل نظامی آمریکا نام آن را “نمایش قدرت” گذاشته‌اند. این رزمایش‌ها تدافعی نیستند بلکه بیشتر موجب تحریک روسیه می‌شوند.»
عواقب بالقوه وحشتناک تشدید جنگ برای مردم اروپا سخت‌تر از مردم ایالات متحده خواهد بود. آلمان و اتحادیۀ اروپا باید هرچه سریع‌تر خود را از این جنگ نیابتی کنار بکشند، هم برای حفظ منافع ملی خود و هم بیش از هر چیز دیگری برای پایان دادن به رنج مردم غیرنظامی اوکراین.