تحریم‌های اقتصادی فاقد اثربخشی و ظالمانه‌اند
دولت ” جو بایدن ” همواره به خود می بالد که چطور تحریم‌های بین‌المللی و مجازاتِ روسیه به دلیلِ مداخلۀ نظامی در اوکراین کارساز بوده است. ولی این لاف زنی‌ها با توجه به فقدانِ اتحاد بین‌المللی در همراهی با اِعمال تحریم‌ها علیه روسیه و عدم موفقیت آن‌ها توخالی است. اِعمال تحریم‌ها علیه روسیه به جای این که موفقیتی تاریخی باشد مثالِ بارزی بر شکستِ تاکتیک همیشگی ایالات متحدۀ آمریکاست.
تبلیغات رسانه ای دولت آمریکا دایر بر حمایتِ جهانی از اِعمالِ تحریم‌ها بر پایۀ دوقطعنامۀ محکومیت مداخلۀ نظامی روسیه است که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه مارس 2022 و فوریۀ 2023 تصویب نمود. ولی تصویب هر دو قطعنامه در اصل نمادین و بی خاصییت بودند، چه کشورهای عضو را به اتخاذ تمهیداتی علیه روسیه ملزم نمی کردند. ولی علیرغم این که این قطعنامه‌ها الزام آور نبودند، یک پنجم اعضای سازمان ملل متحد، از جمله بازیگران جهانی مهمی چون چین، افریقای جنوبی و هند در برابر فشارهای ایالات متحدۀ آمریکا مقاومت نموده و به قطعنامه‌های مزبور رأی منفی یا ممتنع دادند.
دلیل روشن و واضحِ عدم تمایل کشورهای غیر وابسته به ایالات متحده به پیوستن به جنگ اقتصادی علیه مسکو احتراز آن‌ها از اعمالِ تحریم‌ها علیه روسیه است. به جز کشورهای بلوک ناتو و کشورهای سرسپرده به آمریکا در جنوب شرقی آسیا، کشوری نیست که متوسل به تمهیداتِ تنبیهی علیه روسیه شده باشد. عدم حمایت از تحریم‌ها بخصوص در کلّ خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین کاملاً مشهود است.
تحریم‌های غرب طبیعتاً به اقتصاد روسیه آسیب زده اند ولی ابعادِ آن به وضوح کم تر آن میزانی است که واشنگتن به رخ می کشد. واحد پولی روسیه روبل، علیرغم کاهش شدید ارزش آن در ابتدایِ تحریم‌ها تبدیل به یکی از قوی ترین ارزهای جهان شده، امری که خلاف واقع بودن پیش بینی پرزیدنت ” بایدن ” را که روبل به زودی تبدیل به زباله خواهد شد آشکارمی کند.
روسیه همچنان وزنه ای مهم در صادرات انرژی و موادغذایی است. کرملین حتی موفق شده صادرات به بازارهای اروپا را به بازارهای سایر مناطق جهان منتقل کند و علاوه بر آن جانشینِ عربستان سعودی در تأمین قسمت اعظم نفت و گاز چین شود. همکاری در چنین زمینه‌هایی نشانۀ اتحاد چندجانبۀ غول‌های آسیایی است، اتحادی که باعث می شود طراحانِ نظامی ایالات متحده دچار کابوس شوند.
شکستِ استراتژی تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه تعجب آور نیست. مدت‌هاست که نارکارآمدی سیاست خارجی آمریکا در اِعمالِ تحریم‌های اقتصادی اثبات شده است. علیرغم فشارهای اقتصادی شدیدی که از قرن بیستم علیه کرۀ شمالی تحمیل شده، این کشور در مقابل خواسته‌های ایالات متحده تسلیم نشده. شکستِ تحریم‌های آمریکا علیه کوبا که در هفتمین دهۀ تحریم و ایران که در پنجمین دهۀ تحریم‌ها به سر می برند سرخوردگی مشابهی در مقامات ایالات متحدۀ آمریکا ایجاد کرده است.
پژوهش علمی و بدیعِ محققینِ امریکایی ” گری هوف بائر ” ، ” جفری اسکات ” و ” کیمبرلی اَن الیوت ” در کتاب Economic Sanctions Reconsidered ” ثابت می کند که تحریم‌های اقتصادی به ندرت به نتایج سیاسی مطلوب رسیده اند. در چاپ جدید کتاب با اطمینانِ بیشتری بر نتایج پژوهش‌های علمی مزبور تأکید شده است : تحریم‌ها برای رژیم‌ها گرفتاری و دردسر ایجاد می کنند و موجب وارد شدن رنج فراوانی به مردم بیگناه می گردند ولی به ندرت باعث تن دادن این رژیم‌ها به تسلیم یا دادن امتیازی چشمگیری می شوند. همان طور که محققین مزبور نشان داده اند بی نتیجه بودنِ تحریم‌ها بخصوص در مواردی حتمی است که ” مسئلۀ سیاسیِ ” مورد مناقشه دارای اولویتی حیاتی برای رهبران کشورِ تحت تحریم باشد.
بی اثر بودن همیشگی تحریم‌ها دلیلی کافی برای خودداری از اِعمال آن‌هاست ، ولی ظالمانه بودن آن‌ها دلیلِ محکم تری برای ترکِ این سیاست است. به نظر می رسد که مقاماتِ ایالات متحدۀ آمریکا و سایر کشورهای غربی به این موضوع واقف نیستند. تحریم‌های جاری علیه روسیه قطعاً به صاحبانِ فروشگاه‌های کالاهای توریستی در ” سن پترزبورگ ” که دیگر کشتی یا قایقی در سواحل آن پهلو نمی گیرد لطمه می زند ولی چگونه ورشکستگی فروشندۀ متوسط الحالِ عروسک‌های ماتروشکا ، پوتین را مجبور به پایان دادن به جنگ اوکراین خواهد کرد معمایی حل نشده است.
مثالِ تکان دهنده ای که می توان برای فقدان حساسیت لازم در برابر صدمات جانبی تحریم‌های اقتصادی آورد بی شک اظهارات وزیر خارجۀ اسبق آمریکا ” مادلن اُلبرایت ” در اواسط دهۀ نود میلادی است. وی در پاسخ گزارشگر سی. بی. اس که آیا مرگ نیم میلیون کودک عراقی در نتیجۀ تحریم‌ها و کمبود دارو و غذا به نتیجۀ حاصله می ارزید گفت:” من فکر می کنم تصمیم بسیار دشواری بود ولی به قیمتش می ارزید.” این اظهارنظر به غایت بیرحمانه است ولی هیچ نشانه ای نیز از این که اسلاف اُلبرایت ، چه در دولت‌های جمهوری خواه و چه در دولت‌های دموکرات موضع بهتری اتخاذ کرده باشند مشاهده نمی شود.
ادامۀ اِعمال تحریم‌های اقتصادی که موجب رنج و درد مردم غیرنظامی می شوند سیاستی در شأنِ کشوری خارجی نیست. ایالات متحدۀ آمریکا و ناتو باید به این روند خاتمه دهند، چه در رابطه با روسیه و چه در رابطه با سایر کشورهایی که آماج خشم و کینِ واشنگتن هستند.
* https://antikrieg.com/aktuell/2023_04_19_wirtschaftssanktionen.htm
(این مقاله ابتدا به زبان انگلیسی در وب‌سایت Antiwar.com منتشر شده.)