در اسناد کنگرهٔ هفتم حزب، پس از یک بحث طولانی در مورد «شکست» سوسیالیسم قرن بیستم، اعلام گونه‌گونی اشکال «سوسیالیسم قرن بیست و یکم» و «راه‌های متفاوت» رسیدن به آن، و به‌دنبال آن، پافشاری‌های مکرر در مورد ضرورت «بازبینی خلاقانهٔ» مارکسیسم ـ لنینیسم، ما با تعریف تازه‌ای از جهان‌بینی حزب تودهٔ ایران مواجه می‌شویم.

از دیدگاهی کلی‌تر، رویدادهای پس از کودتای ۲۰۱۴ در اوکرائین، آغاز «جنگ سرد» ناتو علیه روسیه، و عکس‌العمل نظامی روسیه به آن، حاکی از این است که سه دهه پس از نابودی اردوگاه سوسیالیسم و تحمیل هژمونی امپریالیسم بر کشورهای جهان، مقاومت کشورهای قربانی تعرضات و سرکوبگری‌های امپریالیسم آمریکا، و تلاش آن‌ها برای گذار از یک جهان تک‌قطبی زیر سلطهٔ امپریالیسم به جهانی چندقطبی متکی بر قوانین بین‌المللی، به‌رغم تخلف‌هایی که ممکن است در هر مرحله از این روند صورت گیرد، اکنون از حالت یک مقاومت پاسیف خارج شده و شکل مقاومت آکتیو به خود گرفته است، و «جنگ سرد» تحمیل شده به چین و روسیه می‌رود تا به صف‌بندی‌های تازه‌ای در سطح جهان، که در یک سوی آن چین، روسیه و کشورهای کوچک‌تر قربانی امپریالیسم، و در سوی دیگر آن در حال حاضر امپریالیسم آمریکا و شرکای کوچک‌تر آن در اتحادیهٔ اروپا و دیگر نقاط جهان قرار دارند، بیانجامد.

به‌موازات شکل‌گیری، گسترش و تحکیم این نظم استراتژیک ـ نظامی امپریالیستی در دوران پس از جنگ دوم جهانی، جهان ما شاهد یک تحول کیفی دیگر در عرصهٔ اقتصادی امپریالیسم نیز بوده است، و آن رشد بی‌سابقهٔ سرمایهٔ مالی ـ بانکی از دههٔ هفتاد قرن بیستم به‌بعد، و سپس قبضهٔ کامل منابع مالی اقتصاد جهان از سوی آن پس از فروپاشی اردوگاه سوسیالیسم است. و این، نه آن‌طور که رفقا در «ارزیابی» مطرح کرده‌اند صرفاً ناشی از بهره‌برداری «سرمایه‌داری جهانی» از انقلاب علمی ـ فنی، بلکه همچنین نتیجهٔ ورود اقتصاد امپریالیستی به یک دوران تازهٔ رکود عمومی اقتصادی از دههٔ ۱۹۷۰ به بعد نیز بوده است.

ما در این بخش از بررسی «طرح اسناد هفتمین گنگرهٔ حزب تودهٔ ایران» توضیح خواهیم داد که این کمرنگ کردن نقش امپریالیسم در تحلیل اوضاع جهان، چگونه چارچوب تحلیلی رفقا را از یک چارچوب مارکسیستی ـ لنینیستی به یک چارچوب سوسیال ـ دموکراتیک صرفاً مبتنی بر رقابت قدرت‌ها بدل ساخته، «تحلیل» اوضاع جهان را به حد تنها یک «توصیف» اوضاع جهان، آن هم عمدتاً آماری و در قالب منافع و عملکرد کشورهای مختلف تقلیل داده، و بر پایهٔ این نگرش، درگیری‌های منطقه‌ای در خاورمیانه را به سطح کشمکش‌های قدرت‌طلبانهٔ ناشی از «زیاده‌خواهی»های دولت و «انحصارات» آمریکا از یک سو و «ماجراجویی»‌های «اسلام‌گرایان واپس‌گرا» برای برقراری یک «امپراتوری اسلامی» در منطقه تقلیل داده است.

از آنجا که نقد همه‌جانبه اسناد ارائه شده از سوی رفقا مستلزم پرداختن به ریز همهٔ استدلال‌ها و موضع‌گیری‌های اتخاذ شده در مجموعهٔ این اسناد طولانی است، پاسخ ما نیز به‌ناچار به‌درازا خواهد کشید، و به همین دلیل خواهیم کوشید ارزیابی‌های خود را به‌صورت تقسیم‌بندی شده و بر اساس سوژهٔ مورد بحث در هر بخش، به‌طور جداگانه منتشر کنیم و در آخر مجموعهٔ ارزیابی‌های انجام گرفته را در یک سند واحد در اختیار رفقا قرار دهیم.

«طرح برنامه نوین حزب توده ایران تحقیقاً‌ مهم‌ترین سند سیاسی است که تاکنون از جانب حزب ما انتشار یافته است. این طرح نه تنها از آن‌جهت دارای اهمیت است که جهان‌بینی و اصول مرامی حزب توده ایران، مشخصات جامعه کنونی ایران، مرحله انقلاب کشور ما و هدف‌های غايی حزب را تصریح می‌کند، بلکه از آن‌جهت نیز واجد اهمیت است که […]

توضیح تحریریه سایت «۱۰ مهر»: در سایت «نوید نو»، شماره ۱۰۳۷ (۱۱ اسفند ۱۳۹۸) مقاله‌ای تحت عنوان «در جستجوی بدیل: بازگشت به دیالکتیک انقلابی» * به‌قلم کسرا فروهی منتشر شده است. نویسنده در مقاله خویش به برخی مقولات نظری می‌پردازد که برای درک دقیق‌تر و صحیح‌تر مضمون این مفاهیم، خوانندگان سایت «۱۰ مهر» را به مطالعه مقاله زیر دعوت می‌کنیم. […]